Genel Dilbilim 2 Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Bizim oğlan bilgisayarını tamir ediyor.”
tümcesindeki özne aşağıdaki türlerden hangisinde yer alır?
Etkilenen |
Araç |
Gizli |
Deneyimleyen |
Kılıcı |
Verilen tümcenin öznesi “bizim oğlan”dır. Tamir işini öznenin kendisi yaptığından özne kılıcıdır yani bir işi bilinçli olarak yapan kişi olduğundan kılıcı öznedir.
2.Soru
Özne ve yüklemden oluşan ve konuşucunun edincinde bulunan soyut kuramsal ve biçimsel bir yapıya ne ad verilir?
Edinç |
Sözce |
Düzsöz |
Önerme |
Tümce |
Tümce özne ve yüklemden oluşan ve konuşucunun edincinde bulunan soyut kuramsal ve biçimsel bir yapıdır.
3.Soru
Sözcelerin anlaşılmasında konuşucu ve dinleyiciler farklı bağlamlardan yararlanırlar. Bu bağlamlardan biri olan söylemsel bağlamı aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?
Bir sözcenin içinde yer aldığı sözlü söylem ya da yazılı metnin yakınında ya da uzağında bulunan her türlü dil öğesidir. |
Konuşucu ve dinleyicinin dil kullanarak birlikte oluşturdukları, sürekli değişen, güncellenen bir bağlamdır. |
Sözcenin içinde yer aldığı toplumsal ve kültürel unsurları içeren bağlamdır. |
Bir sözcenin içinde yer aldığı zaman, mekân ile konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları gibi unsurlardır. |
Söylem varlığı, üzerinde konuşulan, sözü edilen öğedir. |
Söylemsel bağlam, bir sözcenin içinde yer aldığı sözlü söylem ya da yazılı metnin yakınında ya da uzağında bulunan her türlü dil öğesidir. Bir sözcenin hemen önünde ya da arkasındaki sözce, gönderimsel ifadeler (yani adıllar, işaret sıfat ve adılları), zaman ve kip kullanımları söylemsel bağlamın içindeki bazı öğelerdir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bağımsız dolaysız konuşma ve düşünce aktarımı yapılma durumunu ifade eder?
Yansıtma |
Alıntılama |
Yeniden dile getirme |
Anlatı |
Nesnellik |
Yansıtma, bağımsız dolaysız konuşma ve düşünme aktarımı yapılma durumunu ifade eder.
5.Soru
Kişisel deneyim anlatılarının diğer anlatılardan ayrılan yönü nedir?
Olaya soyut anlam ekleme stratejisi içerir. |
Anlatısal değerlilik taşıyan olayı, metinde bir kişisel nedenleme yaparak öne çıkarır. |
Çevresel faktörlerden hiç etkilenmez. |
Anlatı yapısı içinde olayların sıralamasına dair herhangi bir ipucu bırakmaz. |
Metinde bir toplumsal nedenleme yaparak öne çıkar. |
Kişisel deneyim anlatılarında en yüksek anlatısal değerlilik taşıyan olayı, neden ilişkisi kurduğunu düşündüğü diğer bir olaya bağlayarak sunar. Yani anlatısal değerlilik taşıyan olayı, metninde bir kişisel nedenleme yaparak öne çıkarır.
6.Soru
Tümceler içindeki varlıklar ve olaylar için bilindiklik ve tanıdıklıktan söz edilemediği durumlarda, dinlediğimiz tümce nasıl bir ayırıma tabidir?
Dizge tümcesi
|
Metin tümcesi
|
Sözce
|
Somut dil kullanımı
|
Metinsellik
|
7.Soru
“Lafı uzatmadan hemen konuya gireyim, müşteriler çok memnun” diyen bir konuşucu, özellikle hangi işbirliği ilkesi konusunda dikkatli olmaya çalışmaktadır?
Bağıntı ilkesi |
Nitelik ilkesi |
Nicelik ilkesi |
Söz eylem |
Yükümleyici |
Nicelik ilkesine göre a) konuşmaya katkınızı (konuşmanın amacı doğrultusunda) yeterince bilgilendirici olacak şekilde yapın b) konuşmaya katkınızda gereğinden çok bilgi vermeyin. Doğru yanıt C’dir.
8.Soru
Dilbilimde kibarlığı ilk kez araştıran Amerikalı dilbilimci kimdir?
Grice |
Leech |
Erving |
Robin Lakoff |
Brown ve Levinson |
Daha önce gördüğümüz gibi Grice, insanların sağduyulu bireyler olarak iletişimi etkin biçimde iletmek için işbirliği yaptığını belirtmiştir. Dilbilimde kibarlığı ilk kez araştıran Amerikalı dilbilimci Robin Lakoff (1973, 1977) Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkeleri önermiştir. Daha sonra Leech (1983) yine Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkelerini genişletmiş, Brown ve Levinson (1978, 1987) ise Amerikalı toplumbilimci Erving Goffman’ın yüz kavramı açısından bir kibarlık modeli önermişlerdir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Frege’nin gönderimsel kuramına göre gönderimsel bir anlam taşımaz?
Kanatlı kurbağa |
Üç gözlü dev |
İki başlı yılan |
Tek boynuzlu at |
Kuyruklu kedi |
Frege’nin gönderimsel kuramına göre, anlamın bir yanıyla zihnimizdeki sözcüklerin ya da sözcüklerden oluşan öbek ve tümcelerin gerçek dünyadaki nesnelerle arasındaki ilişkiyi yansıtması gerekir. Buna göre seçeneklere baktığımızda A, B, C ve D seçeneklerindeki söz öbeklerinin dünyada bir yansıması yoktur fakat E seçeneğinin dünyada bir varlığı vardır.
10.Soru
Dün gece hiç uyumadı. Sabah erkenden işe gitti. Çok uykusuz ve yorgun olmalı… Yukarıdaki sözce hangi türde bir tanıttır?
Dolaylı tanıt- aktarım- belirsiz
|
Dolaylı tanıt- aktarım- folklorik
|
Dolaylı tanıt- çıkarım- eşsürmeli
|
Dolaylı tanıt- çıkarım- artsürmeli
|
Dolaylı tanıt- çıkarım- akla vurma
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bağımsız konuşma ve düşünme aktarımı yapıldığındaki durumu ifade eder?
Yansıtma |
Alıntılama |
Yeniden dile getirme |
Anlatı |
İşlevsellik |
Yansıtma, bağımsız konuşma ve düşünme aktarımı yapılma durumunu ifade eder.
12.Soru
Konuşucunun aktardığı önermedeki bilgiye nasıl ulaştığını gösteren dilbilgisel ulam aşağıdakilerden hangisidir?
Konuşucunun aktardığı önermedeki bilgiye nasıl ulaştığını gösteren dilbilgisel ulam aşağıdakilerden hangisidir?
C¸ıkarım |
Tanıtsallık |
Aktarım |
Nesnellik |
Kuruculuk |
Tanıtsallık, konuşucunun aktardığı önermedeki bilgiye nasıl ulaştığını gösteren dilbilgisel ulamdır. Konuşucu aktardığı önermedeki bilgiye kişisel gözlemiyle ulaşabildiği gibi (Dün yağmur yağdı.) bu bilgiye çıkarım yoluyla sonuç çıkararak da (Yağmur yağmış. Yerler ıslak.) ulaşabilir.
13.Soru
Aşağıda verilen örneklerin hangisinde "değiştirme" yapılmıştır?
Akşam kız arkadaşıyla buluşmuş, sinemaya gitmişler sonra onu eve bırakmış. Öyle söylüyor.
|
Ali okula gitmiş, sonra sınava girmemiş.
|
Mehmet kız arkadaşına hediye almayı unutmuş.
|
Mehmet, ödevlerini yaptın mı? (Ödevlerimi) Çoktan yaptım!
|
Akşam kız arkadaşıyla buluşmuş fakat sinemaya gitmemiş.
|
14.Soru
tabgaç kagan yagımız erti
on ok kagani yagımız erti
artuk [kırkız] küç[lüg kagan yagımız] boltı
Yukarıdaki metin yapısında hangi kurucu öğe bulunmaktadır?
Alıntılama |
Kurmaca |
Değerlendirme |
Yönlendirme |
Yansıtma |
Tunyukuk metnindeki aynı karmaşık olay
dizisinin aktarıldığı satırlara bakıldığında karmaşık olay
dizisinin yanı sıra anlatı yapısının diğer kurucu öğelerinin
de kullanıldığı görülmektedir. Aşağıda yer alan satırlar
yönlendirme ve değerlendirme işlevlidir. Verilen bilgiler
kullanılarak olaylar arasında çeşitli arka plan ilişkileri
kurulabilmektedir. Bu ilişkilere dayanılarak örneğin,
neden Kırgızlara savaş açıldığı, savaşın neden kaçınılmaz
olduğu gibi bilgilere ulaşılabilmektedir.
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapısına bağlı olarak iki anlam taşımaktadır?
Bilim adamı son araştırmasıyla birlikte evrensel bir başarı kazandı. |
Anne yüreği şehit oğlunun acısına daha fazla dayanamadı. |
Baba oğluna sinemaya gitmesi için para verdi. |
Genç kız arkadaşına evlenme teklifi etti. |
Türkiye’nin dünya şampiyonu ilk kadın güreşçisi sporu bıraktı. |
A seçeneğinde, evrensel bir başarı kazanan ve bunu son araştırmasıyla elde eden bir bilim adamından bahsedilmektedir. B seçeneğinde ise oğlunun şehit olmasına dayanamayan ve üzüntünsünden ölen bir anneden söz edilmesi, mecaz anlamda kullanılan anne yüreği şeklindeki ad öbeğinden (özneden) anlaşılmaktadır. C seçeneğinde sinemaya gitmesi için oğluna para veren baba, eylemin öznesi konumundadır. E seçeneğinde ise dünya şampiyonluğu kazanan ilk Türk kadın güreşçinin artık spor yapmadığından söz edilmektedir. D seçeneğinde özne anlam kaymasına uğramış;bir gencin mi kız arkadaşına evlenme teklifi ettiği ya da gizli özne olarak ‘o’ kişisinin mi genç kız arkadaşına evlenme teklifi ettiği anlamları doğmaktadır. Öznenin kim olduğunu anlamak için ya özneden sonra virgül kullanılmalı ya da tümce söylenirken özneye vurgu yapılmalıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi metindilbilim çalışmasının temel sorularından biridir?
Tümcenin özellikleri nedir? |
Sözce nedir? |
Özne nedir? |
Metin nedir? |
Sözcenin özellikleri nedir? |
Metindilbilim çalışması, metin nedir? ve metni metin yapan özellikler nedir? sorularına yanıt arayan bir dilbilim çalışması türüdür.
17.Soru
"Genç kızın ertesi gün senedi imzalamaya gelip gelmeyeceğini düşünüyordu."
Cümlesi aşağıdakilerden hangi düşünce aktarımı biçimindedir?
"Genç kızın ertesi gün senedi imzalamaya gelip gelmeyeceğini düşünüyordu."
Cümlesi aşağıdakilerden hangi düşünce aktarımı biçimindedir?
Dolaylı düşünce aktarımı |
Bağımsız dolaylı düşünce aktarımı |
Bağımsız düşünce aktarımı |
Bağımsız dolaysız düşünce aktarımı |
“Düşünce eylem” anlatı aktarımı |
“Düşünce eylem” anlatı aktarımı | Ayşe: “Böyle giderse daha fazla birlikte olamayız. Ayrılmamız gerekebilir” Ayşe beni terk etmeyi düşünüyordu. (Düşünce eylem anlatı aktarımı) |
Dolaylı düşünce aktarımı | Genç kızın ertesi gün senedi imzalamaya gelip gelmeyeceğini düşünüyordu. |
Bağımsız dolaylı düşünce aktarımı | Genç kız acaba ertesi gün senedi imzalamaya gelecek miydi? |
Bağımsız düşünce aktarımı | “Acaba genç kız senedi imzalamaya gelecek mi?” diye düşündü. |
Bağımsız dolaysız düşünce aktarımı | Acaba yarın senedi imzalamaya gelecek mi? |
18.Soru
- mecbur et-
- razı et
- ikna ol-
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri nesne denetleme eylemlerindendir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I ve III |
Olmak ek eylemiyle
kullanılan
ikna ol-, mecbur ol-, razı ol- Özne denetleme
eylemleri
Etmek ek eylemiyle
kullanılan
ikna et-, mecbur et-, razı et- Nesne denetleme
eylemleri
19.Soru
Konuşucuların niyetlerine bağlı olan konuşma
ilkesi hangisidir?
Tarz ilkesi |
Bağıntı ilkesi |
Nitelik ilkesi |
Nicelik ilkesi |
Doğruluk ilkesi |
Nitelik İlkesi: Konuşmaya doğru katkı yapmaya
çalışın. a) Yanlış olduğuna inandığınız bir şeyi
söylemeyin. b) Yeterince kanıtınız olmadan bir şey
söylemeyin. Nitelik İlkesine Brezilya’dan bir örnek
verebiliriz. Brezilya’nın başkenti 1960’a kadar Rio de
Janeiro idi. Ancak bu kentin aşırı kalabalıklaşması
nedeniyle başkent, 1960’ta Brasilia kentine taşındı. Seda
“Brezilya’nın başkenti nedir?” diye bir soru yönelttiğinde,
Sedat “Brasilia” diye yanıtlayabilir. Bu yanıt Nitelik
İlkesine uygundur çünkü Sedat doğru bilgi olduğunu
düşündüğü bilgiyi vermiştir. Ancak Sedat, Brezilya’nın
başkentinin hâlâ Rio olduğunu düşünseydi ve o şekilde
yanıtlasaydı da kendince Nitelik İlkesine uymuş olacaktı
çünkü Nitelik İlkesi doğruluk değerleri gibi birebir
dünyadaki gerçeklerle örtüşmek zorunda değildir.
Konuşucuların niyetlerine bağlı bir ilkedir.
20.Soru
Anlamın önerme içeriğinden ayrı, bağlama dayalı anlam unsurlarını inceleyen dal aşağıdakilerden hangisidir?
Anlambilim |
Edimbilim |
Sözdizim |
Matematiksel mantık |
Dil felsefesi |
Dilbilimin alt dalları olan sözdizimde tümce yapısı, anlambilimde sözcüklerin ve önermelerin anlamı ve edimbilimde sözcelerle ifade edilen anlam, inceleme kapsamına girer. Öyleyse, hem anlambilimin hem de edimbilimin konusu anlamdır. Dilbilimin bu iki alt dalı, birbirleriyle bağlantılı olsalar da dilin farklı anlam boyutlarını araştırırlar. Anlambilimin kapsamı, önermenin içeriğindeki sözlüksel anlamdır; edimbilimin kapsamı ise konuşucunun niyetine ve bağlama dayalı anlamdır. Dilde anlamı inceleyen dil felsefesi uzun yıllar matematiksel mantık ile iç içe ele alınmıştır. Ancak, insan bilişini anlamak için doğal bir dil olan insan dilinin incelenmesi amacıyla yapay mantık dilinin araç olarak kullanılmasının bir çelişki oluşturduğunu gören Grice, iletişim süreçlerini başka bir araç ile incelememiz gerektiğini gösterir. Austin ve Searle ise dil kullanırken aynı zamanda bir eylem gerçekleştirdiğimizi açığa kavuştururlar. Bu araştırmacılar, edimbilimin gelişmesinde önemli katkı sağlamışlardır. Dolayısıyla, edimbilim anlamın önerme içeriğinden ayrı, bağlama dayalı anlam unsurlarını inceleyen bir daldır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ