İlk Müslüman Türk Devletleri Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Afganistan’ın en dağlık kesimlerine nüfuz ederek varlıklarını korumayı başaran Türkşâhîlerin bakiyeleri de Gaznelilere iltica ederek onların Hind seferlerinde önemli görevler üstlenmek suretiyle bugünkü devletlerden hangisinin ortaya çıkmasını sağlamıştır?
Özbekistan |
Tacikistan |
Türkmenistan |
Pakistan |
Afganistan |
Bölgeye yüz yıl kadar hâkim olan Hinduşâhîleri, önce Alptegin Gazne’den çıkaracak, sonra da 1003’de Gazneli Mahmud etkisiz hale getirip 1026’da tamamen ortadan kaldıracaktır. Bu süre zarfında Afganistan’ın en dağlık kesimlerine nüfuz ederek varlıklarını korumayı başaran Türkşâhîlerin bakiyeleri de Gaznelilere iltica ederek onların Hind seferlerinde önemli görevler üstlenmek suretiyle bugünkü Pakistan’ın ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
2.Soru
Türk Hakanlığı ülkesinde sosyal hayata dair bilinenlerin pek çoğu aşağıdaki eserlerden hangisinde verilen bilgilere dayanır?
Kutadgu Bilig |
Divan-ı Hikmet |
Divanu Lügati-t Türk |
Atebetül Hakayık |
Tarih-i Türkistan |
Türk Hakanlığı ülkesinde sosyal hayata dair bilinenlerin pek çoğu, bu ülkenin bir mensubu olan Kâşgarlı Mahmud’un meşhur eseri Dîvânu Lugâti’t-Türk’de verilen bilgilere dayanır. Bu bilgiler, şehir hayatı ile ortak yanlarının bulunmasına rağmen, daha çok atlı-çoban veya konar-göçer unsurlar çerçevesinde kırsal bölgedeki Türklerin yaşamını tarif etmektedir.
3.Soru
Arslan Han Muhammed'in Gazi Ünvanı almasına sebep olay aşağıdakilerden hangisidir?
Selcuklu desteğini alması |
Son dönemlerde sağladığı siyasal birlik |
Türk Hakanlığının son hükümdarı olması |
Müslüman olması |
Gayri müslimlerle yaptığı mücadele |
Hakanlığın doğusunda Müslüman olmayan unsurlara karşı verdiği mücadeleden dolayı kaynaklarda “Gâzi” unvanı ile birlikte anılan Arslan Han Muhammed, aynı zamanda tasavvuf ehlindendi.
4.Soru
Türkler Müslüman olduktan sonra genellikle benimsedikleri mezhep aşağıdakilerden hangisi olmuştur?
Hanefî |
Mâlikî |
Şâfiî |
Mürcie |
Eş‘ariyye |
Türklerin büyük bir kısmı fıkıhta Hanefî mezhebini, itikadda ise Mâtürîdîliği benimsemişlerdir
5.Soru
Sultan Mesud’un tahta geçtikten sonra yeni veliaht Muhammed aşağıdakilerden hangisine hakim olmamıştır?
Horasan |
Belh |
Gazne |
Kuzey Hindistan |
Isfahan |
Gazneli Mahmud ölümünden hemen önce Irak-ı Acem’e hakim olmuş ve burada yoğunlaşan Bâtıni faaliyetlerine son vermişti. Isfahan ve Cibal ile birlikte bölgenin yönetimi, hakkındaki bazı şikâyetler üzerine veliahtlıktan azledilen büyük oğlu Mesud’a bırakılırken yeni veliahd Muhammed, ülkenin oturmuş eyâletleri Gazne, Horasan, Belh ve Kuzey Hindistan’a hâkim olmuştu. Kaynaklar bunun Sultan Mahmud’un bir tercihi olduğunu ve böylece kendisinden sonra yerine Muhammed’in geçirilmesini istediğini belirtirler. Mesud’un bu haksızlığı kabullenmesi mümkün değildi. Ama tahriklere kapılmadı. Isfahan’a yerleşip Hemedan, hatta Bağdat üzerine yürüyerek Büveyhi hâkimiyetini ortadan kaldırmak için hazırlıklara başladı.
6.Soru
Gaznelilerin ilk hükümdarlarından hangisi memluk kökenli değildir?
Alptegin |
İshak İbrahim |
Bilgetegin |
Böritegin |
Sebüktegin |
İlk Gazneli hükümdarlarının hepsi memluk kökenlidir. Yalnızca İshak İbrahim, devletin kurucusu olan Alptegin’in oğlu olarak başa geçmiştir.
7.Soru
Gaznelilerde devletin başı olan hükümdar, yasama, yürütme ve yargı yetkisini doğrudan kimden alırlardı?
Anayasa |
Kanunname |
Adaletname |
Hatt-ı Hümayun |
Allah |
Gaznelilerde devletin başı olan hükümdar, yasama, yürütme ve yargı yetkisini doğrudan doğruya Allah’tan alırlardı. Doğru cevap E'dir.
8.Soru
Dandanakan Savaşını kaybettikten sonra Sultan Mesud Gürcistana kaçmasının ardında Gaznelilerde Tahta kim geçmiştir?
Sultan Muhammed |
Sultan Mahmud |
Şehsade Mevdud |
Sabık Sultan Ali |
Hacib Tuğrul Bozan |
Sultan Muhammed ikinci kez tahta çıkarıldıktan sonra hemen Gazne’ye dönmemiş ve kışı Peflâver taraflarında geçirmişti. Şehzade Mevdûd ise babası Mesud tarafından Selçuklular ile mücadele için gönderildiği Belh taraflarında başarılı olamayarak Hupyan kasabasına çekilmişti.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Batı Türk Hakanlığı’nın Selçuklu hâkimiyetine girmesinin temel nedenidir?
Han Ahmed’in yakalanarak İsfahan’a gönderilmesi |
Han Ahmed’in halka yönelilk acımasız tutumu |
Şafii fakih Ebû Tâhir’in hakan Han Ahmed’i Selçuklu sultanı Melikşah’a şikayet etmesi |
Hakanlar ile devlet ve halk üzerine büyük bir nüfuza sahip olan bürokrat-ulema sınıfı arasındaki çatışmalar |
Sultan Melikşah’ın Seemrkand’ın idaresini Hârizm amîdi Ebû Tâhir’e vermesi |
Batı Türk Hakanlığı ile muhalif bürokrat-ulema sınıfı arasındaki çatışmalar Selçuklu hakimiyetini de beraberinde getirmiştir.
10.Soru
Saray teşkilatında hükümdardan, bütün devlet teşkilatında da hükümdar ve vezirden sonra en yüksek makam sahibi hangisidir?
Hâcibler |
Hacib-i Bozorg |
Ağaçi |
Vekil-der |
Perdedar |
Hacib-i Bozorg: Saray teşkilatında hükümdardan, bütün devlet teşkilatında da hükümdar ve vezirden sonra en yüksek makam sahibidir. Bunlar tavassut, teşrifat işlerini yürüttükleri gibi bizzat askerin başında sefere de çıkmakta idiler. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
I. Buğra
II. İlig
III. Arslan İlig
IV. Tonga
V. Kara
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri hanedan mensuplarının kullandığı sıfatlardandır?
Hepsi |
Yalnız I ve II |
Yalnız II ve IV |
Yalnız I, I,II,III ve IV |
Yalnız I, II ve V |
Hanedan mensupları buğra (deve aygırı), ilig (geyik), arslan ilig, arslan tegin, togan tegin, tonga (kaplan) tegin, yınal tegin, yığan (fil) tegin v.s. unvanlar altında bu mekanizmanın altında hiyerarşik bir sıraya göre yer almaktadır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk hakanlığının Hindistan'dan ithal ettiği ürünlerden biridir?
Köle |
Hayvan ve av ürünleri |
İpek |
İlaç |
Misk |
Çin’den Hotan’a gelen tüccarlar Çin ipekleri ve kumaşlar (bu ipek ve kumaşların özel isimleri ve pek çok çeşidi vardı ki, bunların bazılarını Kâşgarlı Mahmud eserinde anlatmaktadır.), elbiseler, altın kemerler, gümüş aksesuarlar, çay v.s. emtia getirirken, dönüşlerinde buradan kıymetli taşlar (yeşim taşı v.s.), cıva, Hu ipekleri, çok miktarda üretilen baharatlar, kokular, atlar, develer, değerli taşlarla süslenmiş eğerler ve kemerler ile fil dişleri idi. Hindistan’dan pamuk ve pamuklu kumaşlar ile özellikle ilaç ithal ediliyordu. İslam ülkelerinden başta keten kumaşlar olmak üzere muhtelif mamuller ithal edilirken, onlara çok sayıda köle, hayvan ve av ürünleri, ipek, misk, ham ve değerli madenler, deri halılar v.s. ihraç edilmekte idi.
13.Soru
Hanedan ve bürokrat-ulemâ sınıfı arasındaki mücadele Batı Türk Hakanlığı’nın aşağıdaki devletlerden hangisinin hakimiyetine girmesiyle sonuçlanmıştır?
Selçuklular |
Moğollar |
Gazneliler |
Hitaylar |
Harzemşahlar |
Sultan Melikşah yanında veziri Nizâmü’l-Mülk ve Bizans elçisi olduğu halde büyük bir ordu ile Isfahân’dan hareket ederek Horasan’a geldi. Ceyhun’u geçerek Buhara’yı ele geçirdi ve ardından Semerkand’ı kuşattı. Bu kuşatma sırasında halkın tutumu, ülkenin içinde bulunduğu bölünmüşlüğü yansıtmakta idi. Şehir halkının bir kısmı Sultan Melikşah’a maddi yardımlarda bulunuyordu ki, bunlar, bürokrat-ulemâ sınıfının nüfuzundaki âyân ya da zengin esnaf zümresi idi. Bir kısım şehir halkı da Han Ahmed’in yanında yer aldı. Ancak, şehri savunmada başarılı olamayan Han Ahmed, şehir halkından birinin evine saklandı. Nihayet, bir ihbar sonucu yakalanarak Isfahan’a gönderildi (1089). Böylece hanedan ve bürokrat-ulemâ sınıfı arasındaki mücadele Batı Türk Hakanlığı’nın Selçuklu hakimiyetine girmesi ile sonuçlandı.
14.Soru
Ortaçağ islam dünyasında bilinen ilk modern nitelikli medrese hangi Türk Hakanı tarafından kurulmuştur?
Tamgaç Han |
Ali Tegin |
Köç Tegin |
Tuğrul Kara Han |
Şemsü’l-Mülk Nasr |
Ortaçağ İslam dünyasında bilinen ilk modern nitelikli medresenin Tamgaç Han İbrahim tarafından Haziran 1066 tarihinde Semerkand’da açılmış olması şaşırtıcı değildir. Ayrıca böyle bir eğitim kurumuna model olacak prototip, bölgenin eski inanç yapılarında mevcuttu.
15.Soru
Karahanlılar hangi dini kabul etmişlerdi?
Mecusilik |
Yahudilik |
Hristiyanlık |
Müslümanlık |
Paganizm |
Türk hakanlığı islama geçiş yapmışlardı.
16.Soru
Hangisi Karahanlı saray görevlilerinden biri değildir?
Okçu |
Baltacı |
Kuşcu |
Kapucubaşı |
Döşekçi |
Karahanlı saray görevlileri arasında baltacılar bulunmamaktadır. Diğer şıklar ise Kapucubaşı’na bağlı görevlilerdir.
17.Soru
Sultan Mahmud tahtta olduğu dönemlerde bir çok sefere katılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu seferlerden değildir?
Multan Seferi |
Pencap Seferi |
Peşaver Seferi |
Hıttin Savaşı |
Narainpur Seferi |
Hıttin savaşı 1187 yılında Selahaddin Eyyübi ile Kudüs'te kurulan Latin Krallığı arasında olmuştur.
18.Soru
Karahanlı İlig Nasr’ın aşağıdaki devletlerden hangisi ile girdiği mücadeledeki başarısızlığı, Horasan’ı alamadığı gibi ülkenin siyasi bütünlüğünü tehdit eden sarsıntılarıda başlatmıştır?
Harzemşahlar |
Gazneliler |
Selçuklular |
Samaniler |
Kara Hitaylar |
İlig Nasr iki koldan Horasan’a gönderdiği kuvvetlerin bizzat Sultan Mahmud tarafından bölgeden çıkarılması üzerine daha çok hırslandı ve akrabası Kadır Han Yusuf’tan yardım istedi. Türk Hakanlığı ülkesindeki bütün Türk boylarını silaha davranmaya çağırdı. Belh yakınında Gaznelilerin karşısında İlig Nasr’ın ordusu savaş düzenine geçti. Sultan Mahmud, ordunun ön safına ise beş yüz savaşçı fil koydu. Şiddetli geçen savaşı son anda fillerin desteği ile Gazneliler kazandı (Ocak 1008). Bu yenilgi Türk Hakanlığının Horasan’ı ele geçirme hayallerini bir süre için suya düşürdü. Bundan daha önemlisi, ülkenin siyasî bütünlüğünü tehdit eden ilk sarsıntıları başlatmış oldu.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk Hakanlığında, Hanedanın hiyerarşik sıralamasında diğerlerinden daha üst düzeyde bulunmaktadır?
Han Katun |
İlig |
teginler |
Katun(lar) |
Katun Kunçuylar |
Hanedanın hiyerarşik sırası
şöyle sıralanabilir:
1. Hakan
2. Buğra
3. İlig
4. teginler
1. Han Katun = Hakan
2. Katun(lar)
3. Katun Kunçuylar
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çözülemeyen Karluk meselesinin doğurduğu sonuçlardan değildir?
Kabukların yerleşik hayata geçmek, ya da sürgün edilmek arasında bir tercih yapmaya zorlanmaları |
Batı Türk Hakanlığı’nın Müslüman olmayan Karahıtây hâkimiyeti altına girmesi |
Büyük Selçuklu devletinin çöküşüne zemin hazırlaması |
İslam’ın doğu sınırının Müslüman olmayan Türk-Moğol unsurların istilasına açık hale gelmesi |
Bölgeden kovulan Oğuzların batıya göç etmesi |
Çözülemeyen Karluk meselesi, hem Batı Türk Hakanlığı’nın Müslüman olmayan Karahıtây hakimiyeti altına girmesine, hem de Büyük Selçuklu devletinin çöküşüne zemin hazırlarken, İslam'ın doğu sınırının Müslüman olmayan Türk-Moğol unsurların istilasına açık hale getirmiştir. Diğer taraftan bölgeden kovulan Oğuzların batıya göçleri ile, Anadolu'nun Türkleşmesinde önemli bir devreyi temsil eden sonuçları olmuştur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ