İlk Müslüman Türk Devletleri Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkleri İslam dinini kabule sevkeden sebeplerden biri olarak gösterilemez?
Ticarî İlişkiler |
Gök Tanrı ve Müslümanlık arasındaki benzerlikler |
Sûfîlerin Tebliği |
Fetihler |
Kılıç zoruyla yapılan baskılar |
Öyle anlaşılıyor ki Türk kavimleri arasında İslâmiyetin yayılması sadece fetihlerle değil, dinî, siyasî, sosyal, ekonomik ve kültürel birçok faktörün etkisiyle
gerçekleşmiştir. Bu bakımdan Türkler’in ve diğer bazı kavimlerin bazı münferid
olaylara bakarak kılıç zoruyla Müslüman olduklarını söylemek doğru değildir.
Çünkü bu İslâm’ın ruhuna aykırıdır: “Dinde zorlama yoktur” (Bakara 2/2, 56).
Müslümanların hakim oldukları topraklardaki halkı Müslüman olmak veya haraç
ya da cizye ödemek şıklarıyla karşı karşıya bıraktıkları ve bunun onların Müslüman olmalarında belirli bir rolünün olduğu ileri sürülse de bu usulün Türklerin
veya diğer kavimlerin ihtidasında tek seçenek olarak sunulması yanlıştır. Nitekim
Asr-ı Saadet’ten itibaren çeşitli kabile ve toplulukların Hz. Peygamber’in davetini
kabul ederek Müslüman oldukları bilinmektedir. Bunun yanında ticarî münasebetler, din bilginlerinin ve sûfîlerin telkin ve tavsiyeleri gibi çeşitli vesilelerin de
etkili olduğu unutulmamalıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisinin saldırısı sonucunda İdil Bulgar Devleti yıkılmış ve yerine Altın Orda devleti kurulmuştur?
Ruslar |
Hazarlar |
Moğollar |
Tatarlar |
Timuriler |
1235 yılında Karakorum’da toplanan kurultayda Avrupa’ya kadar seferlerin düzenlenmesi ve ilk seferin de Bulgarlar üzerine yapılması kararlaştırılmıştır. Neticede 1236 yılının sonbaharında Moğollar, başta Bilyar şehrini, daha sonra da diğer şehirleri tahrip etmiş, Bulgarların topraklarına el koymuşlardır. Bu tarihten sonra Moğollar, Rus topraklarının büyük bir kısmını ele geçirmiş ve Deşt-i Kıpçak, Hârizm, Kuzey Kafkaslar, Kırım ve İdil Bulgar Devleti’nin topraklarında Altın Orda Devleti kurulmuştur.
3.Soru
Araplar ve Türklerin Çinlilere karşı kazandıkları ve Türklerin Müslümanlaşmasında önemli bir yeri olan Talas Savaşı hangi yılda olmuştur?
751 |
771 |
791 |
811 |
831 |
751 yılı Temmuz ayında Ebû Müslim’in kumandanı Ziyad b. Salih ile Çin’in Kuça valisinin sevk ve idare ettiği ordular arasında başlayan Talas Savaşı beş gün devam etmiş ve iki ateş arasında kalan Çin birlikleri ağır kayıplar vermiş baş kumandan da canını zor kurtarabilmiştir. Türkler’in Müslüman Arapları desteklediği Talas Savaşından sonra Çin artık Batı Türkistan için bir tehdit unsuru olmaktan çıkmıştır.
4.Soru
Selçuklular’ın Gazneliler karşısında kazandığı Dandanakan zaferi sonucunda Türk-Arap ilişkilerinin hangi dönemi başlamıştır?
Barış |
Hakimiyet |
Fetih |
Mücadele |
Hizmet |
Türkler’le Müslüman Araplar arasında VII. yüzyılın ortalarına doğru başlayan ve XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar devam eden ilişkileri mücadele, hizmet ve hakimiyet dönemi şeklinde üç bölümde incelemek mümkündür. Hakimiyet dönemi Selçuklular’ın Gazneliler karşısında kazandığı Dandanakan zaferiyle başlamış, Selçuklu Türkleri Sünnî İslâm dünyasının hâmiliğini ile iç ve dış tehlikelere karşı bu Müslümanları koruma görevini üstlenmiştir. Selçuklular ve halefleri çok geniş bir sahada hakimiyet tesis ederek çeşitli imparatorluklar kurmuş, genelde siyasî, idarî ve askerî bakımdan İslâm dünyasının rakipsiz hâkimi olmuştur. Bu durum I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devam etmiştir. Doğru cevap B’dir.
5.Soru
İdil Bulgar hükümdarlığında kendi beyliğini muhafaza etmiş beylik aşağıdakilerden hangisidir?
Esegil |
Bersul |
Barancer |
Suvar |
Kazan |
Türk devletlerinde olduğu gibi İdil Bulgarları’nda da hükümdarların hâkimiyeti, beyler meclisi tarafından sınırlandırılıyordu. İbn Fazlan’a göre bu beyler, hükümdara bağlı dört kabilenin (Suvar, Esegil (Eskil), Bersul (Barsil), Barancer) başkanıydı. X. yüzyılın ikinci yarısına kadar bu kabileler, kendi bey ve teşkilatlarını muhafaza etmiş, daha sonra bölgedeki Suvarlar hariç hepsi Bulgar adıyla anılmaya başlanmıştır.
6.Soru
Türk Hakanlığı ve Abbâsî ilişkilerinin başlangıcı olarak kabul edilen, Türk Hakanlığı hükümdarı Buğra Han Harun’un tek taraflı olarak Abbâsî halifesi et-Tâî Lillah’ı tanıdığı tarih aşağıdakilerden hangisidir?
981 |
985 |
990 |
991 |
995 |
Nümizmatik verilere göre, 991 yılında Buğra Han Harun’un tek taraflı olarak Abbâsî halifesi et-Tâî Lillah’ı tanıması ile başlayan Türk Hakanlığı ve Abbâsî ilişkileri, Mâverâünnehr’in fethi ile doğrudan ilişkilere dönüşmüştür.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bulgarların Hazar devletine olan bağlılıklarının zayıf olduğunu gösteren bir bilgidir?
Valilerin “ilteber “ ünvanı taşımaları
|
Bulgarların Hazar hükümdarına samur kürk olarak vergi ödemesi
|
Bulgar hükümdarının oğlunun Hazarlar tarafından rehin tutulması
|
Bulgarların İslamiyet’i kabul etmesi
|
Hazar devletinde çok sayıda Bulgar kökenlinin bulunması |
Bulgarlara Hazarlara rağmen İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Bu durum onların hazarlara olan bağlılığının zayıflığını göstermektedir.
8.Soru
Samanilere mağlup olarak Kaşgara çekilmek durumunda kalan Türk Devleti aşağıdakilerden hangisidir?
Gazneliler. |
Karahanlılar. |
Karahıtaylar. |
Hazarlar. |
Moğollar. |
Karahanlılar. Cevap B'dir.
9.Soru
Mısır ve Suriye’de hüküm süren Tulunî Devleti’nin kurucusu kimdir?
Ahmed |
Tulun |
Abbas |
Humâreveyh |
Harun |
Mısır ve Suriye’de hüküm süren Tulunî Devleti’nin kurucusu Ahmed isimli bir Türk askeriydi. Devletin adı 815-816 yılında Buhara valisi tarafından haraç olarak Bağdad’a gönderilen gulâmlar arasında yer alan Ahmed’in babası Tulun(Türkçedeki dolun)’dan gelmektedir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Bilge Kadır Han zamanında Türk beldelerinden ilk Müslüman olan şehirdir?
Şâş |
Mari |
Tuttul |
Ebla |
Biblos |
Bilge Kadır Han zamanında Türk beldelerinden ilk müslüman olan Şâş (Taşkend) şehrine, Sâmânî ailesinin büyüğü olan Nuh b. Esed gaza yapmakta idi.
Akdeniz kıyısına yakın Biblos ile Fırat Nehri üzerinde olan Mari, Tuttul, Ebla MÖ kurulmuş olan önemli kentler arasındadırlar.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Batı Türk Hakanlığı'nın kuruluş tarihidir?
1037 |
1041 |
1029 |
1011 |
1030 |
Hasan Kolu’nun bu başarıları 1037 yılında Böri Tegin İbrahim b. Nasr’ın
Arslan İlig Yusuf ’un hapsinden kurtularak bir gurup atlı ile Özkend’e ağabeyi
Aynü’d-Devle Muhammed’in yanına kaçması ile durdu. Çok geçmeden Böri Tegin, Kumucî Türkleri ve Türkmenlerden aldığı destekle Gaznelilerden Çağaniyan, Huttal ve Vahş, Ali Tegin’in çocuklarından da Keş, Semerkand ve Buhara’yı alarak Batı Türk Hakanlığı’nı kurdu (1041).
12.Soru
Son Emevî halifesi II. Mervân ile ilk Abbâsî halifesi Seffâh’ın amcası Abdullah b. Ali arasında 750 yılında cereyan eden Büyük Zap Suyu Savaşı’nda Abbâsî ordusunun karargâhında önemli hizmetlerde bulunmuş olan Türk asıllı komutan aşağıdakilerden hangisidir?
Muhammed b. Sûl |
Mervân b. Muhammed |
Nasr b. Seyyar |
Katan b. Kuteybe |
Haris b. Süreyc |
Son Emevî halifesi II. Mervân ile ilk Abbâsî halifesi Seffâh’ın amcası Abdullah b. Ali arasında cereyan eden Büyük Zap Suyu Savaşı’nda (750) Türk asıllı Muhammed b. Sûl’ün Abbâsî ordusunun karargâhında önemli hizmetlerde bulunduğu bilinmektedir
13.Soru
- Ali Tegin’in Mâverâünnehr’den uzaklaştırılması ve buranın oğlu “Yığan Tegin” Muhammed’e verilmesi
- Bütün ülkeye sahip olmak için Balasagun’da tahta oturmuş olan kardeşi Hakan Togan Han Muhammed ile arasındaki taht mücadelesinde kendisine yardım etmesi
- Mâverâünnehr ve Türkistân’da gittikçe güçleri ve nüfusları artan, aynı zamanda Ali Tegin’in müttefiki olan Selçuk Oğullarına bağlı Türkmenlerin Ceyhun’un batısına, Horasan’a nakledilmeleri ve Türk Hakanlığı ülkesinden çıkarılması
1025 yılında Semerkand önlerinde yapılan buluşmada Kadir Han Yusuf'un Sultan Mahmud'tan yardımını istediği konular yukarıdakilerden hangisi veya hangileridir?
1025 yılında Semerkand önlerinde yapılan buluşmada Kadir Han Yusuf'un Sultan Mahmud'tan yardımını istediği konular yukarıdakilerden hangisi veya hangileridir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
I, II ve III |
Bu şartlarda Kadır Han Yusuf, Sultan Mahmud ile yeniden dostluk tesis etti.
1025 yılında Semerkand önlerinde buluşan han ve sultan, başbaşa “Tûrân ve İrân” yararına olan konularda görüşmelere başladılar. Kadır Han üç meselede Sultan Mahmud’un yardımını talep etti: 1) Ali Tegin’in Mâverâünnehr’den uzaklaştırıl ması ve buranın oğlu “Yığan Tegin” Muhammed’e verilmesi, 2) Bütün ülkeye sahip olmak için Balasagun’da tahta oturmuş olan kardeşi Hakan Togan Han Muham med ile arasındaki taht mücadelesinde kendisine yardım etmesi, 3) Mâverâünnehr ve Türkistân’da gittikçe güçleri ve nüfusları artan, aynı zamanda Ali Tegin’in müt tefiki olan Selçuk Oğullarına bağlı Türkmenlerin Ceyhun’un batısına, Horasan’a nakledilmeleri ve Türk Hakanlığı ülkesinden çıkarılmaları idi.
14.Soru
İdil Bulgarları hangi gelişmeden sonra müstakil bir devlet haline gelmiştir?
Bulgarların iç ve dış işlerinde bağımsız hareket etmeleri
|
Hazarlara rağmen İslamiyet’i kabul etmeleri
|
Hazarların Peçenek, Kıpçak ve Rusların saldırılarıyla zayıflaması ve Hazar Kağanlığı’nın yıkılması
|
Bulgar hükümdarının Hazar ülkesinden gelen ticaret gemilerinden gümrük vergisi alması
|
İdil Bulgarları hükümdarının ilteber unvanını taşıması |
İdil Bulgarları Hazar Kağanlığı’nın yıkılmasından sonra Hazar hakimiyetinden kurtulmuş ve müstakil bir devlet haline gelmiştir. Diğer şıklarda belirtilenler Hazarların Bulgarlar üzerinde sınırlı bir hakimiyete sahip olduğunu göstermektedir.
15.Soru
Döneminde çağdaşı Samanî emiri İsmail b. Ahmet ile siyasi ilişkiler içinde olan Türk Hakanı aşağıdakilerden hangisidir?
Baytaş Musa Han |
Bilge Kadır Han |
Satuk Tegin |
Oğulcak Kadır Han |
Bazir Arslan Han |
Ülkenin batısında faaliyet gösteren Bazir Arslan Han'ın kardeşi Oğulcak Kadir Han Sâmânîlerin meşhur emiri İsmail b. Ahmed (892-907)'in çağdaşıdır ve döneminde İsmail b. Ahmed ile siyasi ilişkiler içindedir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.
16.Soru
Türklerde hakandan sonra gelen ve ülkenin bir bölümünü yöneten anlamında kullanılan unvan aşağıdakilerden hangisidir?
Yabgu |
Tudun |
Bagatur |
Ayguç |
Tamgan |
Yabgu ünvanı hakandan sonra gelen ve ülkenin bir bölümünü yöneten hanedan mensubu için kullanılan bir ünvandır. Bunun yanında az da olsa halktan olup hakandan iki derece aşağıda olan boy beylerine ve onların temsil ettiği siyasi teşekküllerin de ismidir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarihçilerin yapay olarak verdikleri Karahanlılar Devletine verilen bir başka yapay addır?
Türk Hakanlığı |
Afrâsyâb Oğulları |
Buğra Hanlar |
Hakan Oğulları |
Türk Hanlığı |
Günümüz araştırmacılarının Karahanlılar, İlig Hanlar ve Buğra Hanlar vb. gibi adlar suni olarak üretilmiştir.
18.Soru
Hakanlığın kuruluşunda yer alan Türk boyları ile ilgili aşağıda verilen bilgiler boyların özelliklerine göre gruplandırıldığında hangi bilgi açıkta kalmaktadır?
Hakanlığı kuran veya hanedanlığı temsil eden boy olabileceği düşünülmektedir. |
Özkend'de yerleşmiş bir Türk oymağıdır. |
Padişahlarına Buğra Han denmektedir. |
Doğusunda Yecüc ve Mecüc (Çin Seddi) bulunmaktadır. |
Karluklar bu boyun ana yaşam sahasında kurulmuştur. |
Seçeneklerde verilen A, B ve D seçenekleri Edgişlere işaret ederken; A ve C seçenekleri Yağmalara işaret etmektedir. E seçeneği ise tek başına Türgişlere işaret etmektedir. Bu nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.
19.Soru
Satuk Buğra Han ne zaman vefat etmiştir?
921 |
935 |
955 |
960 |
970 |
Satuk Buğra Han 955 yılında vefat etmiştir. Doğru cevap C'dir.
20.Soru
Karahanlılar Devleti’nin bilinen ilk hakanı olan Bilge Kadır Han’ın soy ağacının uzandığı Farsça ‘’Afrâsyâb’’ sözcüğünün Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Bamsı Beyrek |
Satuk Buğra Han |
Salur Kazan |
Alp Er Tunga |
Oğuz Kağan |
Ortaçağ İslam kaynaklarında devletin bilinen ilk hakanı olan Bilge Kadır Han ve çocuklarının atası olarak Afrâsyâb olarak kaydedilmektedir. Yusuf Has Hacib ve Kaşgarlı Mahmud, Farsça bir isim olan Afrâsyâb’ın Türkçe adının Alp Er Tunga olduğunu belirtmektedirler.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ