Nezaket Üst ilkesi Beni eve götür. Karşıdakinin çabasını kendi yararını artırdığı için kibar bir sözce değildir.

Sezdirim, kişinin konuşma sırasında bir sözceyi dile getirdiğinde onunla amaçladığı örtük anlam demektir. Grice, bazen konuşma ilkelerinin çiğnenebileceğini göstermiştir: Meral: Ahmet her şeye burnunu sokuyor, değil mi? Füsun: (Kısa bir sessizlikten sonra) Son zamanlarda hava iyice soğudu. Bu örnekte, Füsun Meral’in sözcesine bağıntılı bir biçimde yanıt vermeyerek bağıntı ilkesini çiğner. Yani Meral ile işbirliği yapmaz. Bunun sonucunda Füsun, Ahmet’e ilişkin yorum hakkında görüş bildirmek istemediğini sezdirmektedir.

Anlatı metinleri sözlü ya da yazılı olarak üretilebilir.

Söylem, dilin bir iletişim aracı olarak etkileşimsel boyutuyla ele alınışıyla ilişkilenir. Metinlerin iletişim işlevi kazanmasını sağlayan, metindeki dilsel düzenlemeler aracılığıyla izlenebilen ve algılanırlık kazanan soyut bir olgudur.

Konu, çoğunlukla canlı ve hatta insan olan özne konumundaki ögedir. Söylemde sözü edilerek bilişsel olarak etkinleştirilmiş, dolayısıyla kısa süreli bellekteki en belirgin ögedir. Türkçe gizli özneli bir dil olduğu için konu, gizli özne olabilir. Aslında kimi kuramlarda bir sözcedeki konu bilindiği için bilişsel bağlamda bulunan ve eski bilgi olduğu için ses vurgusu almayan dolayısıyla gizli özneli dillerde gizli adıl olabilen öge olarak kabul edilir. Cansız varlıklar da konu olabilirler ama genelde canlı ve insan olan ve daha önceki söylemde söz edilen varlıklar diğerlerine göre daha konusaldır.

Searle (1975) söz eylemleri dolaysız ve dolaylı söz eylemler olarak ikiye ayırmıştır. Söz eylemlerdeki edim açıkça dile getirilebildiği gibi konuşucu niyetini dolaylı olarak da ifade edebilir. Açıkça dile getirilen söz eylemlere dolaysız söz eylemler, edimin açıkça dile getirilmediği durumlardaki söz eylemlere ise dolaylı söz eylemler denir. Dolaylı söz eylemde konuşucu dinleyiciye paylaştıkları bağlama bağlı olarak onun akılcı yetilerine güvenerek çıkarımda bulunması amacıyla bir söz eylem iletir.

Tasarım ya da imgelerden kastedilen aslında çağrışım alanı adı da verilen, her sözcüğün çağrış­tırdığı diğer imgelerin, kavramların oluşturduğu kümedir.

Yüz tehdit edici eylemler aşağıdaki gibidir.
Diğerinin olumsuz yüzünü tehdit eden eylemler:
Dinleyiciye bir işi yapması ya da yapmaması
konusunda baskı oluşturan eylemler,
Emir ve ricalar,
Dinleyiciye bir işi yapma konusunda hatırlatmalar,
Tehdit, uyarı ve bir işin yapılmaması sonucu cezai
Yaptırımlar
Dinleyicinin olumlu yüzünü tehdit eden eylemler:
şikâyet etme, eleştirme, diğerinin fikrine karşı çıkma,
tabu olan konularda konuşma, kişilik, inanç, sahip
oldukları ve değerlerine karşı nefret gösterme
Konuşucunun olumsuz yüzünü tehdit edebilecek
Eylemler:
Teşekkür etme, isteksizce söz vermek zorunda kalma
Konuşucunun olumlu yüzünü tehdit edebilecek
Eylemler:
Özür dileme, iltifatları kabul etme, itiraf etme.

Dinleyicinin söylem modelinde bulunan bir söylem varlığıyla ilgili olarak çıkarım yoluyla ulaşılabilecek bilgi. “Bugün bir taksiye bindim. Şoför çok yorgun görünüyordu». Burada şoför, taksi gibi bir söylem varlığına ilişkin olarak çıkarım aracılığıyla ulaşılabilir bilgidir. Benzer şekilde bir düğünden söz edildiğinde gelin, damat, takılar, davetliler, vd. kişinin bilişinde çağrışımsal olarak oluşturulur.

Bağlaşıklık metin tümceleri arasındaki bağı sağlayan dilbilgisel ve sözcüksel bağıntıdır. Bu ilişki yoluyla metin tümceleri birbiriyle birleşerek bir birim-bütün olarak metni biçimlendirir.

Nezaket, cömertlik, övgü, tevazu, uyuşum ve duygudaşlık kibarlık ilkelerindendir.

Tabu sözcükler bir kültürden diğerine değişiklik
gösterse de her kültürde aşağıdaki konulara ilişkin
sözcükler tabuyu oluşturur: Doğaüstü yer, varlık ve güçler,
Vücut salgıları ve vücut organları, Hastalık ve Ölüm,
Cinsellik, Farklı topluluklara ilişkin önyargı, nefret ve
aşağılama gösteren sözcükler.

Anlatıcı, anlatı aktarımı (örneğin karmaşık olay anlatımı) ve sözeylem anlatı aktarımı yaptığında aktardığı bilgileri bütünüyle kendi bakış açısından tam denetim yaparak sunmaktadır. Bağımsız dolaysız aktarımda da anlatıcı aktardıkları üzerinde tam denetime sahiptir. Buna karşın, dolaylı aktarım, bağımsız dolaylı aktarım ve dolaysız aktarım yapmayı tercih ettiğinde dereceli olarak aktarımda nesnel anlatımı sağlama amacındadır. Çünkü aktardıklarını kısmi olarak denetlemektedir. Dolaysız aktarım, anlatıcının aktardıklarına en az müdahale ettiği aktarım biçimidir. Bu nedenle aktarımdaki en güçlü nesnellik düzenlemesidir.

Bitiş: Metin alıcısına, anlatının bittiğini, artık yeniden aktarım zamanına dönüldüğünü sezdirir.

Sözcüksel bağlaşıklık temelde metin tümcelerinde aynı öğenin tekrarı ve anlamsal olarak ilişkili öğelerin kullanımıyla sağlanan metin bağlarını içerir. Sözcüksel bağlaşıklık çağrışımsal gönderimlerle kurulur. Sözcüksel bağlaşıklık, birbirini izleyen metin tümcelerinin, sözcükler arasındaki anlam ilişkilerine dayalı gönderimlerle birbirine bağlanmasıdır.

Bağımsız konuşma aktarımı, sözün herhangi bir değişiklik yapılmadan, sözcüğü sözcüğüne söylendiği gibi (Ayşe: “Yarın senedi imzalamaya geleceğim.” dedi.) aktarılmasıdır. Bu aktarım türü, aktarımın nesnel olmasını sağlar. Bu tür aktarımda, anlatıcı kendi sözünü keserek metinde kimliğini bir şekilde belirttiği diğer bir sese yer verir. Bağımsız konuşma aktarımı, aktaran kişinin varlığını gösteren tırnak işareti ya da aktarım tümcesi içerir.

Metinde eşgönderimsel gönderim kuran temel öğeler şunlardır: • Burada Ø ile işaretlenen boş adıllar (Türkçe gibi bağlantılı dillerde çekimli eylem üzerindeki kişi ekleri boş adılları ulaşılır kılar.) Ayşe ve ben dışarı çıkıyoruz. Ø Alış veriş yapacağız. • Kişi adılları(= ben, sen, o, biz, siz, onlar) • Gösterme adılları(= bu, şu, o) • Göstermesıfatları(= bu kadın, o adam vb.) • Dönüşlülük adılları(= kendi, kendisi vb.)