Kadınların sosyal hayatta hak ettiği noktaya gelebilmesi için çalışan Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslâmiyesi (1916) Naciye Sultan’ın himayesinde eşi Enver Paşa tarafından kurulmuştur.

Fecr-i Âtî mensupları, Edebiyat-ı Cedide’den sadece Cenab’ın haberdar olduğu Sembolizm’i takip etmekle yepyeni bir yola girmişlerdir. Aradaki asıl ortak nokta, sanatın başka şeylere alet edilmemesidir. Realizm(Gerçeklik)’in şiirdeki görünümü olan ve Parnasizm’e tepki olarak doğan , şiir tabiat gerçeğini değil ruhumuzun dalgalanmalarını yansıtmalıdır. Şiir kelimelerle oluşturulmuş bir musiki parçasıdır anlayışını savunan akım Sembolizm’dir.

Fecr-i Âtî topluluğunda sırası ile Fâik Âli Ozansoy, Fazıl Ahmet Aykaç, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Celâl Sahir Erozan başkanlık yapmıştır. Emin Bülent Serdaroğlu başkanlık yapmamıştır.

1789 Fransız ihtilali bildirisine paralel olarak 1791’de “Kadın ve Kadın Yurttaşın Bildirisi” yayımlanmıştır. Feminizm, bizde ise kadınların toplumsal hayattaki rolünü arttırma çabaları anlamındadır.

Batı medeniyeti dairesindeki edebiyatımızın genel adı Yenileşme Devri Türk Edebiyatı’dır. Bu terimle eş anlamlı olarak kullanılan diğer terimler “Yeni Türk Edebiyatı”, “Batı Etkisinde Türk Edebiyatı”, “Avrupaî Türk Edebiyatı” ve “Modern Türk Edebiyatı”dır.

Böylesi bir ortamda, sanatın kendi kendisi için konuşması, artık bir fantezi hükmünü almıştır. “Sanat şahsî ve muhteremdir” görüşünü ısrarla sloganlaştıran Yakup Kadri gibi Fecr-i Âtîciler, “Çatalca önüne dayanan düşman toplarının sesini İstanbul’dan duyunca” artık “Sanat evvelâ bir cemiyetin, bir milletin malıdır, sonra da bir devrin ifadesidir. Bunlardan tecrit edilmiş bir sanatın ne manası ne kıymeti vardır. Müstakil sanat, müstakil vatanda olabilir” (Karaosmanoğlu, 1933, 26) görüşüne varmıştır.

Ayrıca Yumak’taki dil, Erganun’a göre, kelime kadrosu tamamen konuşma dilinden
olacak kadar sadeleşmiştir.

Tekellümî hikâyelerin temsil edilebilme kabiliyeti bulunmakla birlikte, çoğunlukla hareket unsurlarından yoksundurlar ve asıl mesajı “gösterme” ile değil “anlatma” ile verdikleri için temsile elverişli oldukları söylenemez. Bu hikâyelerde genellikle fiziki bazı özellikleri belirtilen iki kahraman konuşturulur. Onların karşılıklı konuşma ortamına sokulduğu kısım bir çerçeve hikâye, asıl mesajı taşıyan kısım ise kahramanların anlattıklarıdır.

Bu dönemde meslek teşkilatları da birer sivil top-lum örgütü olarak toplum hayatında yerini almış ve za-man zaman etkili de olabilmişlerdir. II. Meşrutiyet orta-mında, Matbuat-ı Osmaniye Cemiyeti (1908), Osmanlı Matbuat Cemiyeti (1917), Matbuat Cemiyetleri İstihlâk-i Millî Cemiyeti (1912), İstiklâl ve İktisad-ı Millî Cemiyeti (1913) yerli üretimi geliştirme fikrine dayalı iktisat der-neklerinin, Kalaycı Esnafı Lonca Heyeti (1916) gibi meslek teşekküllerinin kurulması da örgütlü toplumun farklı bir yüzüdür.

Çoğu okul arkadaşlığı bağıyla birbirini tanıyan pek çok hevesli edebiyatçı Selanik İdadisi'ni bir araya geldikleri bir eğitim yuvası olarak görmüşlerdir. Selanikte yayınlanan dergilerde çeşitli kalem tecrübeleri olan genç sanat meraklıları batıdaki edebi mekteplerin benzeri olacak bir edebi mahfil kurma hevesine kapılmış fakat Edebiyat-ı Cedide'nin dağılıyor olduğu gerçeği ile yüzleşmeleriyle yeni bir edebi cemiyet kurulması için elverişli bir durumda olmadıklarını görmüşlerdir. II. Meşrutiyet'in ilan edildiği günlerde edebi kurum meydana getirmeleri daha da zorlaşmıştır. Çünkü toplum politik kargaşa içindedir ve hemen herkes siyaset korosunun susmayan elemanları gibidir.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974), Fecr-i Âtî mensubu olarak yazdı¬ğı hikâyelerini Bir Serencam (1914) adlı kitabında toplamıştır. Buradaki 12 hikâye Mısır, İstanbul, çeşitli Anadolu ve Avrupa şehirlerinde geçen vakalarıyla mekân ge¬nişliği noktasında dikkati çeker.

Fecr-i Âtî aleyhtarı Yeni Nesil gençler tartışma ortamı yaratmışken Şahabettin Süleyman Nesl-i Âtî gençlerinin eserleriyle "edebiyatımıza Türklük hissinin hakim kılındığı"nı söyleyerek onları takdir ve teşvik eden bir yazı kaleme almıştır.

Fecr-i Âtî’nin, belki de bütün edebiyatımızın mensur şiir türünde en başarılı yazarı Yakup Kadri Karaosmanoğlu’dur. Onun mensur şiirle ilgisini anlamak için bazı içerik özelliklerine bakacağımız iki devirde incelemek gerekir. Biri Fecr-i Âtî devresi (1910-1914), diğeri Millî Edebiyat Hareketi devresidir (1918-1922).

Edebiyat-ıCedide, kendi devrinin siyasi ve toplumsal zeminine uygun bir edebiyat zümresidir. Fakat Fecr-i Âtî, dönemin siyasi ve toplumsal zeminine hiç de uygun olmadığıhâlde kurulabilmiştir.

Fecr-i Âtî Kütüphanesi adlı bir yay›n serisi, niyet safhasından uygulamaya geçirebildikleri bir teşebbüstür. Bu seriden beş kitap yayımlanmışltır: Timsal-i Aşk (Cemil Süleyman), Hayat-i Fikriye (Köprülüzâde Mehmet Fuat), İnhizam (Cemil Süleyman), Ruh-ı Bî-kayt (Tahsin Nahit), Fırtına (Şahabettin Süleyman).

Tekelllümî Hikâyelerin temsil edilebilme kabiliyeti bulunmakla birlikte, çoğunlukla hareket unsurlarından yoksundurlar ve asıl mesajı “gösterme” ile değil “anlatma” ile verdikleri için temsile elverişli oldukları söylenemez. Bu hikâyelerde genellikle fiziki bazı özellikleri belirtilen iki kahraman konuşturulur. Onların karşılıklı konuşma ortamına sokulduğu kısım bir çerçeve hikâye, asıl mesajı taşıyan kısım ise kahramanların anlattıklarıdır.

Fecr-i Âtî’nin kurucuları  Demet, Mehasin, Resimli Kitap, Servet-i Fünûn, Musavver Muhit, Hale (Musavver Hale) ve Han›mlara Mahsus Gazete’de Yazılar kaleme almışlardır.

Dil içinde bir üst dil kurma arzusuyla zengin çağrışımlar kullanan Yakup Kadri'nin ilk mensur şiiri Yıldızların Bîkesliği'dir. Genel olarak mensureleri kalabalık içindeki insanların yanlızlığı üzerine yazılmıştır. Sesle telkin peşinde olduğundan ses yapısını çok önemser. Türkçe düşünüp, Türkçe hissedip Türkçe yazmak arzusuyla halk edebiyatı ve folklorumuza yönelmiş, Tekke ve Halk edebiyatına başvurarak Yunus'u ve Karacaoğlan'ı okumuştur. Çünkü aradığı Türkçe'nin kaynağının Divan edebiyatı olmadığını düşünmektedir.