Kentsel ve Çevresel Koruma Final 1. Deneme Sınavı

Taraf devletin beş temel sorumluluğu bulunmaktadır. Bunlar;
a) Kültürel ve doğal mirasa, toplumun yaşamında bir işlev vermeyi ve bu mi­rasın korunmasını kapsamlı planlama programlarına dahil etmeyi amaçla­yan genel bir politika benimsemek,
b) Kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri için hâlen mev­cut değilse topraklarında bir veya daha fazla hizmet kurumunu, işlevlerini ifaya yeterli olacak görevli ve araçlarla kurmak,
c) Bilimsel ve teknik çalışma ve araştırmaları geliştirmek ve devletin kültürel ve doğal mirasını tehdit eden tehlikelere karşı harekete geçmesine olanak sağlayacak müdahale yöntemlerini mükemmelleştirmek,
d) Bu mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri, yenileştirilmesi için gerekli olan uygun yasal, bilimsel, teknik, idari ve mali önlemleri almak,
e) Kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri konularında eğitim yapan ulusal veya bölgesel merkezlerin kurulmasını veya geliştiril­mesini desteklemek ve bu alandaki bilimsel araştırmaları teşvik etmek. Doğru cevap B’dir.

Stratejik planlama; orta vadeli program, bütçe ve eylem planlarını içermektedir. Bu kapsamda stratejik planlama; farklı kamu organlarını bir araya getirerek, birlikte karar üretilmesini sağlayan, orta ya da uzun vadeli geniş kapsamlı bir dizi stratejik gelişme hedefini ortaya koyan, fiziksel, mali ve kurumsal boyutları olan bir süreç olarak tanımlanmaktadır.

Planlama eylemleri bir bütün olmasına rağmen Türkiye'de koruma planlaması imar planlamasından ayrı bir faaliyet alanı ve ayrı süreçler olarak görülmektedir. Dolayısıyla yapılan en temel hata bu bakış açısından kaynaklanmaktadır. Doğru cevap C'dir. 

“Dünya Miras Alanları” on dört ayrı tipolojide sınıflandırılmaktadır. Bunlar:
1. Arkeolojik miras alanları
2. Kaya sanatının olduğu sitler
3. Fosil alanları sitleri
4. Tarihî yapı ve yapı toplulukları
5. Kentsel ve kırsal yerleşmeler
6. Yöresel mimari
7. Dinî donatılar
8. Tarım, sanayi ve teknolojik donatılar
9. Askerî donatılar
10.Kültürel peyzaj alanları
11.Kültürel güzergâhlar
12.Anıt mezarlar ve mezarlıklar
13.Sembolik donatılar, anılar
14.Modern miras

Doğru cevap B'dir.

17.08.2011 tarihinde çıkartılan 648 sayılı kanun hükmündeki kararname ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması kararlaştırılmıştır ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Yapısal (Bina) C¸ekicilikler: Görkemli evler, dini^ binalar (katedraller, kilise ve camiler, türbeler).

Venedik Tüzüğü 1964 yılında yayımlanmıştır.

Stratejik planlama;
• Uygulamaya ilişkin çerçeve politikaları içerir
• Çok sektörlü stratejiler ve programlarla odaklanır
• Tüm ilgili tarafların katılımına açıktır
• Stratejik seçme olanağı sağlar
• 5-20 yıl ufku olan orta-uzun vadeli gelişme perspektifi sunar. Doğru cevap E'dir. 

Yukarıda verilmiş olan ifadeler arasında düzeltilmesi gereken üç cümle yer almaktadır. İlk olarak, koruma ve gelişme birlikte uyum içinde ele alınarak stratejik planlamaya entegre edilmelidir.  İkincisi, kültür ve tabiat varlıklarının korunmasının, bir başka deyişle tarihi, kültürel ve doğal çevrelerin korunmasının tek aracı “Koruma Amaçlı İmar Planları”dır. Üçüncüsü ise koruma yaklaşımıyla yapılan imar planları yasanın belirlediği sit alanları ile sınırlı kalmıştır. Doğru cevap A'dır. 

“Doğal (tabii) sit”; jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmaları nedeniyle olağanüstü özelliklere sahip yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlardır.

Safranbolu dışındaki şehirler tarihsel dokularını kaybetmiş şehirler olduğu için doğru cevap D'dir.

Koruma amaçlı imar planları açısında üzerinde durulması gereken kavramlardan biri de “etkileme geçiş alanı” kavramıdır. Yüksek Kurul tarafından çıkarılan 420 sayılı ilke kararında ise “Koruma amaçlı imar planları yapımı sırasında sit bölgeleri ile bütünlük gösteren, yoğunluk ve yerleşme düzeninin sit bölgeleri ile uyum içinde oluşması ve gelişmesi öngörülen, siti bütünleyen alanlarda” Etkileme Geçiş Alanı”tanımı getirilmiştir. Buna göre;

• daha önceden sit sınırları içindeyken sit sınırları dışına çıkarılmış - bozul­muş sitlerin,
• sit sınırları dışında tutulmuş korunacak sokak, meydan yapı grupları ve benzerlerinin,
• sit bölgeleri arasında kalmış sitleri doğrudan etkileyen kurul denetiminin yapılamadığı alanların,

fiziki planlama ve koruma sorunlarının çözümünü sağlamak amacıyla planla­ma sırasında plan sınırları içerisinde alınmasına karar verilmiştir. Doğru cevap B’dir.

Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş, teknolojik gelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidermek amacıyla her ören yerinin kendi özellikleri göz önüne alınarak hazırlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 ölçekli düzenleme projelerini çevre düzenleme projeleri olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap D'dir. 

Türkiye'deki koruma amaçlı imar uygulamaları şu şekildedir: 

• Revizyon koruma amaçlı imar planı
• İlave koruma amaçlı imar planı
• Koruma amaçlı imar planı değişikliği
• Çevre düzenleme projesi

Ancak kentsel dönüşüm projeleri koruma amaçlı imar planları içerisinde yer almaz.

Stratejik planlama; orta vadeli program, bütçe ve eylem planlarını içermektedir. Bu kapsamda stratejik planlama; farklı kamu organlarını bir araya getirerek, birlikte karar üretilmesini sağlayan, orta ya da uzun vadeli geniş kapsamlı bir dizi stratejik gelişme hedefini ortaya koyan, fiziksel, mali ve kurumsal boyutları olan bir süreç olarak tanımlanmaktadır.

Kentsel koruma alanları en genel tanımı ile altyapı ve üstyapının sürekli bakımının yapılması ile işlevi ve sosyal dokusunun değişmeden günümüze ulaştığı alanlar/dokular olarak ifade edilmektedir. Bu genel tanım; fiziksel (alt ve üstyapının zamanın ve doğanın aşındırıcı koşulları ile niteliğinin bozulması), işlevsel (değişen yaşam koşulları ve talep doğrultusunda ihtiyacı karşılayamayan yapının bir başka işleve dönüşmesi) ve ekonomik (bozulan çevre koşullarının arsa değerlerinin olumsuz etkilemesi) eskimenin olmadığı kentsel bölgeleri ifade etmektedir.

Kültür varlıkları ve mimari miras konusunda, dünyada gözlenen hızlı gelişme
ve değişimlerin, 1970’li yıllarda bizim ülkemizi de etkilemeye başladığı ve korumada çağdaş yaklaşımların benimsendiğini görmekteyiz. Bu dönemin bir başka özelliği, koruma (tescil) kararları ile kullanım haklarına kısıtlama getirirken mülk sahiplerine, parasal destek sağlanması yolu ile araştırmaların başlamış olmasıdır. Bunun ilk uygulaması da 17.7.1972 tarih ve 1610 sayılı yasa ile tarihî eserlere vergi indiriminin sağlanmasıdır (Madde 30). Koruma ölçeğinin tek eserden kent ölçeğine genişlemesi ile 25.4.1973 tarih ve 1710 sayılı Eski Eserler Kanunu’nun kabul edilmiştir. Kanun’un, 1. maddesi ise “sit” leri taşınmaz eski eserler arasında saymış, 3.maddesinde bütün taşınır ve taşınmaz eski eserlerin Devletin Malı olduğunu bildirmiştir. Ancak 1710 sayılı yasa sit kavramı ve anıt ağaç korumasını getirmiş ise de diğer maddeleri büyük ölçüde Asar-ı Atika Nizamnanesi anlayışını yansıtmış, taşınmaz kültür varlıklarının da korunmasına olanak vermesine karşın, adı dahi Eski Eserler Yasası olarak kalmıştır. Oysa eski eser kavramı, çok daha geniş bir perspektife sahip taşınmaz kültür varlığı kavramının küçük bir bölümüdür.