Serbestleşme Dönemi (1978’den Günümüze)

Taşımacılık türü seçimine etki eden izlenebilirlik, taşımacılık süresince teknolojik sistemlerle araçları takip edebilmeyi ifade etmektedir. 

2014 yılında tüm dünyadaki ticari uçakların doluluk oranı %79 ortalamaya sahiptir.

 olarak üçe ayrılmaktadır

Bu sistemin en temel özelliği, deniz yolu ve diğer alt sistemlerle yapılan taşımaların başında ve sonunda kullanılması zorunlu olması nedeniyle bu sistemlerden ayrılmasıdır. Kara yolu ulaştırma sistemine ait diğer temel özellikler ise;

• Yolcu ulaşımının başlangıcını ve sonunu oluşturması,
• Yük taşımacılığında başlangıç ve bitiş noktaları arasında (kapıdan kapıya) aktarmasız bir ulaşım imkânı tanıması,
• Taşıma kapasitesi ve güzergâh seçimi anlamında esneklik tanıması,
• Parça yüklerin belli mesafelerde daha kolay ve daha hızlı taşınmasına olanak sağlamasıdır.

Ulaştırma sektörü ile elde edilen hizmetlerin genel özellikleri şu şekilde özetlenebilir: 

• Büyük altyapı yatırımları gereksinimi ve yüksek sabit maliyetlere yol açması 

• Pozitif dışsallık yayarak, ekonomide özel faydalar yaratması 

• Mal ve hizmetlerin hareketliliğini artırması 

• Hizmetin çok boyutlu olması (hem yolcu hem yük taşımaya yönelik olması) 

• Aynı anda tüketilmesi gerekliliği 

• Yapılan yatırımların jeopolitik ve coğrafik özelliklere göre değişmesi 

• Tek yönlü olması 

• Yatırımların eğilimini teknolojik gelişmelerin belirlemesi 

• Hizmetin sunumunun doğa olaylarından etkilenmesi 

1983 yılında ise 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu yürürlüğe girmiştir ve ülkemizde iç hatlarda serbestleşme hareketi başlamıştır. Pazara erişimin ve pazara girişin önünün açılması amaçlanmıştır

Ulusal Havaalanı Sistemi Planı’na (NASP-National Airport System Plan) göre havalimanları, genel havacılık ve ticari amaçlı havalimanları olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

1. Genel Havacılık Havalimanları
   • A Sınıfı Genel Havacılık Havalimanları: Özel ve iş amaçlı uçuşlara ağırlık verilen ve 5700 kg’nin altındaki tek motorlu uçaklara hizmet
   • B Sınıfı Genel Havacılık Havalimanları: A sınıfı havalimanlarını kullanabilen uçaklarla birlikte aynı zamanda çift motorlulara da hizmet
   • C sınıfı Genel Havacılık Havalimanları: 5700 kg dan daha az ağırlığa sahip uçakları barındırmakta ve büyük yerleşim yerlerine hizmet
   • D sınıfı Genel Havacılık Havalimanları: Maksimum hızı 120 knot olan ve 10’dan fazla koltuğa sahip olmayan uçaklara hizmet
2. Ticari Hava Yollarına Hizmet Veren Havalimanları: 120 knot’tan yüksek hava araçlarına hizmet vermekte olan havalimanlarıdır. Bu havalimanları, ticari uçuşların yanı sıra genel havacılık uçuşlarına ya da iç hat ve dış hat uçuşlarına da ev sahipliği yapabilecek düzeydedir.

Altyapı yatırımlarının ek kaynak kullanmadan yapılmasını sağlaması hava taşımacılığının ekonomik açıdan sağladığı katkılardan biridir. Doğru cevap E'dir.

Hava yolu taşımacılığını genel havacılıktan ayıran temel özellik onun ticari bir amaç güdülerek ücret karşılığında ya da kira yoluyla yapılmasıdır. Diğer bir ifade ile hava yolu taşımacılığı, canlı veya cansız varlıkların bir hava aracı vasıtasıyla zaman ve yer faydası sağlayacak şekilde ticari bir amaç güdülerek, ücret karşılığında yer değiştirmesi işlemidir. Yapılan ayrımdan da anlaşılacağı üzere hava taşımacılığı faaliyeti ile kastedilen, ticari amaçlı yapılan, genel havacılık faaliyetlerine göre daha büyük ölçekli olan, nispeten kapasitesi daha büyük uçaklarla gerçekleştirilen ve kapsamı daha geniş olan taşımacılık faaliyetidir. Yani, hava yolu taşımacılığı faaliyetleri, genel havacılık faaliyetlerine göre daha büyük ölçeklidir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Havalimanlarında kara tarafında, terminal alanı, otoparklar, havaalanı ulaşım yolları ve terminal önü yolcu ve bagaj indirme/bindirme alanları yer almaktadır. Terminal binası, kargo binası, kapılar, otomobil park alanları, havalimanı otelleri, restoranlar, garajlar ve araç hizmetlerinin sağlandığı havalimanının kara tarafında konumlanan alandır.

“Sürdürülebilir Ulaştırma” ilkeleri kapsamında ulaştırma fonksiyonunda bulunması gereken özellikler; 

• Çevre-dostu ulaştırma, 

• Verimli ulaştırma, 

• Yüksek güvenlik özelliklerine sahip ulaştırma 

• Sosyal olarak kabul edilebilir ulaştırma olarak belirlenmektedir. 

 Sivil havacılık faaliyetleri ICOA!da 6, Türkiye'de 3 ana grupta toplanmıştır.

Özel mülkiyete aittir. Cevap A şıkkıdır.

Serbestleşme hareketinin dünyadaki hava taşımacılığı gelişimine katkılarını aşağıdaki
maddeler hâlinde sıralayabiliriz:
• Pazara giriş ve erişim konusundaki kısıtlamaların kaldırılarak hava taşımacılığı
sektöründe rekabetin artırılmasını sağlamıştır.
• Bilet fiyatlarının düşmesini ve hava taşımacılığını kullanan yolcu sayısının artmasını sağlamıştır.
• Topla-dağıt (hub and spoke) uçuş ağı yapısının oluşumunu tetikleyerek hava yolu
doluluk oranlarının artmasını sağlamıştır. Dolayısıyla hava taşıyıcıları ölçek ekonomisinden yararlanabilir hâle gelmiş ve bu durum fiyatlandırma stratejilerine de
yansımıştır.
• Uçuş ağının küreselleşmesini sağlamıştır.
• Sunulan hizmetin kalitesinin artmasını sağlamıştır.
• Hava yolu işletmelerindeki verimliliğin artmasını sağlamıştır

Genel havacılık faaliyetlerinin kapsamı ve kullanım alanları ile ilgili ayrıntılar aşağıda gösterildiği gibidir: İş amaçlı taşımacılık faaliyetleri, Kişisel ve sportif amaçlı taşımacılık faaliyetleri, Ticari ve endüstriyel amaçlı taşımacılık faaliyetleri, Uçuş eğitimi amaçlı taşımacılık faaliyetleri, Kamu kurumları tarafından yapılan taşımacılık faaliyetleri. Askeri amaçlı taşımacılık faaliyetleri bu kapsam dahilinde değildir. Dolayısıyla doğru cevap A seçeneğidir.

Genellikle geniş bir uçuş ağına sahip olan geleneksel hava yolları topla-dağıt (hub and spoke) ağ yapısını kullanmaktadırlar. Topla dağıt ağ yapısında bir merkez havaalanı seçilir ve bunun etrafında merkez havaalanına bağlanan çevre havaalanları (spokes) belirlenir. Çevre havaalanından merkezlerde toplanan yolcular tekrar gitmek istedikleri çevre havaalanlarına dağıtılırlar. Bu ağ yapısıyla geleneksel hava yolu işletmeleri faaliyetlerini daha geniş bir alana yayabilmektedir.

Düşük maliyetli taşıyıcıların düşük maliyet hedeflerine ulaşmak için uygulamaya koydukları en önemli faktörlerden biri uçuş rezervasyonlarındaki yeniliklerdir. Maliyet kalemleri arasında önemli yer tutan bilet satış giderlerini azaltmak için düşük maliyetli taşıyıcılar bilet satışları İnternet ve telefon aracılığıyla gerçekleştirmektedir.

Charter taşımacılığının en önemli özelliklerinden birisi iki nokta arasında doğrudan uçuş yapmalarıdır. Yani doğrusal ağ yapısını kullanırlar.

Bölgesel hava yolu taşıyıcıları büyük hava yolu işletmeleri ile

• Pazara erişimin ve girişin sağlanması,
• Maliyetleri azaltmak,
• Riski dağıtmak,
• Yoğun rekabetten korunmak ve
• Küresel uçuş ağının bir parçası olmak amacıyla iş birliği yapmaktadır.

Mesafe taşıma türü seçim kriterlerinden biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Ulaştırma sektörünün taşıma alt sistemlerinden biri olan hava yolu ulaştırma sektörü; faaliyet alanı, faaliyetleri gerçekleştiren kurum ve kuruluşlar, kullanılan ileri teknoloji ürünü araçlar ve donanım, uygun alt yapı ve haberleşme sistemleri, kalifiye insan gücü, hizmet verilen müşteriler, ulusal ve uluslararası özelliğe sahip kurallar ve mevzuatların oluşturduğu önemli bir sistemdir. Bu sistem kısa sürede çok hızlı teknolojik ve yapısal değişiklikler gösterir. Bir yandan geniş kapasiteli, yakıt tasarrufu sağlayan, düşük gürültü ve emisyon seviyelerine sahip uçakların geliştirilmesinin, hava yolu şirketlerinin faaliyetleri, yönetimi, hizmet kalitesi ve kapsamı üzerinde büyük ölçüde etkisi olurken bu aynı zamanda serbestleşme, özelleştirme, sektörün daha ticari bir yapıya dönüştürülmesi ve iş birliklerinin oluşması sektörün yapısını değiştirmiş ve sektörü tüketicilerin hakim olduğu bir pazara dönüştürmüştür.