Karar Destek Sistemleri Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iki değişkenli modellemede eniyilemek için çözücü kullanımında çözücü parametreleri diyalog kutusunda yapılması gereken işlemlerle ilgili doğru bir bilgi değildir?
"Kısıtlanmamış değişkenleri pozitif yap" kutucuğunu aktifleştirme |
Hedef ayarla hücre kutusunu düzenleme |
Çözme yöntemini doğrusal olmayan GRP olarak belirleme |
Kısıtlar için ekle butonunu kullanarak diyalog oluşturma |
Değişken hücreleri kutusunu düzenle |
Çözücü Parametreleri diyalog kutusunun ilgili bölümlerini sırasıyla şöyledir:
- Hedef ayarla hücre kutusunu düzenleme
- Değişken hücreleri kutusunu düzenle
- Kısıtlar için ekle butonunu kullanarak diyalog oluşturma
- Kısıtlanmamış değişkenleri pozitif yap kutucuğunu aktifleştirme
- Çözme yöntemini basit LP olarak belirleme
Dolayısıyla doğru cevap C' dir.
2.Soru
Model tabanındaki tüm model ve çözücülerin bir kataloğu olan model yönetim modülü bileşenine ne ad verilir?
Model tabanı |
Model tabanı yönetim sistemi |
Model dizini |
Modelleme dili |
Model çözme birimi |
Model tabanındaki tüm model ve çözücülerin bir kataloğu olan model yönetim modülü bileşenine model dizini denir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.
3.Soru
Kısıt sırasının bir önemi yoktur. Değişken isimleri bir harf ile başlamalıdır. Değişken isimleri en çok 32 karakter olmalıdır. Büyük ya da küçük harf kullanımları arasında fark yoktur. Bütün matematiksel ifadeler birbirinden “_” ile ayrılır. Hangisi/hangileri LİNGO yazılım modelinde uyulması gereken kurallar arasında yer almaktadır?
I, II, III, IV ve V |
I, II, III ve IV |
II, III, IV ve V |
II, IV ve V |
Yalnız IV |
Modelin açık yazımı sırasında uyulması gereken yazım kuralları aşağıda verilmiştir:
Genel bir anlayış olarak modelin amaç fonksiyonu ilk satırda, kısıtlar da diğer satırlarda yazılmaktadır. Ancak LINGO’ da bu bir zorunluluk değildir.
Bütün matematiksel ifadeler birbirinden ‘;’ işareti kullanılarak ayrılmalıdır. Sonuçta LINGO ‘;’ ile ayrılmış ifadeleri algılar.
LINGO MAX= veya MIN= ile başlayan satırı amaç fonksiyonu satırı olarak, diğer satırları ise kısıt olarak kabul eder. Her kısıtın yeni bir satırdan başlaması önerilir, kısıt sırasının önemi yoktur.
Değişken isimleri bir harf (A-Z) ile başlamalı ve en çok 32 karakter uzunluğunda olmalıdır.
Büyük ya da küçük harf kullanımları arasında fark yoktur. “TALEP” ve “talep” aynı değişken olarak kabul edilir.
Değişken ve parametreler arasında ‘*’ işaretinin olması gerekir.
≤ ve ≥ işaretleri LİNGO’ da <= ve >= olarak ya da < ve > olarak yazılabilir.
Ayrıca bir koşul verilmediği sürece, LINGO modeldeki bütün değişkenleri sıfırdan büyük veya eşit reel değişken olarak kabul eder. Farklı özellikteki değişkenler için modele mutlaka ilgili işaret kısıtı eklenmelidir. LINGO’ da işaret kısıtlarını yazmak için kullanılabilecek fonksiyonlar aşağıda verilmiştir:
@GIN(değişken-adı) genel tamsayı değişken
@BIN(değişken-adı) 0-1 tamsayı değişken
@FREE(değişken-adı) her türlü reel değer alabilen değişken
@BND(alt sınır, değişken-adı, üst sınır) alt veya üst sınır değeri olan değişken
Doğru yanıt B’dir.
4.Soru
Kullanılacak olan formüllerde farklı değerlerin/senaryoların denenmesine olanak sağlayan excel özelliğine ne ad verilir?
Durum çözümlemesi |
Formül denetleme |
Ad yöneticisi |
Makrolar |
Veri çözümleme araç kutusu |
Excel'de bulunan durum çözümlemesi aracı, kullanılacak olan formüllerde farklı değerlerin/senaryoların denenmesine olanak sağlamaktadır. Bu yüzden doğru yanıt A seçeneğidir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi küresel rekabet karşısında işletmelerin başvurabileceği kurumsal çözüm arasından birisi değildir?
Stratejik planlama kullanma |
Elektronik ticarete geçme |
Siparişe göre üretim ve hizmet |
Ortaklık ilişkileri geliştirme |
Mavi yakalılara yönelik otomasyon |
Küresel rekabet karşısında işletmelerin başvurabileceği kurumsal çözümler şunlardır: Stratejik planlama kullanma, yeni ve yenilikçi iş modelleri kullanma, iş süreçlerini yeniden yapılandırma, işletmeler arası dayanışmalara katılma, şirket bilgi sistemlerini geliştirme, ortaklık ilişkileri geliştirme, yenileme ve yaratıcılığı yüreklendirme, müşteri hizmet ve ilişkilerini geliştirme, elektronik ticarete geçme, sipariş ve isteme göre üretim ve hizmet; iletişim,veri erişimi ve işbirliği için yeni IT kullanımı, rakiplerin planlarına çevik karşılık verme, beyaz yakalılara yönelik otomasyon, bazı kararları özellikle müşteri tarafındakileri otomasyona dönüştürme, karar vermeyi geliştirme. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.
6.Soru
".................... amaç fonksiyonlarının alacağı değeri – ve + yönde sapmalara izin verebilecek şekilde hedefe eşitlenmesi ile oluşturulan kısıtlarıdır."
Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki ifadelerden hangisi gelirse doğru olur?
Kırılgan kısıtlar |
Esnek kısıtlar |
Sapma kısıtlar |
İstenmeyen kısıtlar |
Toplam kısıtlar |
Hedef programlamada kırılgan kısıtlar ve esnek kısıtlar olmak üzere iki tür kısıt yapısı bulunmaktadır. Kırılgan kısıtlar, kesin olarak sağlanması gereken kısıtlardır. Hedeflerle ilgili olmayan tüm kısıtlar bu gruba dahildir. Esnek kısıtlar ise, amaç fonksiyonlarının alacağı değeri – ve + yönde sapmalara izin verebilecek şekilde hedefe eşitlenmesi ile oluşturulan kısıtlarıdır.
7.Soru
Duyarlılık analizi aşağıdaki yönetsel karar problemi aşamalarından hangisinde gerçekleştirilir?
Problemin Tanımlanması |
Veri Derleme |
Tasarım ve Modelleme |
Seçim ve Çözüm |
Uygulama |
Yönetsel karar problemi aşamalarından "Seçim ve Çözüm"; Modelin çözümünü, duyarlılık analizini, en iyi veya iyi seçeneğin seçimini ve uygulamaya koyma planını içerir.
8.Soru
MIN( veya MAX) = amaç fonksiyonu;
Kısıt 1 ;
Kısıt 2 ;
..
Kısıt n ;
END
Yukarıda yazımı açık olarak verilen eniyileme yazılımı aşağıdakilerden hangisidir?
TOPSIS |
LINGO |
Ağırlıklı hedef programlama |
Öncelikli hedef programlama |
Epsilon kısıt yöntemi |
LINGO, Lindo Systems Inc. şirketi tarafından üretilmiş, doğrusal, tamsayılı ve doğrusal olmayan matematiksel modelleri çözebilen, bir eniyileme yazılımı ve modelleme dilidir. Herhangi bir matematiksel modelin LINGO formatında açık olarak yazımı basit olarak aşağıdaki şekildedir:
MIN( veya MAX) = amaç fonksiyonu;
Kısıt 1 ;
Kısıt 2 ;
..
Kısıt n ;
END
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk iki amacın (f 1 ve f 2) enküçükleme, üçüncü amacın
(f 3) enbüyükleme olduğu üç amaçlı problemin ikinci ve üçüncü amaçları epsilon kısıt yöntemi ile kısıta dönüştürüldüğünde oluşturulan kısıt fonksiyonlarıdır?
f2 ≥ ε2, f3 ≥ ε3 |
f2 ≤ ε2, f3 ≤ ε3 |
f1 ≥ ε1, f2 ≥ ε2 |
f2 ≤ ε2, f3 ≥ ε3 |
f2 ≤ ε1, f2 ≥ ε1 |
Epsilon kısıt yönteminde, amaçlardan sadece biri amaç fonksiyonu olarak ele alınır diğerleri ise epsilon değerleri ile sınırlandırılarak kısıta dönüştürülür. Epsilon kısıt yöntemi, ağırlıklı toplam amaç birleştirme yönteminden farklı olarak, amaçların birleştirilmesi yerine, amaçlardan birisini eniyilerken diğerlerinin kısıtlara eklenmesi mantığına dayanır. Dışbükeylik şartına ihtiyaç duymayan bir yöntemdir. Ancak epsilon değerleri setinin belirlenmesi gerekmektedir.
10.Soru
Yönetsel amaçlar doğrultusunda seçeneklerin oluşturulmasını, anahtar başarım ölçütlerine göre değerlendirilmesini ve her bir seçeneğin ölçülebilen bütünleşik faydalarından hareketle amaca en uygun olan seçeneğin belirlenmesini gerektiren karara ne ad verilir?
Yönetsel karar |
Akılcı karar |
Bilinçli karar |
Öngörüsel karar |
Tepkisel karar |
Yönetsel amaçlar doğrultusunda seçeneklerin oluşturulmasını, anahtar başarım ölçütlerine göre değerlendirilmesini ve her bir seçeneğin ölçülebilen bütünleşik faydalarından hareketle amaca en uygun olan seçeneğin belirlenmesini gerektiren karara akılcı karar denilmektedir. Bu nedenle doğru cevap B olmaktadır.
11.Soru
Hedef programlama yaklaşımının en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enküçüklemesi |
Amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enbüyüklemesi |
Amaç fonksiyonlarını eniyilemeye çalışması |
Her bir seçeneğin ideal çözüme olan göreli yakınlığı |
En iyi değerlerle en kötü değerlerin dengelenmesi |
Hedef programlama yaklaşımı, birden fazla amaç fonksiyonu olan problemler için kullanılabilecek çözüm yöntemlerinden birisidir. Yaklaşımın klasik eniyileme çözüm yöntemlerinden temel farkı, amaç fonksiyonlarını eniyilemeye çalışmaması bunun yerine amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enküçüklemesidir. Burada hedef, amaç fonksiyonunun ulaşması istenilen değerdir. Doğru yanıt A’dır.
12.Soru
Modeldeki parametrelerin değerlerindeki değişimlerin eniyi değeri nasıl etkilediğini belirlemeye ne ad verilmektedir?
Optimum Çözüm |
Karar Verme |
Kısıtlayıcı |
Olurlu Çözüm |
Duyarlılık Analizi |
Modeldeki parametrelerin değerlerindeki değişimlerin eniyi değeri nasıl etklediği duyarlılık analizi ile belirlenir. Doğru cevap E'dir.
13.Soru
aşağıdakilerden hangisi KDS'nin geliştirilmesinde benimsenecek yaklaşımlardan biri değildir?
Mevcut bir uygulamayı satın alıp gerekirse modifiye etme |
Dışarıya belli bir ücret karşılığında yaptırma |
Kurum-içinde karar verici dışındaki bilgi işlem profesyonelleri tarafından geliştirilmesi |
Karar vericinin kendisinin geliştirmesi |
rakip firmadan kopyalama |
rakip firmadan kopyalama
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hedef programlama sürecinde bir amaç olarak ifade edilebilir?
Aylık toplam karı en büyüklemek |
Günlük soru çözümünün 400'ü geçmemesi |
Haftalık stok sayısının 250 ile sınırlandırılması |
Aylık karın maliyet toplamını geçmemesi |
Aylık toplam maliyetin en fazla 1300 tl olması |
Hedef programlama sürecinde hedef, amaç fonksiyonunun ulaşması istenilen değerdir. Örneğin, ‘aylık toplam kârı enbüyüklemek’ bir amaç iken, ‘toplam aylık kârın en az 130.000 TL olması’ bir hedeftir. Dolayısıyla doğru cevap A' dır.
15.Soru
- İdeal ve eksi-ideal çözümlerin belirlenmesi
- Bastırılamayan çözümün hesaplanması
- Ağırlaştırılmış standart karar matrisinin oluşturulması
- Standart karar matrisinin oluşturulması
- Ayırma ölçüsünün hesaplanması
Hangisi/hangileri ideal çözüme benzerlik prensibine sahip tekniğin basamakları arasında yer alır?
I, II, III, IV ve V |
I, II, III ve IV |
II, III, IV ve V |
I, III, IV ve V |
Yalnız IV |
TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution- İdeal Çözüme Benzerlik yolu ile Tercih Sırasının Belirlenmesi Tekniği) ideal çözüme benzerlik prensibine dayanır. Bu yöntem ile seçilen seçenek hem ideal çözüme en yakın olmalı, hem de eksi-ideal çözüme en uzak olmalıdır. Yöntem, altı adımdan oluşur. İlk adıma geçmeden önce, karar verici tarafından karar matrisi oluşturulmalıdır. Karar matrisinin satırları seçeneklere, sütunları ise karar vermede kullanılacak ölçütlere karşı gelir. Her bir seçeneğin her bir ölçüte göre değerlendirilmesi ile oluşturulur. m seçenek sayısını, n ölçüt sayısını göstermek üzere, matrisin boyutu m × n’dir. 1- Standart karar matrisinin oluşturulması, 2-Ağırlıklandırılmış standart karar matrisinin oluşturulması, 3-İdeal ve eksi-ideal çözümlerin belirlenmesi, 4-Ayırma ölçüsünün hesaplanması, 5-İdeal çözüme olan göreli yakınlığın hesaplanması ve 6-Seçeneklerin sıralanmasıdır. Doğru yanıt D’dir.
16.Soru
Bir toplulukta diğer bireylerin tatmin düzeyini bozmadan her hangi bir bireyin tatmin düzeyini artırmanın mümkün olamayacağı tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir?
Pozitif ağırlık |
İdeal çözüm |
Karar matrisi |
Pareto-Eniyi |
Topsıs |
Çok ölçütlü karar problemleri için Pareto-Eniyi tanımı ilk olarak 1906 yılında Pareto tarafından izleyen şekilde verilmiştir. “Topluluktaki bireylerin tamamı dikkate alındığında, ekonomik olarak eniyi nokta, topluluktaki her hangi bir bireyin tatmin düzeyini, diğerlerinin tatmin düzeyini bozmadan çok az da olsa artırmanın mümkün olmadığı noktadır.” Eğer matematiksel bir tanım yapılmak istenirse, f(x), tüm amaçları enküçükleme şeklinde olan çok amaçlı bir matematiksel modelin x çözümüne karşı gelen amaç vektörü iken, f(x) < f(x*) şartını sağlayan bir x çözümü bulunamıyor ise, x*, Pareto-Eniyi çözüm (etkin çözüm ya da bastırılamayan çözüm) olarak isimlendirilir. Tek amaçlı programlamada tek bir en iyi çözüm araştırılırken, çok amaçlı programlamada genellikle birden çok Pareto-Eniyi çözüm söz konusudur. Bu nedenle tek bir eniyi çözüm değil Pareto-Eniyi çözümler kümesi araştırılmaktadır. Doğru yanıt D’dir.
17.Soru
Tümüyle karar vericinin yargısına bırakılmış kararlara ne ad verilmektedir?
Yapılandırılmış kararlar |
Kısmen-yapılandırılmış kararlar |
Yapılandırılmamış kararlar |
Akılcı kararlar |
Bilinçli kararlar |
Tümüyle karar vericinin yargısına bırakılmış kararlara yapılandırılmamış kararlar denir. Bu nedenle doğru cevap C olmaktadır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çok değişkenli bir modelde enküçüklenen amaçtır?
Üretimin stabil hale getirilmesi |
Çalışma saatlerinin düşürülmesi |
Karın arttırılması |
Maliyetin düşürülmesi |
Stok miktarının arttırılması |
Çok değişkenli bir modelin kurulmasında üretim kapasitesi ve fazla mesai saati limitleri içerisinde kalan ve tahmin edilen talepleri vaktinde karşılayan enküçük maliyeti bulmak amaçlanır. Diğer bir ifadeyle amaç fonksiyonu üretim, stok, normal mesai, fazla mesai, ise isçi alma ve isten çıkarma maliyetlerinin toplamının enküçüklenmesinden oluşmaktadır Dolayısıyla doğru cevap D’dir.
19.Soru
Üniversite sınavına hazırlanan bir öğrenci günlük çözmesi gereken soru sayısıyla ilgili olarak ilk hedef cümlesini 200 sorudan az olmamak ikinci hedef cümlesini ise 400 soruyu geçmemek şeklinde kurmuştur. Aynı zamanda bu öğrenci birinci amacını ikinciden 3 kat daha fazla önemli görüyorsa bu öğrencinin günlük çözmesi gereken soru sayısıyla ilgili oluşturulabilecek amaç fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
enk z =0.75(s-1) + 0.25(s+2) |
enk z =0.75(s+1) + 0.25(s+2) |
enk z =0.25(s-1) + 0.75(s-2) |
enk z =0.75(s+1) + 0.25(s+2) |
enk z =0.25(s-1) + 0.75(s+2) |
Farklı öneme sahip iki hedef söz konusudur. Öncelikle hedef kısıtlarını yazalım:
günlük soru sayısı ? 200 ve günlük soru sayısı ? 400
Sapma değişkenlerinin eklenmesiyle esnek kısıtlar aşağıdaki gibi oluşur:
günlük toplam soru sayısı+s-1 –S+1= 200
günlük toplam soru sayısı+s-2 –S+2= 400
Her iki hedefin istenmeyen sapmaları s-1 ve s+2 'dır.
Hedefler farklı öneme sahip oldukları için amaç fonksiyonu, hedeflerin istenmeyen yöndeki sapmalarının hedeflerin önemini temsil eden ağırlıklarla çarpılarak toplanması ile;
enk z =0.75(s-1) + 0.25(s+2) şeklinde oluşur. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.
20.Soru
Aşağıda karar verici profillerinin genel özellik ve önceliklerinden hangisi doğrudur?
ANALİZCİ (Analiz-merkezli)-Düzenli olarak yeni fikirler yaratma |
ANALİZCİ (Analiz-merkezli)- Empati yeteneği gelişmiş |
YARATICI (Düşünce-merkezli)-Problem çözmekten hoşlanma |
YARATICI (Düşünce-merkezli)- Atak ve aktif yaratılışa sahip |
OTORİTER (Kural-merkezli)- Kurallara sıkı sıkıya bağlı |
ANALİZCİ (Analiz-merkezli) • Problem çözmekten hoşlanma • Optimal peşindi koşma • Denetim üzerine yönelme • Büyük hacimde verilerle çalışma • Çeşitlilikten hoşlanma • Yenilikçi • Analize büyük önem verme
YARATICI (Düşünce-merkezli) • Başarı yönelimli • Geniş açıdan bakabilen • Yenilikçi • İnsancıl ve sanatçı • Düzenli olarak yeni ?kirler yaratma • Geleceği öngören • “Fikir Adamı”
OTORİTER (Kural-merkezli) • Sonuca bakar • Atak ve aktif yaratılışa sahip • Hızla reaksiyon veren • Kurallara sıkı sıkıya bağlı • Sezgilerine güvenen • Sözlü iletişim kullanan
İNSANCIL (Davranış-merkezli) • Destekleyici ve ikna edici • Empati yeteneği gelişmiş • İyi bir iletişimci • Toplantıları tercih eden • Analizlerinde veri kullanımı az • “Halk Adamı”
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ