Sigorta primi, aynı tür tehlikeye karşı karşıya olan kişilerin, aralarında söz konusu tehlikeye doğrudan maruz kalanların zararlarını karşılamayı amaçlayan bir “ortak fon” oluşturmak için ödedikleri katkı payıdır. Bu katkı payı ortak fona katılan rizikoların ağırlık derecelerine göre farklı düzeylerde belirlenir.

Prim Esaslı Emeklilik Programları (Belirli Fayda Esaslı):

• Ödenecek faydaya ilişkin bir taahhütte bulunmamaktadır.
• Fayda miktarı ile katkı miktarı arasında doğru orantı vardır.
• Fonlama riski çalışan üzerindedir.
• Çalışan ödediği katkı payları sonucunda oluşan fonun miktarından bireysel olarak sorumludur.
• Enflasyonun olmadığı ve istikrarın hakim olduğu koşullara daha uygundur.
• Fonlama yönteminde kolaylıkla uygulanabilmektedir.
• Özel sigortalarda daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Hepsi birikimsiz yaşam sigortalarından biridir.

Mortalite tablosu; belli bir nüfus topluluğunun gözlem altında tutularak yaşama ve ölüm durumlarına göre elde edilen sonuçlardan her bir yaşta kaç kişinin hayatta kalacağı ya da öleceğinin belirlendiği tablolardır. 

4632 Sayılı Kanunun üçüncü maddesi bireysel emeklilik sisteminde kurumsal yapının en üstünde yer alan kurumu tanımlamaktadır. Bu organ Bireysel Emeklilik Danışma Kuruludur (BEDK). BEDK, bireysel emeklilik sistemi ile ilgili politikaları belirlemek, hayata geçirilmesi ile ilgili gerekli önlemler konusunda önerilerde bulunmak ve mevzuat düzenlemeleri hakkında tavsiye niteliğinde karar almakla görevlidir. BEDK; Hazine Müsteşarlığı’nın başkanlığında, Maliye Bakanlığı (şimdiki ismiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (şimdiki ismiyle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı), Hazine Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından görevlendirilecek en az genel müdür seviyesindeki birer temsilciden oluşmaktadır.

Emeklilik Sözleşmesi;

• Katılımcının sisteme girmesine,

• Sistemden ayrılmasına,

• Emekli olmasına,

• Katkı paylarının ödenmesine,

• Bu katkı paylarının bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesine, fonlarda yatırıma yönlendirilmesine,

• Katılımcı veya lehdarına yapılacak ödemelere ilişkin esaslar ile tarafların diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen, esas olarak katılımcı ve emeklilik şirketinin taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir. (BETYSK Md.4)

Cayma Hakkı: Teklif formunun imzalanmasından ya da mesafeli satışta teklifin onaylanmasından sonraki 60 gün içinde katılımcının sözleşmesinden vazgeçebilmesi durumu.

Katılımcı, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin başka bir emeklilik şirketine aktarılmasını
talep edebilir. Aktarım talebinde bulunulması halinde şirket, bildirimin ulaşmasından itibaren en geç on iş günü içinde talebi yerine getirmekle ve birikimlerle birlikte hesaba ilişkin bilgi ve belgeleri aktarmakla yükümlüdür. Başka bir şirkete aktarım talebinde bulunulabilmesi için şirkette en az bir yıl süreyle kalınmış olması gereklidir.

Özel emeklilik fonları, kamu emeklilik fonlarınca sağlanan emeklilik ödemelerine ilave fayda sağlamayı amaçlayan finansal yapılar şeklinde tanımlanmaktadır.

Dünyada özel emeklilik sistemlerine ihtiyaç duyulmasının bazı nedenleri bulunmaktadır. Bunlar; yaşlı nüfustaki artış, yaşlanma ile birlikte bağımlı nüfusun ve sağlık hizmeti giderlerinin artması, sosyal güvenlik sisteminin finansmanını sağlayan çalışan nüfus (aktif sigortalı) artışının sınırlı kalması gibi demografik nedenlerin yanı sıra, ekonomik trendlerdeki değişime bağlı olarak sosyal güvenlik kuruluşlarının finansman açısından ekonomide ağır bir yük oluşturması, dünyada özel emeklilik sistemlerinin oluşmasını gerekli kılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Özel emeklilik fonlarının, katılımcılar açısından faydaları şöyle özetlenebilir:

• Sosyal güvenliğin kapsamının artmasını ve kamunun sosyal güvenlik sisteminden kaynaklanan yükünün azaltılmasını sağlamak,
• Finansal sisteme uzun vadeli fon girişinin artmasıyla faiz oranlarının düşmesine, bunun sonucunda kamu kesiminin daha uzun vadeli ve düşük faiz oranından borçlanmasına olanak tanımak,
• Enflasyonla mücadeleye ve istikrarlı büyümeye olumlu katkı sağlamak,
• Kurumsal yatırım stratejileri ile piyasalardaki dalgalanmaları azaltmak,
• Ekonomiye kaynak yaratmak,
• Alt yapı yatırımları ve uzun vadeli yatırımlara kaynak yaratılarak sistemin yeni iş ve istihdam olanakları yaratmasını sağlamak,
• Sosyal güvenlik sistemininin kapsamının artmasını sağlamak,
• Mali sektörde uzun vadeli fonların artmasıyla birlikte, mali sektörün daha sağlıklı işlemesini sağlamak,
• Kurumsal yatırım stratejileri ile piyasalardaki dalgalanmaların ve spekülasyonların azaltılmasını sağlamak,
• Sermaye piyasasının derinleşmesine destek olmak.

Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de, sosyal güvenlik sistemi ile ilgili birtakım sorunlar, toplumun her kesiminde yeni çözüm arayışlarına neden olmuştur. Tüm bu tartışma ve ihtiyaçlar neticesinde, 28.03.2001 Tarih ve 4632 sayılı “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu”, TBMM’de kabul edilmiş ve 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Katılımcı, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin başka bir emeklilik şirketine aktarılmasını
talep edebilir. Aktarım talebinde bulunulması halinde şirket, bildirimin ulaşmasından itibaren en geç on iş günü içinde talebi yerine getirmekle ve birikimlerle birlikte hesaba ilişkin bilgi ve belgeleri aktarmakla yükümlüdür.

Hayat sigortasında belirlenen safi riziko değerlerine şarjmanlar ve rezervin de eklenmesiyle tarife primi oluşur. Hayat sigortası tarife priminin hesaplanmasında aşağıdaki unsurlar mutlaka dikkate alınmalıdır.
1. Tazminatlar: Tazminat miktarı sigorta bedeli ile ölüm veya yaşama hali rizikosunun gerçekleşme olasılığının çarpımına eşittir. Çeşitli istatistiksel ve matematiksel yöntemler kullanılarak aktüerler tarafından hesaplanır. Tazminatların geçmiş yıl deneyimlerine ve riskin gerçekleşme olasılıklarına göre de belirlenmesi mümkündür. Sigorta şirketi her yaşa göre düzenlenmiş mortalite tabloları kullanarak tazminat miktarını tahmin ederler.
2. Katastrofik risk: Aynı türdeki rizikonun yaygın olarak ve belli bir dönemde gerçekleşmesi olasılığıdır. Örneğin deprem sonucu toplu ölümler prim hesaplamalarında dikkate alınmalıdır.
3. İdare ve Tahsil Masrafları: Sigorta şirketinin sigortacılık faaliyetlerinden kaynaklanan genel giderlerinin poliçe bazındaki değeridir. Riskin yüklenimi ile ilgili tüm masraflar kural olarak safi prime yansıtılmalıdır.
4. Rezervler: Sigorta şirketinin üstlendiği rizikolar için rezerv ayrıldığı durumlarda bunun etkisi primlere yansıtılmalıdır. Sigorta şirketlerinin sigortalılara olan yükümlülüklerine istinaden ayırdıkları matematik karşılıkların dışında mali bünyenin güçlenmesi ve olağanüstü durumlar için ayırdıkları rezervler, kullanılacak fon miktarını azaltması nedeniyle prim hesaplamalarında
dikkate alınmalıdır.
5. İşletme Kârı: Sigorta şirketleri kâr amacı güden işletmeler olduklarından primlerin belli bir kâr marjı içermesi gerekir.

Bireysel Emeklilik Sistemine göre, katılımcının emekli olmaya hak kazanabilmesi için iki şart vardır:
• Katılımcı, sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak zorundadır.
• Katılımcı 56 yaşını doldurmuş olmalıdır.

Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu (BEDK) 'nda Adalet Bakanlığı'ndan temsilci bulunmaz.

Enflasyonla mücadeleye ve istikrarlı büyümeye olumlu katkı sağlamak, özel emeklilik sisteminin ekonomi üzerindeki faydaları da şöyle özetlenebilir.