Çevre sorunlarının arkasında elbette her uygarlık ve kültüre mensup
insanların neden olduğu pek çok irili ufaklı faktör vardır. Nitekim çevreyle
ilgili sorunların çözümüne yönelik pek çok İslâmi öğreti ve öğüdün olması,
çevre sorunlarının asr-ı saadet zamanında ve mekanında da az-çok mevcut
olduğunu, dolayısıyla insanın olduğu her yer ve zamanda az veya çok çevre
sorununun bulunabileceğini gösterir. Zaten Kur’an-ı Kerim’de çok açık bir
biçimde “İnsanların elleriyle işledikleri yüzünden karada ve denizde fesat
çıkar; Allah da belki dönerler diye yaptıklarının bir kısmını böylece
kendilerine tattırır.” (Rum/30: 41) buyrulmaktadır. Çevre sorunlarının
kaynağı, çevrenin kendisi değil insandır. Bundan hareketle, çevre sorunu
yerel sorunlardan küçük bir sorun olmaktan çıkıp, son zamanlarda küresel bir
soruna dönüşmüşse bunun sebebini, son zamanlardaki farklı kültürel ve
teknolojik gelişmelerde ve özellikle bunlara neden olan insanların
zihniyetlerinde aramak doğru olsa gerektir.

Kur’an’da çirkin ahlâk veya rezilet için dalâlet, fısk, israf ve zulüm gibi terimler kullanılmıştır. Fazilet ise; ahlakın övdüğü iyi olma, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk vb. niteliklerin genel adıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Osmanlılarda çevre bilinci, çevre temizliği ve hayvan haklarına riayetle ilgili
ayrıntılı bilgi edinmek ve orijinal belgeler görmek için Sadık Albayrak’ın 41
Orijinal Belge Işığında Eski İstanbul’da Sosyal Hayat ve Çevre adlı kitabına
bakınız. Doğru cevap A'dır.

Çocuğuna iyi bir eğitim vermek, ona din ve ahlâk
kurallarını, toplumun örf ve âdetlerini öğretmek, onu çağın gerektirdiği
bilgilere sahip kılmak da anne-babanın görevlerindendir. Bu konuda da
kız-erkek ayrımı yapılmamalıdır. Bugünün kızlarının yarının anneleri
olacağı düşünülerek, onların da iyi bir bilgi donanımına sahip olmaları
sağlanmalıdır. Bu çocukların anne babaları üzerindeki eğitim görme hakkı ile ilgili olduğundan cevap D seçeneğidir.

Erdem bakımından kusurlu olma, var olma bakımından da bütünlüğü gölgeleyecektir. Dahası bu durumda bilgi bakımından bir kemalden söz etmek mümkün değildir. Doğru cevap D'dir. 

Bütün yoksunlukların veya aşırılıkların temelinde sevgi açlığı yatmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Kur’an’da çirkin ahlâk sergileyenleri, mühürlü kalp, akletmeyen akıl, sufli (aşağılık) nefs ve kirli ruh ifaderiyle tanımlamıştır. Doğru cevap C'dir. 

Nefs-i seb'î, yırtıcı veya saldırgan nefs: Makam, üstünlük taslama, başkalarını etki altında bırakma, intikam ve öfke güçleri bu nefse aittir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çevre ahlâkı, bir taraftan betimleyici bir biçimde insanlar ile doğal çevreleri
arasındaki ilişkide tabii denge ve gidişatın korunması ve bu ilişkide zaman
zaman ortaya çıkan sorunların ve nedenlerinin belirlenip çözümlenmesi ile
ilgilenirken, öbür taraftan da değer koyucu bir ahlâk olarak insanların çevre ile ilişkilerinin ahlâki açıdan en iyi nasıl olması gerektiği ile ilgili kuramlar ve ilkeler geliştirir, öneriler getirir ve öğütlerde bulunur.

Bir insanın, başkasına el açıp muhtaç olmaması, kimseye yük olmak durumunda kalmaması, kendi geçimini kendisinin temin etmesi kadar onur verici, itibar artırıcı, özgüven kazandırıcı ve yaşama sevincini coşturucu başka bir şey yoktur. Nitekim Rasulullah şöyle buyurmuştur: “Hiç kimse kendi el emeği ile kazanıp yediğinden daha hayırlı bir şey yememiştir. Allah’ın peygamberi Davut aleyhisselam da kendi el emeğinden yerdi.” (Buhari, 2008, 531). Doğru cevap A seçeneğidir.

Son on yıllardaki bu tarihsel gelişmeler birkaç cümleyle özetlenmek
istendiğinde denebilir ki, 1960’ların başında meydana gelen iki olay çevreci
bilinçlenmenin ilk tohumlarını atmıştır. Bunlardan biri nükleer denemelerden
sonra anne sütünde strontiyum 90 elementine rastlanması, diğeriyse, DDT
gibi sentetik yapılı tarım ilaçları ve kimyasal maddelerin etkilerinin,
hedefledikleri zararlılarla sınırlı kalmayıp, ekosistemi bir bütün olarak ve
olumsuz yönde etkilediğinin anlaşılmasıydı. Bu olayların sonucunda insanlar,
varlıkların karmaşık ekolojik döngülerle birbirlerine bağlı olduğunu fark
etmeye başladılar. 1980’lerin başında ise art arda gelen yerel çevresel
krizlerin aslında yaklaşmakta olan küresel boyuttaki çevresel krizin belirtileri
olduğu ortaya çıkmaya başladı.

Yararlılık, faydalılık ya da menfaat kuramı, tabiata her şeyden önce yararzarar kavramları ekseninde bakar. Yarar ve zararda asıl dikkate alınan da,
insanın yarar ve zararıdır. Bu kuram büyük ölçüde insan merkezli
(antroposentrik) denilebilecek bir kuramdır. Batı çevre etiğinin yüzeysel
ekoloji ve koruma etiği kuramına denk düşer. Doğal kaynaklar insana yararlı
olduğu için korunmalı, gittikçe küresel bir krize dönüşen çevre sorunları da
nihayette insan yaşamına zarar verecek boyutlara ulaştığı için önlemler
alınmalıdır. Çevreye yarar-zarar açısından bakmak, çok üst düzey bir bakış
olmasa da, yanlış da değildir; aksine son derece gerçekçi bir bakış açısıdır.

Zâlim, adalet erdemini gerçekleştiremeyen kişidir. Diğer erdemleri kişi, yerine şu ya da bu şekilde getirse dahi adaleti ifa etmeyebilir Böyle olursa onun kemalinden söz etmek mümkün değildir. Adalet bütün eğilimlerde tam orta yolu bulmaktır; ancak diğer faziletler gerçekleşirse, ortaya çıkar. Yani adaleti gerçekleştiren kişi diğer erdemleri de yerine getirdiği için erdemli kişi sayılır. Amaç da saadeti ele geçirmek yani mutlu olmaktır. Zalim kişi hem kendine hem de çevresine zulmeder. Böyle bir kişi, diğer erdemleri yerine getirse bile onun reziletlerden uzak olduğunu söylemek mümkün değildir.

Nişan ve düğün törenleri şekil olarak yöreden yöreye, ulustan ulusa
değişebilir. Nişanlılık, tarafların birbirini daha iyi tanımalarına yönelik, evliliğe hazırlık
dönemidir. Bu dönemde nişanlılar evli gibi yaşayamazlar. Aralarında dinî
nikâh kıyılması da doğru değildir. Nişanlı iken ayrılmaları durumunda bu
nikâh, dinî ve ahlâkî problemlere neden olur. Doğrusu; dinî nikâhın, resmî
nikâhtan sonra yapılmasıdır. Ülkemizde de uygulama bu yöndedir. Verilenlere göre cevap D seçeneğidir.

İslâm ahlâkının ortaya koyduğu kuralların en önemli özelliği, doğruluk ilkesine dayanmış olmasıdır. Doğruluk, İslâm ahlâk ilkelerinin en kapsayıcı olanıdır. İslâm’ın bir özel anlamı da “sırât-ı müstakîm (doğru yol)”dir. Yani İslâm dini, insanı Allah’a götüren doğru yoldur. Nitekim bir gün Hz. Peygamber’in yanına biri gelmiş ve “Ey Allah’ın Elçisi! Bana dini öyle bir
tarif et ki bundan sonra onu kimseye sorma ihtiyacı hissetmeyim.” demiştir. Peygamberimiz: “Allah’a inandım de, sonra da dosdoğru ol!” buyurmuştur. (Müsned, III, 413) Doğru cevap B'dir.