İslam Mezhepleri Tarihi Ara 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Zeydiyye’nin imâmet kuramının şekillenmesinde önemli olan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Halkın itimat ettiği ileri gelenlerin ortak düşüncesine uyma görüşüdür. |
Önceki imamın nasb ve tayiniyle olması gerektiği görüşüdür. |
Muhammed B. İsmail’in gizlenmiş son imam ve mehdî olup tekrar geldiğinde nâtık olarak görev yapacağı ve imamların sayısının yedi ile sınırlandırılması görüşüdür. |
İlk üç halifeyi hilafetteki sıralarına göre faziletli sayan ve Hz. Ali taraftarlarının Ali'yi aşırı ve haksız yüceltmesine karşı çıkan görüştür. |
Zeyd B. Ali’nin “Hilâfet için gerekli vasıflara sahip en uygun kişi olan Hz. Ali dururken, daha az faziletli olan Ebû Bekir ve Ömer, adaletle hükmetmeleri koşuluyla imam olabilir.” görüşüdür. |
A şıkkı ve B şıkkı ehl-i sünnetin imamet anlayışını C şıkkı İsmailiyye’nin, D şıkkı Osmaniyye’nin imamet anlayışını göstermektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Zeyd b. Ali’nin Zeydiyye’yi döneminin diğer Şiî hareketlerinden farklı olan görüşleri arasında yer almaz?
Takiyyeye uyarak evinde oturan, siyasete ve cihata karışmayan kimse imam sayılamaz. |
İmam Allah yolunda gerçek anlamda cihat eden kimsedir. |
İmameti sadece Hüseyin soyunun hakkı olarak görür. |
İsmâiliyye ve İmâmiyye’ye muhalefet etmiştir. |
İmâmet şartlarını taşıyıp da imâmetini iddia eden kişinin, insanları kendisine tabi olmaya çağırması şarttır |
Zeyd b. Ali’nin, imam olacak kişinin bizzat kılıcını çekerek mücadele
etmesi gerektiği fikri ve Ebû Bekir ile Ömer hakkındaki kanaatleri,
Zeydiyye’yi döneminin diğer Şiî hareketlerinden ayırmıştır. Zeyd’e göre
Ali’nin Fatıma’dan gelen neslinden âlim, zâhid, cömert ve zulme karşı çıkan
kim olursa olsun imamdır. Takiyyeye uyarak evinde oturan, siyasete
karışmayan ve cihattan geri kalan kimse ise imam sayılamaz. İmam Allah
yolunda gerçek anlamda cihat eden ve mensuplarını savunan kimsedir.
İmamın Hasan veya Hüseyin evlâdından olmasının bir önemi yoktur, her
ikisinin soyundan da olabilir. O, bu görüşüyle imâmeti sadece Hüseyin
soyunun hakkı olarak gören İsmâiliyye ve İmâmiyye’ye muhalefet etmiş
bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, daha sonra Hasan neslinden gelen bir çok
Ehl-i Beyt mensubu Zeydiyye’ye tabi olmuştur.
Zeyd’e göre, imâmet şartlarını taşıyıp da imâmetini iddia eden kişinin,
insanları kendisine tabi olmaya çağırması şarttır. C seçeneğinde imamlığın sadece Hüseyin soyunun hakkı olduğu söylendiği için cevap C seçeneğidir.
3.Soru
Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslümanlar arasında yaşanan en büyük sorun nedir?
Kuranı-ı Kerimin yazıya geçirilmemesi |
Sahabe sayısının yetersizliği |
Hz. Muhammed’den sonra yerine kimin geçeceğinin belli olmaması |
İslamiyet’in büyük bir coğrafyaya yayılamaması |
Hz. Muhammed’in ailesinin etkili bir güce sahip olmaması |
Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslümanlar ilk sınavlarını vermişlerdir. Peygamberimizin ölümünden sonra yerine kimin geçeceğini tayin etmemiş olması yaşanan sorunun temelini oluşturmuştur.
4.Soru
Aşağıdaki kişilerden hangisi Hz. Osman’ın halifeliğini onaylayan şuura heyetinde yer almamıştır?
Hz. Sa’d b. Ebi Vakkas |
Hz. Talha |
Hz. Ali |
Hz. Ömer |
Hz. Osman |
Hz. Ömer ölmeden önce yerine kimin geçeceği sorulmasına karşılık herhangi bir fikir belirtmemiştir. Bu durumu daha çok Hz. Ali, Hz. Talha, Hz. Zübeyr , Hz. Sa’d b. Ebi Vakkas ve Hz. Abdurrahman b. Avf’tan oluşan 6 kişilik bir şura heyetine sevk etmiştir. Hz. Ömer, Hz. Osman’dan önce halifelik yapmıştır.
5.Soru
I. İlk ve sonraki temsilcileri,II. Temel fikir ve kavramları,III. Mezhep ve akım isimlerinin kaynakları,IV. Mezhep ve akımların doğuş sebepleri,Yukarıdakilerden hangileri, İslâm düşüncesinin itikadî, ideolojik ve politik geçmişini ve bugüne yansımasını mezhepler ve akımlar üzerinden incelemek isteyen bir Mezhepler Tarihi araştırmacısının ele alacağı belli başlı meseleler arasında yer alır?
I, II |
III, IV |
II, III |
I, II, III |
I, II, III, IV |
İslâm düşüncesinin itikadî, ideolojik ve politik geçmişini ve bugüne yansımasını mezhepler ve akımlar üzerinden incelemek isteyen bir Mezhepler Tarihi araştırmacısının ele alacağı belli başlı meselelerİ şu şekilde sıralamak mümkündür:
a) Mezhep ve akım isimlerinin kaynakları, b) Mezhep ve akımların doğuş sebepleri, c) Teşekkül süreçleri, d) Bulundukları mekân ve coğrafya ile olan ilişkileri, e) Kimler ve hangi toplumsal yapılar ile başladıkları, f) İlk ve sonraki temsilcileri, g) Temel fikir ve kavramları, h) Oluşturdukları edebiyat, i) Yaşadıkları iç bölünmeler, j) Yayıldıkları bölgeler, k) Diğer dini ve siyasi oluşumlarla ilişkileri ve tartışma konuları, l) Günümüzdeki durumları, m) İslâm düşüncesine katkıları, n) Haklarında yapılmış çağdaş araştırmalar. Doğru cevap E'dir.
B durumda tüm seçenekler doğru olduğundan doğru cevap E'dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Şîa üzerine tarifleri bulunan Sünnî âlimlerdendir?
Kummî |
Nevbahtî |
İbn Hazm |
Şeyh Tûsî |
Şeyh Müfîd |
Şiî müelliflerin tariflerine gelince, onlardan Kummî ve Nevbahtî Şîa’yı, “Nebi’nin zamanında Ali’nin taraftarları diye isimlendirilen ve ondan sonra da ona bağlılık gösterip onun imâmetini ileri sürenler olarak bilinenlerin teşkil ettiği Ali’nin fırkasıdır” (Nevbahti, 1936, s. 15-16, Kummî, 1963, s. 15) şeklinde izah etmektedirler. Şeyh Müfîd (ö. 413/1022) de Şîa’nın, Hz. Peygamber’in vefatından sonra, ilk üç halifenin imâmet ve hilâfetini reddederek Ali’nin imâmetini kendi istek ve iradeleriyle kabul edenler olduğunu, imâmetin kesintisiz olarak devam edeceğini, kendilerinin Ali’ye tabi olduklarını, fakat Ali’nin kimseye tabi olmadığını düşünen Ali taraftarlarına verilen isim olduğunu ifade eder. Talebesi Şeyh Tûsî (ö. 460/1067) ise hocasının tarifine nass ve vasiyet kavramlarını ekleyerek, Şiîliğin, “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmak” olduğunu belirtir (Tûsî, 1963, II, 56). Çağdaş yazarlardan Muhammed Cevâd Muğniye’ye göre “Şîa, diğer fırkalardan şu görüşleriyle ayrılır: İmam, Nebi’den gelen bir nasla tayin olmuştur. Nebi’nin, halifesinin tayinini unutması ve halifelik işini ümmetin seçimine bırakması caiz degildir. İmam, büyük ve küçük bütün günahlardan korunmuştur. Nebi imâmete başkasını değil, Ali b. Ebî Tâlib’i tayin etmiştir ve o ashâbın kesinlikle en üstünüdür” (Muğniye, 1989, s. 12-3).
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İsmailiyye fırkasının yerine kullanılan isimler arasında yer almaz?
Musta‘liyye |
Ta‘lîmiyye |
Bâtıniye |
Melâhide |
Seb‘iyye |
İsmâiliyye, Ehl-i Beyt imamı Cafer Sâdık’tan (ö. 148/765) sonra imâmetin,
onun küçük oğlu Musâ Kâzım’ın (ö. 183/799) değil de, büyük oğlu İsmail’inve ondan sonra onun soyundan gelenlerin hakkı olduğu iddiasıyla, 2/8. asrın
ikinci yarısında İmâmiyye’den ayrılanların oluşturduğu bir Şiî mezhebidir.
Sözkonusu fırka için Ta‘lîmiyye, Bâtıniye, Melâhide ve Seb‘iyye isimleri de
kullanılmaktadır. Musta‘liyye ve
Nizâriyye bunların tali kolları arasında yer aldığından doğru cevap A seçeneğidir.
8.Soru
Bir dinin görüş, yorum ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından her birine ne ad verilmektedir?
Cemaat |
Cemiyet |
Mezhep |
Dernek |
İnanç |
Türkçe’de “bir dinin görüş, yorum ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından her birini” tanımlamak için kullanılan mezhep sözcüğü, hem bu kolların mensuplarını hep birden belirterek sosyolojik bir oluşumu betimlemekte, hem de çevresinde söz konusu mensubiyet bağının geliştiği fikrî ve fiilî bir sisteme işaret etmektedir. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Şiilere göre Hz.Peygamberin halifesi olması gereken kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Hz.Ömer |
Hz.Ali |
Hz.Ebu Bekir |
Hz.Osman |
Muaviye |
Şiilere göre Hz.Peygamberiden sonra halife olması gereken kişi Hz.Ali'dir
10.Soru
İlk dönemden itibaren ortaya çıkan gruplardan Hz. Ali’nin ilahlığını ve ölümsüzlüğünü ileri süren grubun adı aşağıdakilerden hangisidir?
Kerbiyye |
Hâşimiyye |
Sebeiyye |
Harbiye |
Cenâhiyye |
Sebeiyye
11.Soru
Aşağıdaki bilim dallarından hangisi Mezhepler Tarihi bilimine yardımcı bilimler arasında yer alır?
Siyer |
Fıkıh |
Tefsir |
Kelam |
Hadis |
Dinler tarihi ve mezhepler tarihi Kelam ilmi ile ortaklaşa çalışmıştır. Kelam ilmi gözettiği gayeler bakımından “kesin deliller kullanmak ve vaki olacak şüpheleri gidermek suretiyle dini inanç esaslarını ispata kudret kazandıran bir ilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Çoğunlukla diğer dinlerden ve İslamiyet içerisindeki çeşitli mezheplerden kaynaklanan inançlar üzerindeki şüpheleri gidermeyi amaçlayanlar kelam ilminden yaralanmak durumundadır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "tehir edenler veya erteleyenler" anlamında bir mezhebe ad olarak kullanılmıştır?
Şîa
|
Havaric
|
Mu‘tezile
|
Mürcie
|
İbadiyye
|
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Haricilerin daha çok kendilerini tanımlamak için kullandığı isimlerden biridir?
Mârika
|
Muhakkime
|
Ehl-i Şurât
|
Harûriyye
|
Vehbiyye
|
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Tahkim olayında Muâviye b. Ebû Süfyân’ın hakemliğini yapmıştır?
Ebû Mûsâ el-Eşarî
|
Hâlid b. Velid
|
Amr b. El-Âs
|
Sa’d b. Ubâde
|
Zübeyr
|
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ehl-i Sünnet'in temel inançlarını oluşturan görüşlerin arasında yer almaz?
Allah sayı yönünden değil, ortağı olmaması yönünden birdir. |
Peygamberlerin hepsi günahlardan, küfür ve çirkin fiillerden münezzehtir. |
Peygamberlerden sonra en üstün insanlar Ehl-i sünnettir. |
Bir Müslüman, helal saymamak şartıyla büyük günah işlemiş olsa bile küfürle suçlanamaz. |
Bir mümin kafir olmamakla birlikte fasık olması caizdir. |
Peygamberlerden sonra en üstün insanlar sırasıyla Ebu Bekir, Ömer b. Hattab, Osman b. Affan ve Ali b. Ebi Talip'tir. Doğru cevap C'dir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mezhep kavgalarının sonuçları arasında yer almaz?
Mezhebi kimlikler hiçbir zaman dinî kimliği bastıramamıştır. |
Dinin özündeki hoşgörü ve kucaklayıcı tavır ortadan kalkmıştır. |
Mali çıkarlar doğrultusunda din istismarına kalkışılmıştır. |
Mensuplar kitlesi ekonomik sömürüye maruz kalmıştır. |
Mezhep ve dinî grupların liderleri zaman zaman yanlış yollara sapmıştır. |
Mezheplerin bir din gibi sunulması ve bu sunumun topluma dayatılmasıyla birlikte çoğulcu yapı bozulmuş, dinin özündeki hoşgörü ve kucaklayıcı tavır ortadan kalkmıştır. Mezhep ve dini grupların liderleri zaman zaman yanlış yollara sapmışlar, siyasi ya da mali çıkarları doğrultusunda din istismarına kalkışmışlardır. Liderlik sultası ve liderlerin kutsanması, mensuplar kitlesinin aldatılması, ekonomik sömürüye maruz kalması, bu bağlamda belirtilmesi gereken diğer olumsuzluklardır.
17.Soru
Mürtekib-i kebireyi kafir saymayıp, günahkar mü'min olarak telakki eden mezhep aşağıdakilerden hangisidir?
Kaderiyye |
Hariciye |
Mürcie |
İbadiyye |
Şia |
Mürtekib-i kebireyi kafir saymayıp günahkar mü'min olarak telakki eden mezhep Mürcie'dir.
18.Soru
Bedevilerin çöl ortamının ürünü olan sert kişilik ve mizaçları, yeni dini algılama biçimlerine doğrudan tesir etmiştir. Bu durum aşağıdaki mezheplerden hangisinin doğmasına neden olmuştur?
Cebriyye |
Kaderiyye |
Mu’tezilik |
Haricilik |
Mürcie |
Bu sebepler Haricilik mezhebinin ortaya çıkmasına nden olmuştur.
19.Soru
İslam Mezhepleri Tarihinde kader konusunu gündeme getiren ilk kişi kimdir?
Ma'bed el-Cühenî
|
Abdülmelik b. Mervan
|
Amr b. As
|
Abdullah b. Zübeyr
|
Geylân ed-Dımeşkî
|
20.Soru
Şîa ‘yı “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmaktır” diye tarif eden şiî müellif aşağıdakilerden hangisidir?
İbn Hazm |
Şeyh Tûsî |
Şehristanî |
Eş’arî |
Kummî |
Şiî müelliflerin tariflerine gelince, onlardan Kummî ve Nevbahtî Şîa’yı, “Nebi’nin zamanında Ali’nin taraftarları diye isimlendirilen ve ondan sonra da ona bağlılık gösterip onun imâmetini ileri sürenler olarak bilinenlerin teşkil ettiği Ali’nin fırkasıdır” (Nevbahti, 1936, s. 15-16, Kummî, 1963, s. 15) şeklinde izah etmektedirler. Şeyh Müfîd (ö. 413/1022) de Şîa’nın, Hz. Peygamber’in vefatından sonra, ilk üç halifenin imâmet ve hilâfetini reddederek Ali’nin imâmetini kendi istek ve iradeleriyle kabul edenler olduğunu, imâmetin kesintisiz olarak devam edeceğini, kendilerinin Ali’ye tabi olduklarını, fakat Ali’nin kimseye tabi olmadığını düşünen Ali taraftarlarına verilen isim olduğunu ifade eder. Talebesi Şeyh Tûsî (ö. 460/1067) ise hocasının tarifine nass ve vasiyet kavramlarını ekleyerek, Şiîliğin, “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmak” olduğunu belirtir (Tûsî, 1963, II, 56). Çağdaş yazarlardan Muhammed Cevâd Muğniye’ye göre “Şîa, diğer fırkalardan şu görüşleriyle ayrılır: İmam, Nebi’den gelen bir nasla tayin olmuştur. Nebi’nin, halifesinin tayinini unutması ve halifelik işini ümmetin seçimine bırakması caiz degildir. İmam, büyük ve küçük bütün günahlardan korunmuştur. Nebi imâmete başkasını değil, Ali b. Ebî Tâlib’i tayin etmiştir ve o ashâbın kesinlikle en üstünüdür” (Muğniye, 1989, s. 12-3).
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ