Hakediş (İstihkak)

Tamamlanmış iş kısımlarının inşaat proje yöneticisi tarafından periyodik biçimde
denetlenip onaylanması üzerine, bunlarla ilgili sözleşme tutarlarının periyodik
olarak inşaat sahibi tarafından ödenmesidir. İnşaat işi bütünleşik hizmetlerin verildiği bir hizmettir.

Vergi kanunları açısından inşaat türlerini özel inşaatlar ve taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Sözleşmeye konu arsa iktisadi bir işletmeye kayıtlı değil ve Arsa sahibi de vergi mükellefi değil ise arsa tesliminde katma değer vergisi doğmayacak, Arsa sahibinin gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olması durumunda ise Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşüne göre arsa teslimi ve konut teslimlerinde katma değer vergisi hesaplanacaktır. Doğru yanıt A’dır.

İnşaat işlerinin sözleşme, plan ve şartnamelere uygun biçimde yapımı için sorumluluk alan ve bu amaçla iş gücü, malzeme ve ekipman sağlayarak bunları yöneten (denetleyen) kişi veya ortak birimlerdir. Yapı müteahhidi yani yüklenici, yapım işini, yapı sahibine karşı taahhütte bulunan ve ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek veya tüzel kişidir.

Yevmiye defteri;  inşaat işletmelerinin tutmakla zorunlu olduğu defterler arasındadır. Doğru yanıt A’dır. isteğe bağlı tuttuğu defterler ise; Şantiye (Günlük) Defteri, Röleve Defteri, Ataşman Defteri, Puantaj Defteri, Sürveyan Defteri, Yeşil Defterdir.

Özel inşaat işletmeleri inşaat işinin üretim maliyetinin belirlenmesinde; 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri, 720 Direkt İşçilik Giderleri ve 730 Genel Üretim Giderleri hesaplarından 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabına yüklenir. İnşaatı tamamlanıp, satılabilir duruma gelen inşaat işi 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabından çıkatılarak 152 Mamuller hesabının borcuna kaydedilir.

Arsa karşılığı inşaat sözleşmesini vergi idaresi “trampa sözleşmesi” olarak değerlendirmektedir. Danıştay ise hukuki açıdan birçok işlemi içeren ve arsanın değerlendirilmesi amacına yönelik, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerinin de uygulanmasını gerektiren, tamamen kendine özgü (suigeneris) bir hukuki işlem olarak nitelendirmektedir.

Yöneticilerin maliyetini ayrı olarak belirlenmesini istediği şeye maliyet nesnesi denilmektedir. İnşaat işletmesinin bir taahhüde ilişkin ihaleye katılabilmesi için projenin her pozuna yönelik yapılan maliyet hesaplaması, üretim yöntemlerinde maliyete dayalı kararlar alınması, işletmenin hafta sonu tüm gün hizmet vermesi, yeni bir vincin kiralanması veya satın alınması gibi maliyet raporu hazırlanması gibi birçok yönetici talebi maliyet nesnesine örnek oluşturmaktadır.

İnşaat işletmeleri için madeni gereçler, kaplama gereçleri, boya-cila-izolasyon gereçleri ve diğer gereçler de inşaat işinin temel ham maddeleridir.
Endirekt malzemeler, inşaat faaliyetinin sürdürülmesi veya inşaat işinde kullanılmasına rağmen miktarının tespit edilmesi anlamlı olmayan yardımcı malzemelerden oluşur.

Gayrimenkul, toplum yararı amacıyla getirilmiş sınırlamalar dışında sahiplerine, bunları diledikleri gibi kullanma hakkı veren toprak ve taşınmaz yapılardır.

Bir inşaatın tamamının yapı müteahhidi tarafından kendi ekipman ve iş gücü ile gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, işin işçilik, tesisat, havalandırma gibi belli bir kısmının yapımını müteahhide karşı üstlenen ve bu alanda uzmanlaşmış gerçek veya tüzel kişilere taşeron denilmektedir.

İhaleye hazırlanan projenin inşaat sahibi tarafından kabul edilmesi ile inşaat işi; ön tasarım, tasarım, ihale ve satın alma (tedarik), inşaat işinin yapılması ve inşaat işinin kesin kabulünden sonraki işlemler gibi aşamalardan geçerek inşaat tamamlanır.

Yıllara Yaygın Olan İnşaat ve Onarım İşlerinde Vergileme
Vergi kanunları kapsamında inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar
gelir vergisi kapsamında ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilir. Ancak
bu işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işi kapsamında değerlendirilmesi durumunda taşıdığı özellikler nedeniyle bu işlerden elde edilecek kazançlar genel
hükümler dışında özel bir vergileme rejimine tabidir.Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan temel neden iş bitiminden önce maliyetlerin ve hasılatın, dolayısıyla gerçek faaliyet sonucunun tespitinde yaşanan güçlüklerdir.

Yüklenici, proje yöneticisi, tasarımcı, şantiye
şefi, güvenlik görevlisi gibi işçilik maliyetleri endirekt işçilik niteliğindedir

3194 sayılı İmar Kanunu’nda inşaat kavramı yerine yapı kavramının tanımı verilmiştir. Buna göre “karada ve suda daimi ve geçici, resmî veya özel, yer altı ve yer üstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve hareketli tesisler” yapı olarak tanımlanmıştır.

andırılmaktadır. Bu tür inşaat işleri gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmaktadır. Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işi gerçek kişi tarafından yapılıyor ise gelir vergisinin, tüzel kişiler tarafından yapılıyor ise kurumlar vergisinin kapsamına girmektedir. Fakat bu tür inşaat işlerinden elde edilen kazanç ister gelir vergisi, ister kurumlar vergisi mükellefleri tarafından elde edilsin ticari kazanç sayılacak ve Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hükümlerine göre vergileme yapılacaktır. Bu tür inşaat işlerinden elde edilen gelir ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirildiğinden bu tür inşaat faaliyetleri ile uğraşan işletmelerin (gelir/kurumlar vergisi mükellefi) vergilendirme dönemi, geçici vergi, katma değer vergisi vb. yükümlülükleri gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olan bir üretim işletmesinden farklı değildir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 37/4 maddesine göre “gayrimenkullerin alım satım ve inşaat işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançları ticari kazanç” sayılmıştır. Bu nedenle bu tür inşaat faaliyetinde bulunanlar özel bir vergileme sistemine tabi değildirler (Şenlik, 2011:200). Başka bir ifadeyle bu tür inşaat işleri ile uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gerçek usulde vergilendirilmekte ve kazancın tespiti için bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutulması gerekmektedir. Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaatların vergileme sürecini taahhüt şeklindeki inşaatlardan ayıran en önemli nokta işin bitim tarihinin önemli olmamasıdır. Bu tür inşaat işlerinde vergilendirme açısından önemli olan unsur satışın gerçekleşmesidir (Kızılot, 2008:200). Çünkü bu tür inşaat faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler üretimini yaptıkları bağımsız bölümlerin satışını ne zaman gerçekleştirirler ise maliyet ile satış fiyatı arasındaki olumlu fark ticari kazanç olarak satışın gerçekleştiği dönemde vergilendirilir ve o yılın geliri olarak beyan edilir (Şenlik, 2011:203).

İnşaat proje yönetimi, bir profesyonel yönetim süreci olup, ilk düşünceden (hayallerden) işin tamamlanıp inşaat sahibine inşaat işi fiziksel olarak teslim edilinceye kadar; zamanın, maliyetin, kalitenin ve iş güvenliğinin en doğru şekilde yönetilmesini sağlamaya yönelik prosedürler bütünüdür.

İnşaat alanına yapılan kalıcı şantiye binaları inşaatın bir maliyet unsuru olarak kabul edilir. İnşaat tamamlanınca bu binalar yıkılır. Bu tür şantiye binaların Hizmet Üretim Maliyeti hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerine tabidir (Pur, 2006:167). Gelir Vergisi Kanunu’nun 37. maddesinde ticari kazanç “her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazanç” olarak tanımlandıktan sonra aynı maddenin dördüncü fıkrasında “gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerden” elde ettikleri kazancın vergiye tabi olduğu ifade edilmektedir.

Katma değer vergisinin matrahı hesaplanırken, arsa (kat) karşılığı bağımsız bölüm teslimlerinde emsal bedelin belirlenmesinde inşaat maliyetine Vergi Usul Kanunu’nun 267. maddesinin ikinci fıkrası uygulanacak olup %5 ilave edilmek suretiyle emsal bedel bulunmaktadır.