İlk Müslüman Türk Devletleri Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hakanın ya da vezirin başkanlık ettiği dîvân olarak bilinmektedir?
Dîvân-ı tuğra |
Meclis-i âlî |
Meclis-i işrâf |
Dîvân-ı ârız |
Dîvân-ı tuğra ve inşâ |
Hakanın ya da vezirin başkanlık ettiği meclis-i âlî (büyük divan) mevcut olduğu gibi, bu divanın üyelerinin başkanlık ettiği ikinci dereceden divanlar, dîvân-ı tuğra ve inşâ, dîvân-ı istîfâ, dîvân-ı işrâf ve dîvân-ı ârız v.s. de bulunmakla birlikte haklarında pek fazla bilgiye rastlanmamaktadır.
2.Soru
Hangisi Karahanlı hanedan mensuplarının unvanlarından biri değildir?
Hakan |
Padişah |
İlig |
Buğra |
Tegin |
Padişah Ortadoğu’da ve Müslüman hükümdarlarca kullanılan ve Farsça kökenli bir unvan olup Karahanlı hanedanı tarafından kullanılmamıştır.
3.Soru
Tamgaç Han İbrahim dönemine baktığımızda siyasi alanda en önemli gelişme aşağıdakilerden hangisi olarak gösterilebilir?
Ayyarların temizlenerek asayişin sağlanması |
Dikhanların tasfiye edilmesi |
Bürokrat ve ulemaya karşı halka dayanması |
Her tabakadan insanlara eşit davranılması |
Hakanlığın doğu ve batı olarak ikiye ayrılması |
Tamgaç Han İbrahim kaynaklarda, hanedan içindeki siyasî çekişmelerden daha ziyade, sosyal, ekonomik, sanat, bilim, eğitim ve din alanlarında ülkesinde yürüttüğü reform niteliğindeki faaliyetleri ile gündeme gelmiştir. Bu nedenle hakanlığın Batı ve Doğu şeklinde ikiye ayrılması, yalnızca siyasî alanda bir çözülme ve çöküşün, medenî alanlarda ise, tam bir gelişme, refah ve istikrar devresinin başladığının habercisi olmuştur. Tamgaç Han İbrahim’in sosyal alandaki politikalarını, halkın gönlünü ve desteğini kazanmaya yönelik faaliyetler olarak özetlemek mümkündür.
4.Soru
Bir devlet adamı olarak sultanın günlük hayatı resmî ve özel olmak üzere iki noktada incelenebilir. Aşağıdakilerden hangisi sultanın özel hayatına aittir?
Hükümet ilişkileri |
Ordu ile ilişkileri |
İlim meclisleri |
Saray ilişkileri |
Toplumun ileri gelenleriyle olan ilkişkiler |
Hükümdarın resmî hayatı, onun tâc, taht ve hil’at gibi maddi hakimiyet sembolleriyle donanmış olduğu halde saray, hükûmet ve ordu erkânını, sosyal hayatta sivrilmiş kişileri ve raiyyeti belli bir merasim dahilinde kabul ederek sürdürdüğü hayattır. Bunun dışında temaşa, içki ve ilim meclisleri, av, çevgân gibi eğlenmeye, dinlenmeye ve öğrenmeye yönelik hareketleri de sultanın özel hayatı olarak mütalaa edilebilir.
5.Soru
Şemsü’l-Mülk Nasr, siyasî merkez Semerkand’dan Buhara’ya gittiğinde şehrin günlük akışına zarar vermemek için karargahını şehir dışında kurar, devlet erkanını burada kabul ederdi. Muhtemelen bu amaçla Buhara dışında inşa edilen yapı aşağıdakilerden hangisidir?
Kercemîn Sarayı |
Cûbar Sarayı |
Dervâzeçe Sarayı |
Şems Âbâd |
Ribât-ı Melik |
Şemsü’l-Mülk Nasr, Semerkand’a giden yol güzergâhında Buhara yakınlarında başlangıçta belki de bir saray olarak inşa edilen Ribât-ı Melik’i diğer adıyla Ribâtı Murabba’yı yaptırdı. Şemsü’l-Mülk Nasr, siyasî merkez Semerkand’dan Buhara’ya gittiğinde şehrin günlük akışına zarar vermemek için karargahını şehir dışında kurar, devlet erkanını burada kabul ederdi. Muhtemelen Ribât-ı Melik bu amaçla
Buhara dışına inşa edilmiştir. Yakın zamana kadar ayakta kalmayı başaran bu yapının kısmen ayakta duran ön yüzü bugün restore edilmiş haldedir. Askerî ve ticarî amaçların yanında bozkır ahalisi arasında İslam’ın öğrenilmesi ve yayılması için Semerkand ve Hocend arasında Ak Kütel mevkiinde bir ribât daha inşa ettiren Şemsü’l-Mülk Nasr ölümünden sonra da buraya defnedilmiştir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harun’un istiklalini ilan etmesiyle ilgili Harizm’de baş gösteren karışıklıklardan biri değildir?
Harun’un Sultan Mesud’un sarayında rehin olan kardeşinin ölümünü bahane ederek istiklalini ilan etmesi |
Harun’un Ağustos ayında hutbeden Mesud’un adını çıkarması |
Sultan Mesud’un Ali Tegin ve Selçuklular ile ittifak yaparak bağımsız hareket etmeye başlaması |
Ali Tegin’in oğullarının Harun ile üzerinde anlaştıkları plana göre Çağaniyan bölgesini yağmalaması |
Ali Tegin’in oğullarının Harun ile yapılan anlaşmaya göre Tirmiz’e taarruz etmesi |
Horasan’da Türkmenler’in çıkardığı karışıklıklar Hârizm hâkimi Harun’u harekete geçirdi. 1034 yılının başlarında itaatsizlik belirtileri gösteren Harun, o sırada Sultan Mesud’un sarayında rehin olan kardeşinin ölümünü bahane ederek istiklalini ilan etmişti. Onun için Gazne’ye giden yolları tutmuş, Ali Tegin ve Selçuklular ile ittifak yaparak bağımsız hareket etmeye başlamıştı. Sultan Mesud Hârizm’deki bu durumu öğrenince bölgenin ileri gelenlerine yazdığı mektuplarla Harun’u sakinleştirmelerini, bir karışıklık çıkarmasına fırsat vermemelerini istedi. Fakat bu girişimden bir sonuç çıkmadı. Harun Ağustos ayında hutbeden Mesud’un adını çıkardı. Harun’un müttefiki olan Selçuklulardan Tuğrul ve Çağrı Beyler ona yardım için Hârizm hududuna geldi. Harun onlara otlak ve yurtlar verdikten sonra Horasan’ın ele geçirilmesinde öncülük yapacaklarını bildirdi. Bu sırada, Aralık 1034’de Ali Tegin öldü. Sultan Mesud onun ölümüyle bölgede ortaya çıkabilecek bir kargaşadan çekindiği için bazı tedbirler aldı. Ali Tegin’in oğlu Yusuf’a lâkablar verip mektublar göndererek kendi tarafına çekmeye çalıştıysa da bir sonuç alamadı. Ali Tegin’in oğulları Harun ile üzerinde anlaştıkları plana göre Çağaniyan bölgesini yağmaladılar Sonra Tirmiz’e gelip bir kaç kez taarruz ettilerse de bir netice alamadılar. Ancak Harun’un öldürülmesi ile bu seferler durdu. Sultan Mesud, Harun’un Karahanlı ve Selçuklular ile işbirliği yaparak Hârizm’de istiklalini ilan etmesini önleyememişti. Ancak Hârizmşah Altuntaş’ın eski kethüdası olan Gazneli veziri Ahmed Abdüssamed eskiden görev yaptığı bu bölgede adamları olduğu için boş durmuyor bazı tedbirler alıyordu. Harun da Ali Tegin oğulları ile harekete geçmek için ordugâhını şehir dışında kurmuştu. O arada Gazneli vezirinin satin aldığı adamların bir fırsatını bulup ağır yaraladıkları Harun 18 Nisan 1035’de öldü. Hârizm’in merkezi Gürgenç’de çıkan karışıklıklar Altuntaş’ın adamları tarafından önlendi. Nihayet Harun’un “Handân” lâkabıyla anılan kardeşi İsmail, 11 Mayıs 1035’te Hârizm tahtına çıktı. Ordu ve devlet ileri gelenleri ona biat ettiler. Sultan Mesud kendi tarafına çekebilmek için İsmail’e ve devlet ileri gelenlerine mektuplar gönderdi ise de bir sonuç alamad›. Gazneliler Devleti için Horasan, Rey ve Hindistan’da pek çok mesele varken, bir de Hârizm problemi ortaya çıkmıştı.
7.Soru
Karahanlı Ali Tegin’le Sultan Mesud’un çatışmasının asıl sebebi nedir?
Karahanlıların Gazneli topraklarına saldırması
|
Ali Tegin’in itaatsizliği
|
Hutta^l vilayetinin verilmesi vaadinin gerçekleşmemesi
|
Belh’in paylaşılamaması
|
Esir değişimindeki anlaşmazlıklar
|
8.Soru
İslam devletlerinde gayrimüslimlerin erkeklerinden alınan baş vergisine ne isim verilmektedir?
Öşür |
Zekat |
Cizye |
Avarız |
Haraç |
Cizye: İslam devletlerinde gayrimüslimlerin erkeklerinden alınan baş vergisi.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Sultan Mahmud’un Hindistan’a yaptığı ilk seferidir?
Peşaver ve Waihind Seferi |
Trilochanapal Seferi |
Pencâb Seferi |
Multan Seferi |
Bhatiya Seferi |
Gazneli Mahmud’un Peşaver üzerine gerçekleştirdiği hareketi Hindistan’a yapılan ilk sefer olarak kabul etmek gerekir.
10.Soru
“... Bu manzara karşısında dehşete kapılan Halef b. Ahmed, civardaki ormana sığındı. 2 Aralık 1002’de elçileri vasıtasıyla itaatini arz ile kaleyi teslim etti. Huzura çıktığında da Sultan Mahmud’un ayaklarına kapanarak af diledi. C¸ok değerli hediyeler takdim etti. Sultan, onun hayatını bağışladığı gibi servetine de dokunmadı. Ancak bölge elinden alınarak Gazneli bir kumandanın idaresine verildi.” Bu parçaya göre Sultan Mahmud’un aldığı bölge aşağıdakilerden hangisidir?
Harizm
|
Ma^vera^ünnehr
|
Horasan
|
Sistan
|
Toharistan
|
11.Soru
Türk hakanlık sarayında idare edenle idare edilen arasındaki ilişkiyi düzenlemek ve gelip giden elçileri ağırlamakla görevli kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Hâcib |
Candar |
İdişçibaşı |
Câmedar |
Yatgak |
Teşrifatçı veya perdeci başılık yapan bırku (hâcib)’nun temel görevleri idare edenle idare edilen arasındaki ilişkiyi düzenlemek ve gelip giden elçileri ağırlamaktı.
12.Soru
Aşağıdaki maddelerden hangisi, Tamgaç Han İbrahim Medresesi’ni modern ve ilk kılan hususlara bir örnek değildir?
Medrese hocalarının gönüllülük esasına göre çalışması
|
Fiziki açıdan kendine ait ayrı bir binasının olması
|
Belirli bir ekolde programı ve dersleri olması
|
Düzenli devam eden burslu öğrencileri olması
|
Daimi kaynakları ile tespit edilen yıllık bütçesinin bulunması
|
13.Soru
Hakan, taht iddiasında bulunanlar karşısında ya da jeopolitik haklarını propaganda etmek için hakan ve han unvanın yanına birçok sıfatlar eklemiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu sıfatlardan değildir?
İlteber |
Kara |
Togan |
Tamgaç |
Kılıç |
Hakan, taht iddiasında bulunanlar karşısında ya da jeopolitik haklarını propaganda etmek için hakan ve han unvanın yanına kara (büyük), arslan, togan (doğan), tamgaç (büyük), kadır (muktedir), kılıç (kararlı), bilge ve uluğ sıfatlarını getirebilmekteydi. İlteber Uygurlarda kullanılan bir sıfattı.
14.Soru
Batı Hakanlığı Hanı Han Ahmed hangi hangi koşullar altında öldürülmüştür?
Savaş esiri olarak |
Suikast sonucu |
Dinsizlikle suçlanarak |
Taht kavgası sonucu |
Huzuruna gelen elçi tarafından |
Batı Hakanlığı Hanı Han Ahmed dinsizlikle suç-lanarak infaz edilmiştir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Vezaret’in ala^metlerin biri değildir?
Hil’at
|
Yüzük
|
Divit
|
Sarık
|
Tuğ
|
16.Soru
Hakanların ilk Müslüman atası Satuk Buğra Han’a İslamı anlatan ve Müslüman olmasına vesile olan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Han Ahmed b. Hızır |
Tamgaç Han İbrahim b. Nasr |
Şeyh Ebu’l-Mansûr Mâturîdî |
Muhammed b. Ali el-Kâtib es-Semerkandî |
Ebu Nasr Sâmânî |
Türk hakanları İslam’a tasavvuf kapısından giren ve tasavvuf penceresinden bakan derviş tabiatlı kişiler olarak kaynaklarda tarif edilir. Hakanların ilk Müslüman atası Satuk Buğra Han’a İslâm’ı anlatan ve Müslüman olmasına vesile olan Ebu Nasr Sâmânî mürşid mertebesinde bir mutasavvıf idi.
17.Soru
Semerkand’a giden yol güzerga^hında Buhara yakınlarında inşa edilen Riba^t-ı Melik’i diğer adıyla Riba^tı-Murabba’yı kim yaptırmıştır?
Han Ahmed b. Hızır |
Arslan Han Muhammed |
S¸emsü’l-Mülk Nasr |
Tamgaç Han İbrahim |
Satuk Buğra Han |
S¸emsü’l-Mülk Nasr, Semerkand’a giden yol güzerga^hında Buhara yakınlarında başlangıçta belki de bir saray olarak inşa edilen Riba^t-ı Melik’i diğer adıyla Riba^tı-Murabba’yı yaptırdı. Doğru cevap C'dir.
18.Soru
Sultan Mahmud Thanesar Seferi’nden sonra hangi seferi gerçekleştirmiştir?
Dehli |
Keşmir |
Multan |
Asni |
Mathura |
Sultan Thanesar Seferi’ndeki başarıdan sonra Dehli’yi fethetmek istemişse de müşavirleri daha fazla ilerlemenin şimdilik doğru olmayacağına onu inandırdılar. Bunun üzerine sultan, Dehli yerine daha önce kendisine karşı savaşan Keşmir Racasının üzerine yürümeyi tercih etti.
19.Soru
Hanedan soyundan gelen her yaştan kadına verilen genel unvan aşağıdakilerden hangisidir?
Tarım |
Katun |
Kunçuy |
Terken |
Şah Katun |
Hanedan soyundan gelen her yaştan kadının genel unvanı tarımdır. Bunların tecrübeli ve yaşlı olanlarına altun tarım denilmektedir.
20.Soru
- Kara
- Togan
- Kalgay
- Bilge
- Kadır
Hangileri Karahanlı hükümdarlarının hakan ya da han unvanının yanına ekledikleri sıfatlardandır?
I, III, IV |
III, V |
I, II, IV, V |
II, III, IV, V |
II, IV, V |
Kalgay 15.-18. yüzyıllarda Kırım Hanlığı hanedanınca kullanılan bir unvandır ve Karahanlılar tarafından kullanılmamıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ