Sınıflandırma/ statü/ liyakat

Türk kamu personel hukukunda memurlar kategorisi içerisine memur ve diğer kamu görevlileri girmektedir. Bu doğrultuda memur kümesini 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na bağlı personel oluştururken, “diğer memurları” ise hâkim - savcılar, askerî personel ve akademik personel oluşturmaktadır. Her iki kümenin ortak niteliği, statü hukukuna bağlı olarak istihdam edilmeleridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Devlet memuru Belediye memuru ayrımı 1970 yılında fiilen ortadan kalkmıştır. Doğru cevap C'dir. 

1876 Kanun-ı Esasîsi’nde devlette istihdam olunmanın koşulu devletin resmî dili olan Türkçeyi bilmek olarak kabul edilmiştir; “Tebaai Osmaniyenin hidematı Devlette istihdam olunmak için devletin lisan-ı resmisi olan Türkçeyi bilmeleri şarttır”.

Yasa’nın temel ilkeleri, aynı zamanda memurluğun temel niteliklerine denk gelmektedir. Yasa’da memurluğun üç temel niteliği sayılmıştır (madde 3); sınıflandırma, kariyer, liyakat. Doğru cevap B'dir.

Aylıksız izin, memura belirli koşul ve sürelerde aylık ve diğer mali hakları ödenmeksizin, ancak kadrosu ile ilişkisi devam ederek izin verilmesidir. Aylıksız izin memura belirli koşul ve sürelerle verilir. Bu koşullardan, muvazzaf askerlik, analık izni sonrası, eşi doğum yapan memur ve evlat edinme nedenleriyle istenen aylıksız izinde, idarenin bağlı yetkisi vardır, ancak diğer durumlarda takdiri söz konusudur. Aylıksız izin süresinin bitiminden önce, izin verilen durumun ortadan kalkması ha^linde, memurun on gün içinde göreve dönmesi zorunludur. Aylıksız izin süresinin bitiminde veya mazeret sebebinin kalkmasını izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılır.

‘’Aylıksız izin süre kıstası olmadan memurun talep ettiği kadar verilir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlış olduğundan doğru cevap E’dir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 1965 yılında kabul edilmiştir. Yasa, 1961 Anayasası’nın kabul ettiği ilkeler doğrultusunda kamu personel rejimini düzenlemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Statü hukukunun ikinci temel niteliği, çalışma rejiminin devlet tarafından tek taraflı olarak belirlenmesidir. Sözleşme ilişkisindeki karşılıklı irade serbestisine dayalı olarak çalışma ilişkisinin kurulmasının tersine, statü hukukunda tek yanlı iradenin belirleyiciliği esastır.

1982 Anayasası içerisinde kamu personel hukukunun ilkeleri farklı hükümler içerisinde yer almaktadır. Bu hükümler son derece geniş bir yelpazededir. Ancak, temel ilkeler, üç maddede düzenlenmiştir. Bu üç maddenin birincisi 70. maddedir. “Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı” kenar başlıklı 70. maddede, kamu hizmetine girmenin temel ilkeleri hüküm altına alınmıştır. İkincisi ise “Kamu Hizmetleri Görevlileriyle İlgili Hükümler - Genel İlkeler” kenar başlığı altında, kamu personel hukukunun özüne ilişkin üç ilke yer almaktadır (madde 128). Son olarak, “Görev ve Sorumluluklar, Disiplin Kovuşturmasında Güvence” kenar başlıklı 129. maddede altı fıkrada kamu personel hukukunun görev, disiplin, tazminat ve yargılanmaya ilişkin anayasal ilkeleri yer alır. Doğru cevap B'dir.

Genel idare hizmetleri sınıfı torba sınıftır. Devlet Memurları Kanunu kapsamına dâhil kurumlarda yönetim, icra, büro ve benzeri hizmetleri gören ve Yasa ile tespit edilen diğer sınıflara girmeyen memurlar Genel İdare Hizmetleri sınıfını oluşturur. Bu sınıfa dâhil unvanlardan, bazıları; Müsteşar, Daire Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı, Hukuk Müşaviri, Şube Müdürü, Şef, Bilgisayar İşletmeni, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni, Memur. Doğru cevap B'dir.

Seçeneklerin tamamı 1881 tarihli Memûrîni Mülkiyye Terakkî ve Tekâüd Kararnamesi gereğince hizmetle ilişkisinin kesilmesine sebep olabilir. Doğru cevap E'dir.

Mazeret izni     

Memurîn Kanunu’na göre müstahdem “devlet işlerinde ücretle kullanılan ve memurîn sicilinde mukayyet bulunmayan ve memurîn hukuk ve selâhiyetinden müstefit olmayan kimse”dir. Doğru cevap C'dir.

Esneklik uygulamaları aynı zamanda bürokrasinin zihniyetinde değişikliği de kamu personel rejimindeki değişikliğe koşut ve bu değişikliği destekleyici yönde ortaya çıkarmıştır. Bürokratik zihniyette, dayanışma, yasaları uygulamak ve kamu yararını savunmak yerine; kâr, rekabet, işleri en kısa yoldan tamamlamak öne çıkmaya başlamıştır. 

1856 Islâhat Fermanı ile Batı tipi modern memurluğun ikinci olmazsa olmaz öğesi olan yurttaşların (Osmanlı milletlerinin) eşit ve özgür biçimde; erdem ve yetenekleri doğrultusunda memurluğa girebilmesi ilkesi kabul edilmiştir. Ferman’da yurttaşlık-kamu hizmetine girme; Osmanlı milletlerinin eşit ve özgür biçimde hizmete girme esasına bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

1880 Maâşat Kararnamesi, adından da anlaşılacağı gibi bir maaş, ancak aynı zamanda da bir kadro yasası hüviyetine sahip olmuştur. Yasa ile Osmanlı sivil ve askerî bürokrasinin maaşları belirlenmiştir. Buna göre maaşların doğrudan yasa ile saptanması esastır, ancak acil durumlarda ve muvakkat memurlukların maaşları Meclis-i Vükela tarafından belirlenir. Doğru cevap A'dır.

20 yaşını tamamlamak yeterlidir. Doğru cevap A'dır.