Genel Dilbilim 2 Final 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki tümcelerden hangisinde özellik ekleyen sıfat yoktur?
Büyük çantayı seçti. |
Beyaz kağıtları boyadı. |
Yeni bilgisayar aldı. |
Yeşil kazağının çok severdi. |
Arkadan kapıyı kapattı. |
Sıfatlar tipik olarak ad öbeklerinin bir parçası olarak kendilerini gösterirler. Özellik ekleyen sıfatlar: Bazı sıfatlar etkileşime girdikleri adlara bir özellik eklerler. Örneğin, kırmızı çanta dediğimizde çanta kümesinin üyesi olma niteliklerini barındıran bir ada kırmızılık özelliği atfetmiş oluruz. Yukarıdaki tümcelerde de “büyük çanta, beyaz kağıt, yeni bilgisayar, yeşil kazak” söz öbekleri bu tür bir sıfat barındırırken E seçeneğinde böyle bir kullanım yoktur.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi birleşik tümcedir?
Ben senin bu konuyu çok iyi anladığını düşünüyorum. |
Biz ona bir sürü rengarenk oyuncak aldık. |
Öğretmen dönemi bitirdi ve öğrenciler karnelerini aldı. |
Herkes Selim’in Emine’yi sevdiğini biliyor. |
Onlar bütün eski eşyalarını öğrencilere verdiler. |
A ve D seçenekleri karmaşık tümce, B ve E seçenekleri yalın tümce içerir. C seçeneğinde ise ‘ve’ bağlacı ile bağlanmış iki bağımsız tümce içeren birleşik tümce vardır. Doğru yanıt C’dir.
3.Soru
Aşağıdaki edimsözlerden hangisi kibarlıkla yakından ilgilidir?
Rekabetçi edimsözler |
İşbirlikçi edimsözler |
Çatışmacı edimsözler |
Uyuşmacı edimsözler |
Duygudaş edimsözler |
‘Rekabetçi’ ve ‘dost ve yakınlık’ edimsözleri kibarlıkla yakından ilgilidir. Rekabetçi edimsözler konuşucunun isteğinin gerçekleştirilmesi doğrultusunda dinleyicinin çabasını gerektirirken, dost ve yakınlık edimsözleri dinleyici yararı içindir. B seçeneğindeki edimsözler, kibarlığa duyarlı değildir, çünkü yarar ve çaba söz konusu değildir. C seçeneğindeki edimsözler ise dilde kabalık ile bağlantılıdır. D ve E seçeneğindekiler edimsöz türlerinden değildir, doğrusu uyuşum ve duygudaşlık ilkeleridir ve kibarlık ilkeleri arasında yer alırlar.
4.Soru
İki kişi arasında geçen bir konuşmada Ali, Aycan’a en çok hangi yemeği sevdiğini sorar, Aycan ise sebze diyerek cevap verir. Buna göre, aşağıdaki konuşma ilkelerinden hangisi çiğnenmiştir?
Nitelik ilkesi |
Nicelik ilkesi |
Bağıntı ilkesi |
Tarz ilkesi |
Bütünlük ilkesi |
Bu konuşmada Aycan, Ali’ye genel bir cevap vererek istenilen bilgiyi vermemiştir. Oysa sebze yemeklerinden pırasa, ıspanak gibi örnekler verseydi yeteri kadar bilgilendirici olabilirdi. Gereğinden az veya gereğinden fazla bilgi veren konuşmalarda nicelik ilkesi çiğnenmiş olur. Öyleyse, konuşmanın amacı, bağlam ve konuşmayı sürdüren kişilerin amaçları doğrultusunda önem kazanır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi olumlu kibarlık stratejilerinden
biri değildir?
Dinleyicinin acısını paylaşmak |
Dayanışma |
Diğer kişiye baskı uygulamaktan kaçınmak |
Paylaşma ve ortak yönleri vurgulamak |
İyimser tavır göstermek için söylenen sözler |
Diğer kişiye baskı uygulamaktan kaçınmak
olumsuz kibarlık stratejilerinden biridir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi (gönderimsel) bilgi değeri kavramının tanımıdır?
Sözce içinde eski-yeni bilginin düzenlenmesi |
Söylem varlıklarına ilişkin bulunan farklı farklı eski yeni bilgi türleri |
Özne ve yüklemden oluşan ve konuşucunun edincinde bulunan soyut kuramsal ve biçimsel bir yapı |
Bilişsel bağlam ya da söylem modelinde içine yeni bilgi eklenen zihinsel dosyalar |
Konuşucuların iletişim boyutunda dilin kullanımına ilişkin soyut bilgiler |
C seçeneğinde tümcenin, D seçeneğinde söylemsel varlıkların, E seçeneğinde iletişimsel edincin tanımı yapılmıştır. Bilgi değerini ise örnekler üzerinden anlatacak olursak, bir konuşucu “Bir arkadaşım” dediği
zaman o arkadaşını dinleyicinin tanımadığını, “bir adam” dediği zaman ise bu kişinin ne konuşan ne de dinleyen tarafından tanınmadığını düşünüyordur. Öyleyse söylem varlıklarına ilişkin farklı farklı eski yeni bilgi değerleri bulunmaktadır. Bu tür eski yeni bilgi (gönderimsel) bilgi değeri olarak adlandırılır. Öte yandan, “Ali” ve “bir kitap” öğelerinin de sözcede bir diğerine göre eski yeni bilgi yapısı vardır: “Ali” eski, “bir kitap” yeni bilgidir. Bu şekilde, sözce içinde eski-yeni bilginin düzenlenmesine ise (göreceli) bilgi yapısı adı verilir.
7.Soru
Anlambilim ve edimbilimde anlam çözümlemesine yönelik iş bölümü ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur?
Edimbilim: Konuşucu X sözcüğü ya da sözcesi ile ne demek istedi? |
Anlambilim: Bağlamdan bağımsız anlam |
Anlambilim: İşleve dayalı anlam |
Edimbilim: Önerme anlamı |
Anlambilim: Örtük iletişimsel anlam |
Anlam çözümlemesine yönelik iş bölümünde anlambilim yapıya dayalı anlamı inceler. X sözcüğü/tümcesi ne demek olduğunu yani iletişimden bağımsız ele alınan anlam inceler.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Searle’ın önerdiği söz,
eylem grubundan değildir?
İddia (belirtici) ifadeleri |
Yönlendirici |
Yükümleyici |
Açıklayıcı |
Yansıtıcı |
Searle bu ölçütleri kullanarak beş çeşit söz eylem
grubu önerir: İddia İfadeleri (Belirtici), Yönlendirici,
Yükümleyici, Yansıtıcı, İlan edici (Bildirici).
9.Soru
"Kendine eleştiriyi artır." Kibarlık ilkerinden hangisine aittir?
Nezaket İlkesi |
Cömertlik İlkesi |
Övgü İlkesi |
Tevazu İlkesi |
Uyuşum İlkesi |
Tevazu İlkesi (a) Kendine övgüyü azalt. (b) Kendine eleştiriyi artır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konuşma ilkelerinden biri olan “Tarz İlkesi”nin önermelerinden biri değildir?
İfadede belirsizliği önleyin. |
Bulanık anlamlılığı önleyin. |
Kısa ve öz konuşun. |
Düzenli olun. |
Yeterince kanıtınız olmadan bir şey söylemeyin. |
Yeterince kanıt olmadan bir şey söylememek konuşmanın nitelik ilkesiyle ilgili bir önermedir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Dilsel Topluluğa aittir?
Söylem topluluğunun paylaştığı ortak amaçlarla biçimlenir. |
Dil temel toplumsallaşma sürecinden ayrıdır. |
Söylem topluluğuna katılım irade ve istekle gerçekleştirilen ve topluluk üyelerince kabulü öngören aşamalı bir süreçtir |
Dil kullanımı işlevsel bir davranıştır |
Dil temel toplumsallaşma sürecinin bir parçasıdır. |
Dilsel Topluluk: Dil kullanımı toplumsal bir davranıştır. Dil temel toplumsallaşma sürecinin bir parçasıdır. Dilsel topluluğa katılım doğal süreç içinde kendiliğinden gerçekleşir; çevre ve duygusal koşullara bağlı olarak belirlenir. Örneğin grup dayanışması, bireysel beklentiler gibi daha pek çok günlük yaşama ilişkin bireysel ihtiyaçlarla biçimlenir
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tipik bir anlatı metninin, anlatı olarak algılanmasını sağlayan birbiriyle ilişkili işlevsel parçalarından birisi değildir?
Aşağıdakilerden hangisi tipik bir anlatı metninin, anlatı olarak algılanmasını sağlayan birbiriyle ilişkili işlevsel parçalarından birisi değildir?
O¨zet |
Değerlendirme |
Karmaşık olay dizisi |
Değerlendirme |
Aktarım |
Tipik bir anlatı metninin, anlatı olarak algılanmasını sağlayan birbiriyle ilişkili işlevsel parçaları vardır. Bu parçalar şunlardır: O¨zet, değerlendirme, karmaşık olay dizisi, değerlendirme, sonuç(lar) ve bitiş.
13.Soru
Zamanda sıralanarak aktarılan olaylar dizisinin bütünü aşağıdakilerden hangisidir?
Zamanda sıralanarak aktarılan olaylar dizisinin bütünü aşağıdakilerden hangisidir?
Karmaşık olay dizisi |
Yönlendirme |
Değerlendirme |
Dış değerlendirme |
Karşılaştırıcılar |
Zamanda sıralanarak aktarılan olayların bütünüdür. Karmaşık olay dizisi anlatı metninde anlatı öyküsünü içeren kurucu öğedir. Bu nedenle, bir anlatının anlatı olabilmesi için zorunlu kurucu öğe niteliğindedir. Anlatı yapısındaki bu önemli yeri ile karmaşık olay dizisi diğer kuruculardan kendini ayırmaktadır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi önerme kavramının tanımıdır?
Özne ve yüklemden oluşan ve konuşucunun edincinde bulunan soyut kuramsal ve biçimsel bir yapı |
Belli bir bağlam içinde, belli bir zamanda bir |
Bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birim |
Konuşucuların iletişim boyutunda dilin kullanımına ilişkin soyut bilgiler |
Bir sözcenin içinde yer aldığı dilbilimsel unsurlar ile sözcenin üretilmesi, anlaşılması ve çözümlenmesinde rol oynayan bilişsel, durumsal ve toplumsal-kültürel unsurlar |
A seçeneğinde tümcenin, B seçeneğinde sözcenin D seçeneğinde iletişimsel edincin, E seçeneğinde bağlamın tanımı yapılmıştır. Önerme ise bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birimdir. Bir önerme, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Türkçe ya da Japonca olabilir ama bunların hepsi aynı ifadeyi içeriyorsa aynı önermedir.
15.Soru
Kişinin konuşma sırasında bir sözceyi dile
getirdiğinde onunla amaçladığı örtük anlama ne
denir?
Çıkarım |
Sezdirim |
Anlatım |
Açıklama |
İletme |
Sezdirim, kısaca kişinin konuşma sırasında bir
sözceyi dile getirdiğinde onunla amaçladığı örtük anlam
demektir. Grice, bazen konuşma ilkelerinin
çiğnenebileceğini göstermiştir: 4. Sezen: Ayşe Sedat’ın
sevgilisi mi? Nermin: Bu konuda konuşmak istemiyorum.
Burada Nermin, Sezen’e bu konuda konuşmak
istemediğini belirterek onunla işbirliği yapmayı açıkça
reddeder. İşbirliği ilkesinin bu kadar açık çiğnenmediği
örtük olarak işbirliği yapılmadığı durumlarda veya
konuşucunun sözcesinde kastettiği örtük anlamlar sonucu
Grice’in sezdirim dediği edimsel anlam ortaya çıkar: 5.
Meral: Ahmet her şeye burnunu sokuyor, değil mi? Füsun:
(Kısa bir sessizlikten sonra) Son zamanlarda hava iyice
soğudu.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çıkarımsal bilgi içerir?
Ahmet’in yanında çalışan bir adam
|
Odadaki duvarda asılı tablo eğikti
|
Dün Ayşe’yi gördüm.
|
Dün bir adam gördüm
|
Dün bir düğüne gittim. Kaynana çok üzgün görünüyordu |
Çıkarımsal bilgi; Dinleyicinin söylem modelinde bulunan bir söylem varlığıyla ilgili olarak çıkarım yoluyla ulaşılabilecek bilgi. “Bugün bir taksiye bindim. Şoför çok yorgun görünüyordu». Burada şoför, taksi gibi bir söylem varlığına ilişkin olarak çıkarım aracılığıyla ulaşılabilir bilgidir. Benzer şekilde bir düğünden söz edildiğinde gelin, damat, takılar, davetliler, vd. kişinin bilişinde çağrışımsal olarak oluşturulur.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kayıt dışı bir edim
olarak görülmektedir?
Bana yarın çim biçme makinanı verir misin? |
Bana yarın çim biçme makinanı versene? |
Bana yarın çim biçme makinanı verirsen çok |
Yarın çim biçme makinanı istiyorum |
Bana yarın çim biçme makinası lazım olacak. |
Brown ve Levinson’a (1987:69) göre ussal
varlıklar olan insanlar diğerleriyle çatışmaya engel olmak
amacıyla çaba harcarlar. Yukarıdaki şekilde kayıtlı ve
kayıt dışı edimler dile getirilmiş olanlardır. Kayıtlı ve
kayıtsız olanlar arasındaki fark şudur: Kayıt dışı edimler
açıkça dile getirilmez. Örneğin: 28. Eyvah, eyvah!
Bankaya gitmeyi unutmuşum. Yanımda hiç para yok.
Örnek (28)’deki sözceleri söyleyen kişinin niyeti ona borç
verilmesini sağlamak olabilir. Ancak bunun açıkça dile
getirilmemesi, edimin kayıt dışı olduğunu göstermektedir.
Öte yandan şöyle bir konuşma söz konusu olabilirdi: 29.
A: Bana biraz borç versene! B: Bu kaçıncı kardeşim. Sana
tam on sekiz kez borç verdim. Yeter artık, başının çaresine
baksana. A: !!!..
18.Soru
Aşağıdaki konuşmaların hangisinde sezdirim vardır?
Taner: Bu akşam Esra’nın doğum günü partisine gidelim mi? Merve: Yarın çok önemli bir sınavım var. |
Tekin: Yarın başkan toplantıya gelecek mi? Mehmet: Hayır, çok kötü üşüttüğü için gelemeyecek durumda. |
Seda: Sence kim şampiyon olacak? Ali: Sonuçlara göre Denizlispor önde ve kesin şampiyon oluyor. |
Yener: Dün maça neden gelmedin? Hasan: Kusura bakma, ayağımı incittiğimden gelemedim. |
Suna: Filmi beğendin mi? Emel: Evet, gerçekten muhteşem sahneler ve oyunculuk vardı. |
Sezdirim, sözcelerin belirli bir şekilde kullanılması ya da ilkelere uyulmaması sonucu ortaya çıkar; bir sözcede açıkça dile getirilmeyen, ama konuşma ilkeleri doğrultusunda konuşucunun iletmeyi hedeflediği örtük anlamdır, dile getirilmeyen ama yine de anlaşılan bilgidir. A seçeneğinde Merve, yarın sınavı olduğunu söyleyerek partiye gidemeyeceğini iletmek istemiştir. Doğru yanıt A’dir.
19.Soru
Bir sözcenin içinde yer aldığı zaman, mekân ile konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları gibi unsurlara dayalı anlama ne ad verilmektedir?
Söylemsel Bağlam |
Durumsal Bağlam |
Bilişsel Bağlam |
Toplumsal-kültürel Bağlam |
Kişisel Bağlam |
Durumsal Bağlam: Bir sözcenin içinde yer aldığı zaman, mekân ile konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları gibi unsurlardır. ‘Senin bana bu kitabı getirmen gerek’ gibi bir sözcenin dile getirilmesi ve anlaşılması için sen ve bana adıllarının ve bu kitap gibi bir Ad Öbeğinin gönderimsel özelliklerinin anlaşılması, yalnızca konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları ve hangi kitabın söz konusu edildiğinin bilinmesi ile gerçekleşebilir.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir amaç belirtecine yer verilmiştir?
Çalışırken hep kahve içer. |
Çalıştıkça başarılı oluruz |
Geç kalmamak için erken kalkmak gerekli. |
Artık tatile gittiklerine göre biraz dinlenebilirler. |
Çayları içip içip uykumu kaçırdım. |
İlgili cümlede yer alan 'için' ifadesi, cümleye amaç anlamı katmaktadır
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ