Klasik Mantık Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Yağmur yağarsa yerler ıslanır.” koşullu önermesi aşağıdakilerden hangisi şeklinde ifade edilemez?
Yerler ıslanır, yeter ki yağmur yağsın.
|
Yağmur yağması halinde yerler ıslanır.
|
Yağmur yağması koşuluyla yerler ıslanır.
|
Ne zaman yağmur yağsa yerler ıslanır.
|
Yerler ıslaksa yağmur yağmıştır.
|
Bir koşul önermesinde, örneğin “A ise B” önermesinde A ön bileşen, B de art bileşendir. Ön bileşen, art bileşenin olduğunu iddia ettiği şey için “yeterli koşul”u ifade eder. A’nın olmasının B’nin olması için yeterli koşul olduğunu, yani ne zaman A olsa B’nin de olduğunu iddia eder (Ne zaman yağmur yağsa yerler ıslanır). Bu çeşitli biçimlerde ifade edilebilir;
B olur, yeter ki A olsun. (Yerler ıslanır, yeter ki yağmur yağsın)
A olması koşuluyla / halinde B. (Yağmur yağması koşuluyla / halinde yerler ıslanır.)
Buna göre A, B, C ve D şıklarında verilen ifadeler “Yağmur yağarsa yerler ıslanır.” Koşullu önermesinin farklı şekilde ifade ediliş biçimleridir.
Koşul önermesinin art bileşeni, önbileşenin “zorunlu” ya da “gerekli” koşulunu ifade eder. “A ise B” önermesi, A’nın olması halinde B’nin de olmasının zorunlu olduğunu ileri sürer. Fakat B’nin olmasının birçok yeterli koşulu olabilir. Örneğin, yerlerin ıslanması için yağmurun yağması, yeterli koşullardan sadece biridir. Belediyenin arozözünün sulaması veya su borularının patlaması da yerlerin ıslanması için başka yeterli koşulları oluşturur. Dolayısıyla “A ise B” önermesi doğruysa B’nin olmasından A’nın olduğu sonucunu çıkaramayız. Buna göre verilen koşullu önerme “Yerler ıslaksa, yağmur yağmıştır.” şeklinde ifade edilemez.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, tümel önermelerin varlıksal yorumunun anlamını verir?
Tümel önermelerin, özne teriminin gösterdiği en az bir şey vardır.
|
Tikel önermeler, varlık iddiası içerir.
|
Tümel olumlu önermelerin yüklemi dağıtılmamıştır.
|
Tümel olumsuz önermelerin öznesi de yüklemi de dağıtılmıştır.
|
Tümel olumlu ve tümel olumsuz önermelerden en az biri yanlıştır.
|
3.Soru
“Pastanın içinde ya böğürtlen ya da frambuaz vardır. Frambuaz konmadı. Öyleyse pastanın içinde böğürtlen vardır.” örneği aşağıdaki çıkarım türlerinden hangisine girer?
Koşullu tasım
|
Alternatif tasım
|
Ayrık tasım
|
Yapıcı ikilem |
Yıkıcı ikilem |
Örnekte öncüllerden biri tikel evetleme önermesidir. Diğer öncül ise tikel evetleme önermesinin bileşenlerinden birinin yanlış olduğunu iddia eden önermedir. Yani bileşenlerden birini elenmiş ve tikel evetleme önermesinin diğer bileşenin doğru olduğu sonucu çıkarılmıştır. Bu durum örneğin ayrık tasım olduğunu göstermektedir.
4.Soru
Öncüllerden birinin tikel evetleme önermesi, diğer öncülün ise tikel evetleme önermesinin en az bir bileşenini evetlediğinde diğerlerinin değillenmiş olduğu sonucuna ulaşılan çıkarım tipine ne ad verilir?
Modus Ponens
|
Modus Tollens
|
Hipotetik Tasım
|
Ayrık Tasım |
Alternatif Tasım |
Öncüllerden birinin tikel evetleme önermesi, diğer öncülün ise tikel evetleme önermesinin en az bir bileşenini evetlediğinde diğerlerinin değillenmiş olduğu sonucuna ulaşılan çıkarım tipine Alternatif Tasım denir.
5.Soru
“Bu bilgisayar en son model, bunu satın alırsan herkes tarafından kıskanılacak ve güçlü olacaksın.” örneği aşağıdakilerden hangi safsataya girer?
Duygulara başvurmak
|
Öncesinde safsatası
|
Grup baskısı
|
Yeniye başvurmak
|
Görecelik safsatası
|
6.Soru
İnsanların çoğu şeker yiyor ve şeker yemenin sağlığımızı bozmadığını düşünüyor. O halde şeker yemek sağlığımızı bozmaz. Bu çıkarım hangi hatalı akıl yürütmeye örnrktir?
Ortak tutuma başvurmak |
Adam karalamak |
İnanca başvurmak |
Sen de safsatası |
Yeniye başvurmak |
Ortak tutuma başvurmak
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
Kimi S’ler P değildir.
|
S’lerin kimileri P değildir.
|
Bir kısım S’ler P’dir.
|
P olmayan en az bir S vardır.
|
Bir şey S ise, o P değildir.
|
A, E, I, O tipi önermeleri değişik biçimlerde okuyabiliriz. Dolayısıyla günlük konuşmalarımızda ve yazılarımızda çeşitli biçimlerde ifade edilmiş kategorik bir önermeyi standart biçimlerine indirgeyebiliriz. Buna göre tikel olumsuz önermelerin okunuşları;
Kimi S’ler P değildir.
S’lerin kimileri P değildir.
S’lerin bir kısmı P değildir.
Bir kısım S’ler P’dir.
P olmayan en az bir S vardır.
En az bir şey vardır ki o S’dir fakat P değildir.
Hem S olup da P olmayan şeyler vardır.
şeklinde ifade edilir. Buna göre A, B, C ve D şıklarının hepsinin tikel olumsuz olduğu görülür. E şıkkında yer alan “Bir şey S ise, o P değildir.” önermesinin ise tikel olumsuz değil tümel olumsuz olduğu görülür.
8.Soru
Onun başarılı olabilmesi için sabırlı olması gerekir. Onun başarılı olabilmesi için zeki de olması gerekir. Fakat o ya sabırlı ya da zeki değildir. Öyleyse, o başarılı olamaz. Neyi anlatmaktadır?
Yıkıcı ikilem |
Yararcı ikilem |
Yapıcı ikilem |
Eksik ikilem
|
Hiçbiri |
Yıkıcı ikilem örneğidir.
9.Soru
“-Ya A olacak ya da B olacak.
-A olursa C olacak
-B olursa D olacak
-Öyleyse, ya C olacak ya da D olacak” durumu hangi tür çıkarım kuralına örnektir?
Koşullu Tasım
|
Ayrık Tasım
|
Alternatif Tasım
|
Yıkıcı İkilem |
Yapıcı İkilem |
Yapıcı ikilemde, tikel evetleme önermesi, koşul önermelerinin önbileşenini evetler, yani önbileşenlerden en az birinin doğru olduğunu ileri sürer. Sonuç olarak da koşul önermelerinin artbileşenlerinden en az birinin doğru olduğu, C v D, çıkarılır.
10.Soru
“İnsanların çoğu sinemada cep telefonlarını kapatmıyor, o yüzden benim de cep telefonumu kapatmama gerek yok.” örneği aşağıdaki safsatalardan hangisine girer?
Grup baskısı
|
Duygulara başvurmak
|
Ortak tutuma başvurmak
|
Geleneğe başvurmak
|
İndirgeme |
Ortak tutuma başvurmak safsatası bir iddiayı kabul ettirmek için, büyük çoğunluğun ortak bir davranışı olduğu gerekçesine dayanarak iddianın doğru olduğunu söylemedir. Bu örnekte de cep telefonunu sinemada kapatmama davranışı çoğunluğun ortak tutumu diye doğru gösterme davranışı görülmektedir.
11.Soru
Belirli bir şeyin olması halinde bir başka şeyin olacağını veya olması gerektiğini ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Tikel ve Tekil Evetleme Önermeleri
|
Koşul Önermeleri
|
Modus Ponens
|
Yıkıcı İkilem
|
Yapıcı İkilem |
İnsanların akıl yürütmelerinde koşul önermelerinin önemli bir yeri vardır. Bir koşul önermesi, belirli bir şeyin olması (örneğin, yağmurun yağması) hâlinde bir başka şeyin olacağını veya olması (örneğin, yerlerin ıslanması) gerektiğini ifade eder.
12.Soru
Sağlığa zararlı her şey ömrü kısaltır. Sigara içmek sağlığa zararlıdır. Öyleyse sigara içmek ömrü kısaltır. Hangisine örnek verilmiştir?
Entimem
|
Polysyllogism
|
Sorit
|
Epikerem
|
Episyllogism |
Episyllogism, öncüllerinden biri, bir önceki tasımın sonucu olan tasıma denir.
13.Soru
"Bir şey S ise, o P değildir" önermesi hangi önerme türüne örnektir?
Tümel olumsuz |
Tikel olumsuz |
Tümel olumlu |
Tikel olumlu |
Kiplikli |
Tümel olumsuz
14.Soru
Bir sürücü hız limitini aşar ve radar onu tespit eder ise polis ona ?120 para cezası yazar. a sürücüsü hız limitini aştı ve radar onu tespit etti. Öyleyse, polis a sürücüsüne ?120 para cezası yazacak. Hangisini açıklar?
Değilleyen Kip |
Olumlayıcı Kip |
Özümsenen Kip |
Yargılanan Kip |
Değerlendiren Kip
|
Olumlayıcı Kip örneğidir.
15.Soru
Başka seçenekler olmasına karşın, karşısındaki kişiyi iki seçenekten birini seçmeye zorlayan safsata türü aşağıdakilerden hangisidir?
Ortak tutuma başvurmak
|
İnanca başvurma
|
Yanlış ikilem
|
İndirgeme safsatası
|
Adam karalama |
Başka seçenekler olduğu halde karşısındakini iki seçenekten birini seçmeye zorlamak yoluyla yapılan hatalar yanlış ikileme girmektedir.
16.Soru
“Onun birinci olabilmesi için çalışması gerekir.
Onun birinci olabilmesi için zeki de olması gerekir.
Fakat o ya çalışkan değildir ya da zeki değildir.
Öyleyse o birinci olamaz.”
Yukarıdaki çıkarım için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Basit Yıkıcı İkilemdir.
|
Karmaşık Yapılı İkilemdir.
|
Modus Ponens Örneğidir.
|
Ayrık Tasım Örneğidir. |
Modus Tollens Örneğidir. |
Basit yıkıcı ikilemlerde koşul önermelerinin önbileşenleri aynı, artbileşenleri farklıdır.
17.Soru
“-Sen ya kola içmek istiyorsun ya da kahve.
-Kola içmek istiyorsun.
-Öyleyse, kahve içmek istemiyorsun” durumu hangi tür çıkarım kuralına örnektir?
Alternatif Tasım
|
Koşullu Tasım
|
Modus Tollens
|
Ayrık Tasım |
Modus Ponens |
Alternatif tasımın öncüllerinden biri tekil evetleme önermesidir. Yani bileşenlerden sadece ve sadece biri doğrudur. Bu nedenle, bir alternatif tasımda ikinci öncül tekil evetleme önermesinin bileşenlerinden birini evetlediğinde diğer(ler)i değillenmiş olur; birini değillediğinde diğer(ler)i evetlenmiş olur ve diğer bileşen(ler)in değillemesi veya evetlenmesi sonuç olarak çıkarılır.
18.Soru
“Hava yaşamamız için gereklidir. Havanın içinde toz partikülleri vardır. O halde toz partikülleri yaşamamız için gereklidir.” örneği aşağıdaki safsata türlerinden hangisine girer?
Görecelilik
|
Bütünleme
|
Acele genelleme
|
İndirgeme
|
Yeniye başvurmak |
İndirgeme safsatası, bütün için doğru olan bir özellik veya iddianın, bütünün parçaları için de doğru olacağını düşünme hatasıdır. Buna göre verilen örnekte havanın insan yaşamı için gerekli olduğu ve buna dayanarak havanın içinde bulunan zararlı bir maddenin de insan yaşamı için gerekli olduğu çıkarımı yapılmıştır.
19.Soru
“-Peygamberlerin Allah’ın elçisi olduğuna inanıyorum. -İnsanlar her dönemde peygamberlerin Allah’ın elçisi olduğuna inanmış. O halde Peygamberler Allah’ın elçisidir.” biçiminde ifade edilen durum hangi safsata türüne örnektir?
Bütünleme Safsatası
|
İndirgeme Safsatası
|
Yanlış İkilem
|
Geleneğe Başvurmak
|
Acındırmak |
Geleneğe başvurmak safsatası otoriteye başvurma türünden safsatalardandır. Bir iddia veya şey sadece eski, denenmiş, geleneksel olduğu için doğrudur hatasıdır
20.Soru
Bütün canlılar ölümlüdür.
Bütün insanlar canlıdır.
Öyleyse, bütün insanlar ölümlüdür.
Yukarıdaki tasım için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Büyük terimi “ölümlü”dür.
|
Küçük terimi “insan”dır.
|
Orta terim “canlı” dır.
|
İkinci öncül büyük öncüldür.
|
Kipi AAA’dır. |
Tasımda, sonuç önermesinin öznesine kapsamı yüklem teriminin kaplamından daha dar olduğu için, küçük terim; yüklemine, kaplamı özne teriminin kaplamından daha geniş olduğu için, büyük terim; öncüllerde geçen, fakat sonuçta geçmeyen terime de, küçük terim ile büyük terim arasında bağlantı kurmaya aracı olduğu için, orta terim denir. Buna göre verilen sorudaki tasımda, sonuç önermesinin öznesi “insan” olduğundan “insan” küçük terim, yüklemi “ölümlü” olduğundan “ölümlü” büyük terim, “canlı” da orta terim olur. Bu nedenle A, B ve C şıkları doğru olur. Öncüller ve sonuç önermesi A tümel olumlu olduğundan tasımın kipi AAA’dır. E şıkkı da doğru olur. Öncüllerden sonucun yüklem terimini içeren, büyük öncül olduğuna göre birinci öncül büyük öncül olur. O halde ikinci öncülün büyük öncül olduğunu belirten D şıkkı yanlış olur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ