HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE MUHASEBE SÜRECİ

Hesap Kavramı

Muhasebe bilgi sisteminin çıktılarını oluşturan mali tabloların elde edilebilmesi için bu tablolarda yer alan varlıklardaki ve kaynaklardaki değişimin bilinmesi ve o unsurlar için değişmelerin izlenmesi gerekmektedir(Cemalcılar ve Erdoğan, 2000:35). Dönem içinde meydana gelen finansal olayları bilanço üzerinden izlemek hem iş yükü açısından hem de özellikle ilgili unsurlardaki değişmelerin izlenmesini olumsuz kılması açısından kullanışlı değildir. Bu amaçla meydana gelen değişimlerin varlıklar, kaynaklar, gelirler ve giderler bazında izlenmesi gerekmektedir. Sayılan unsurlarda meydana gelen değişmelerin izlendiği çizelgeye de hesap adı verilmektedir. Bu anlamda hesaplar, ilgili unsurdaki artışları ve azalışları; artışlar ve azalışlar arasındaki fark olan “kalan”ı göstermektedir.

Hesap, varlıklarda, borçlarda ve sermayede meydana gelen artış ve azalışların izlendiği çizelgelerdir.

İşletmeler stratejilerini oluştururken, iç ve dış çevreyi değerlendirerek pazar analizleri, mamul analizleri, rekabet analizi, swot analizi ile siyasi, ekonomik ve finansal piyasa analizleri gibi birçok analizden yararlanır.

MALİYET-HACİM-KÂR ANALİZİ

Sabit Maliyetler

Belirli bir zaman dilimi ve faaliyet hacmi içinde, faaliyet hacmindeki artış ve azalışlardan etkilenmeyerek aynı kalan maliyetlerdir. Sabit maliyetler genellikle kapasite yaratıcı maliyetler olarak ön plana çıktıkları için kapasite maliyetleri adını da alabilmektedir.

Dönem içinde kullanılan tüm gelir hesapları, dönem sonunda borç kaydı verilerek kapatılmak suretiyle “Dönem Kârı veya Zararı” hesabına devredilir.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi kanunlar, yönetmelikler, tebliğler, standartlar ve bunlarla ilgili diğer düzenlemeler çerçevesinde yapılmaktadır. Finansal kiralama işleminin iki tarafı bulunduğundan, muhasebeleştirme işlemini de her iki taraf açısından ele almak gerekmektedir.

HAVAYOLLARINDA MALİYET UNSURLARI VE MALİYET MUHASEBESİ

Havayolu İşletmelerinde Maliyet Sınıflaması

Tablo 3.1’de havayolu maliyetleri, yaygın kullanılan maliyet sınıflamalarından hareketle, uçuşla ilgili maliyetler ve diğer dönem giderleri şeklinde iki ana gruba ayrılmış, uçuşla ilgili maliyetlerde direkt ve endirekt maliyetler olarak ayrılmıştır.

Havaalanı Giderleri:

1. Faaliyetler ve bakım ile ilgili giderler;

- Personel giderleri,

- Tedarik giderleri,

- Satın alınan hizmet giderleri,

- Genel yönetim giderleri,

- Diğer sermaye dışı giderler.

Bir kiralama işlemi, finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, kiralama süresinin finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının varlığın rayiç bedelinin yüzde 90'nından fazla olması durumunda finansal kiralama olarak kabul edilir

Havaalanları için satışların maliyeti, yararlanılacak havaalanı hizmetini sağlamak amacıyla elden çıkarılan varlıkların değeri ya da yapılan giderlerin (malzeme, işçilik, enerji, vb.) toplamı şeklinde tanımlanabilir. Yeri gelmişken havaalanı hizmet üretim maliyeti içinde en önemli kalemi işçilik giderlerinin oluşturduğunu vurgulamakta yarar vardır. Tedarik süreciyle sağlanan malzeme, işgücü,
enerji vb. girdiler çeşitli hizmet birimlerinde kullanılarak önce hizmet üretim maliyetine dönüşür, dönem sonlarında ise, hizmet üretim maliyeti hesabında biriken tutarlar, satılan hizmet maliyetine yansıtılır. Unutulmamalıdır ki havalimanları istisnai durumlar haricinde sadece hizmet üretmektedir. Satılan hizmet maliyetinin nihai durağı ise, dönem kârı veya zararı hesabı olacaktır.

İşletmelerin bilançolarına bakıldığında bilançonun beş ana gruptan oluştuğu görülmektedir. Bilançonun aktifinde dönen varlıklar ve duran varlıklar; pasifinde ise kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve özkaynaklar yer almaktadır.

İşletme kısa vadeli borçlarını ödeyemeyebilir.

Satın alınan hizmet bedeli, taksiyolu yapımı henüz tamamlanmadığı için Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabına kaydedilir. Yapım işi (inşaat) tamamlandığında, bu hesapta biriken maliyet 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri hesabına aktarılacaktır. Doğru yanıt C’dir.

HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE MUHASEBE SÜRECİ

Muhasebe süreci, işletmelerin faaliyet gösterdikleri dönem içinde yapmış oldukları mali işlemler bütününü ifade etmektedir. İşletmelerin faaliyete başladıkları ilk dönemde muhasebe süreci, işe başlanılan tarihle dönem sonu arasındaki zamanda gerçekleştirilen işlemleri ifade etmektedir.

Aralık ayı mizanı 12 aylık tutarları içermektedir. İşletmenin bir dönemini kapsaması sebebiyle genel mizan olarak da adlandırılır. Ancak işletmelerin dönem sonuna özgü yapmaları gereken işlemler ile dönem içinde yapılmış olan hataların düzeltilmesi, yapılması unutulmuş işlemlerin kayda alınması, kar veya zararın hesaplanması gibi sebeplerden dolayı Aralık ayı mizanı kesin olmayan geçici bir mizandır. Dolayısıyla 31 Aralık tarihinde hazırlanan ilk mizan Genel Geçici Mizan adını almaktadır.

Havaalanlarında kullanılan temel göstergeler şunlardır; toplam yolcu sayısı, gelen-giden yolcu sayısı, uçak hareketleri, yüklenen-boşaltılan yük miktarı, uçuş noktası sayısı.

Dengeli sonuç kartının dört boyutu: finansal, müşteriler, içsel süreçler, öğrenme ve gelişmedir.

Hazır değerler oranı olarak da bilinen nakit oranı, kasa ve benzeri likit varlıkların kısa vadeli kaynaklara oranıdır.

Dengeli Sonuç Kartı, işletme stratejisini performans ölçümlerine dönüştürerek anlaşılır şekilde ifade eden stratejik performans ölçüm sistemidir

• Daha az yakıt harcayan uçakların filoya katılması
• Ucuz yakıt anlaşmalarının yapılması maliyetleri düşürmeye yönelik adımlardır.
• Bilet fiyatının arttırılması ise geliri artırmaya yönelik bir adımdır ancak maliyetleri düşürücü etkisi yoktur.

Bugün ve gelecekte fayda getirmesi beklenen mamul veya hizmetlerin sunulabilmesi için katlanılan fedakârlıkların parasal bedeli maliyet kavramı ile ifade edilir.