Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
- Avrupa Birliği Kümes Hayvanları Kesim Yönergesi
- Danimarka Hayvanları Koruma Yasası İngiltere
- III. Hayvan Hakları Evrensel Bildirisi
- Çiftlik Hayvanları Refahı Tavsiye Kurulu
Yukarıda verilen hayvan refahına ilişkin gelişmeleri tarihsel olarak sıralanmış seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
I-III-II-IV
|
II-IV-I-III
|
I-II-III-IV
|
IV-II-III-I
|
IV-I-III-II |
1950 Danimarka hayvanları koruma yasası, 1965 İngiltere çiftlik hayvanları refahı, Brambell Raporu, 1971 Avrupa Birliği kümes hayvanları kesim yönergesi ve 1978 Hayvan hakları evrensel bildirisi şeklinde sıralanır.
2.Soru
Aşağıdaki belirteçlerden hangisi hayvanın yaşam kalitesinin düşük olduğunu göstermez?
Ortalama yaşam süresinden daha kısa yaşaması |
Ortalama gelişiminin daha az olması |
Ortalama yavru sayısından daha fazla yavru doğurması |
Hayvanın hastalanma sıklığında artış |
Hayvanın hastalıklara aşırı hassas olması |
Ortalama yavru sayısından daha fazla yavru doğurması hayvanın refahının ve yaşam kalitesinin düşük olduğunu göstermez. Doğru cevap C'dir.
3.Soru
-
HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek.
-
Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek.
-
HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir.
HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek.
Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek.
HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri HADMEK'in görevleri arasında yer almaktadır?
I-II-III |
I-II |
II-III |
I-III |
Yalnız I |
HADMEK’in görevleri şöyle sıralanabilir;
- Yapılacak deneysel çalışmalarda hayvanların kullanılmasına dair etik çalışma prensiplerini belirlemek.
- Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının (HADYEK) kuruluş yönergelerini kontrol ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek.
- HADYEK’lerin mevcut olan yönetmelik hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek ve her yıl sonu hazırlanmış olan yıllık raporlarını değerlendirmek.
- HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek.
- Var olan yönetmeliğe aykırı olarak deney hayvanı kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli adli girişimlerde bulunmak.
- Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek.
- HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir.
Doğru cevap A'dır.
4.Soru
Etil Kurul Başvuru formunda aşağıdaki bilgilerden hangisi mutlaka şart değildir?
Araştırma ekibi |
Araştırmanın amacı |
Deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemler |
Deney grupları ve sayıları |
Kullanılacak istatistik programı |
Etik kurul başvuru formunda istenilen bilgiler; araştırmanın başlığı, araştırma ekibi, araştırmanın türü, süresi, amacı, deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemler, alternative yöntemler, deney hayvanlarının temin edileceği yer, deney hayvanının kimliği, seçilen türün gerekçeleri, deney grupları ve sayıları, deney süresince hayvanların bakım yeri ve bakım koşulları, deneylerde kullanlacak kimyasal/biyolojik maddeler ve farmakolojik ajanlar, deney hayvanları için kısıtlayıcı durumlar, deney sırasında/sonrasında ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlar, oluşacak tıbbi atıklar ve imhası.
5.Soru
Zoolog William Russel ve mikrobiyolog Rex L. Burch 3R ilkesini (Replacement, Reduction ve Refinement) hangi yılda tanımlamışlardır?
1952 |
1954 |
1959 |
1961 |
1963 |
Zoolog William Russel ve mikrobiyolog Rex L. Burch 3R ilkesini (Replacement, Reduction ve Refinement) 1959’da tanımlamışlardır
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi deney hayvanları ile ilgili ulusal mevzuatlardan değildir?
İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri ve Test Laboratuvarlarının Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik
|
Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi
|
Hayvanları Koruma Kanunu
|
Kozmetik Yönetmeliği
|
Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği |
Türkiye’de deney hayvanları ile ilgili ulusal mevzuatlar; İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri ve Test Laboratuvarlarının Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik, İyi Laboratuvar Uygulamalarının Denetlenmesi ve Çalışmaların Kontrolüne Dair Yönetmelik, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, Hayvanları Koruma Kanunu Kozmetik Yönetmeliği, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin Uygulama Talimatı, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlaştırılması, iyi Laboratuvar Uygulamalarının ve Çalışmaların Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliktir.
7.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi deney hayvanlarının refahının sağlanmasına ve korunmasına yönelik olarak geliştirilen 3R kuralını ifade eder?
Yerine koyma-Azaltma-İyileştirme |
Koruma-Önleme-İyileştirme |
Yerine koyma- Önleme- Azaltma |
Üreme-Tedavi-İyileşme |
Azaltma-İyileşme-Tedavi |
Yerine koyma-Azaltma-İyileştirme 3R kuralıdır.
8.Soru
Bilimsel araştırmalarda, deneylerde ve biyolojik testlerde kullanılan hayvanlara ne ad verilir?
Deney Hayvanları
|
Gözlem Hayvanları
|
Özdem Hayvanları
|
Araştırma Hayvanları
|
Bastırma Hayvanları
|
Bilimsel araştırmalarda, deneylerde ve biyolojik testlerde kullanılan hayvanlar “Deney Hayvanları” olarak tanımlanırlar.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hayvanların beş temel özgürlüğü arasında yer almaz?
Dengeli beslenme özgürlüğü |
Sıkıntılı olmama özgürlüğü |
Hastalıktan, yaralanmalardan ve ağrıdan muzdarip olmama özgürlüğü |
Stres ve korkuya maruz kalmama özgürlüğü |
Üreme özgürlüğü |
Beş temel özgürlük çiftlik hayvanlarının refahı esasından köken alan ve tüm evcilleştirilmiş hayvanların refahını kapsayan bir kavramlar dizisidir. Bütün araştırmacılar normal olarak bütün hayvanlara yaşadıkları ortamda en azından beş temel gereksinimin sağlanması gerektiği konusunda görüş birliği içindedir. Bu beş temel gereksinim aynı zamanda hayvanların beş temel özgürlüğü olarak tanımlanmaktadır. Bunlar;
-Dengeli beslenme özgürlüğü
-Sıkıntılı olmama özgürlüğü
-Hastalıktan, yaralanmalardan ve ağrıdan muzdarip olmama özgürlüğü
-Normal davranış gösterme özgürlüğü
-Stres ve korkuya maruz kalmama özgürlüğü
10.Soru
I. Aşı üretimi
II. Hastalık tanısı
III. Adli tıp araştırmaları
IV. Cerrahi tekniklerin geliştirilmesi
Yukarıda verilen çalışma alanlarının hangisi ya da hangilerinde deney hayvanı kullanılabilir?
Yalnız I |
I ve III |
II-IV |
II-III-IV |
I-II-III-IV |
Deney hayvanları değişik amaçlarla çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bunlar arasında aşı üretimi, hastalık tanısı, adli tıp araştırmaları, cerrahi tekniklerin geliştirilmesi bulunmaktadır.
11.Soru
Aşağıdaki verilen nem değerlerden hangisinde hayvanlar konaklamamalıdır?
80 |
70 |
60 |
50 |
45 |
Hayvanların konaklaması için uygun görülen ortalama nem oranı %45-70 arasıdır.
12.Soru
Aşağıdaki deney hayvanlarından hangisi diğerlerine göre özellikle etik kaygılardan dolayı günümüzde
çok sınırlı olarak belirli araştırmalarda kullanılmaktadır?
Fare |
Hamster |
Koyun |
Maymun |
Tavşan |
Geçmiş dönemlerde birçok bilimsel araştırmada kullanılan ve insan ile duygusal bağları çok güçlü olan at, kedi, köpek ve maymun gibi hayvanların ise özellikle etik kaygılardan dolayı günümüzde çok sınırlı olarak belirli araştırmalarda kullanıldığı görülmektedir.
13.Soru
I. %24 oranında ham protein
II. %4 oranında ham yağ
III. Çeşitli mineraller
IV. %6 oranında lif
Standart bir pelet yemde yukarıda verilen bileşenlerden hangisi ya da hangileri olmalıdır?
Yalnız I |
I ve III |
II-III-IV |
I-III-IV |
I-II-III-IV |
Standart bir pelet yem içeriğinde bulunması gereken besin ögeleri ve oranları özetle, yiyeceği %24 oranında ham protein, %4 oranında ham yağ ve %6 oranında lif, çeşitli vitamin ve mineralleri içermelidir.
14.Soru
“Hayvan deneyi” terimi aşağıdaki canlılardan hangisi için kullanılabilmektedir?
Omurgasız
|
Bakteri
|
Monera
|
Mantar
|
İnsan |
“Hayvan deneyi” terimi, omurgalı ya da omurgasız olmalarına bakılmaksızın hayvanlara yapılan tüm bilimsel uygulamalar için kullanılır.
15.Soru
Deney hayvanları üretim tesislerinde yer alan operasyon odaları hakkında verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Operasyon odaları hayvanlara yapılacak işlem türüne göre 3 ya da 4 farklı alandan oluşur. |
Karantina odalarında aydınlatma bulunmamalıdır. |
Sterilizasyon işlemi sadece kimyasal olarak yapılır. |
Hayvanlar iyileşme sürecini reanimasyon odasında geçirir. |
Basit girişim odasının otopsi işlemi için de kullanılır. |
- Basit girişim odasının kullanıldığı yerlerden belki de en önemlisi, üretim, barındırma ya da post operatif bakım sonrasında meydana gelen ölümlerde otopsi işlemi için kullanılmasıdır.
- Operasyon odaları ya da genel olarak laboratuvar bölümünde aşağıdaki bölümlerin bulunması gerekmektedir:
• Deney Hayvanı Kabulü ve Karantina Odası
• Basit Girişim Odası
• Hayvan Hazırlama Odası
• Soyunma Odası
• Operasyon Odası
• Re animasyon (Uyandırma) Odası
• Post-operatif Bakım Odası
• Yıkama ve Sterilizasyon Odası - Kabul ve karantina odalarında oda aydınlatması ve havalandırması yönetmeliklere uygun olmalıdır.
- Yıkama ve sterilizasyon odası, ihtiyaca göre deney sırasında kullanılan ya da kullanılacak malzemelerin temizliğinin yapıldığı ve sterilizasyonunun sağlandığı odalardır. Bu odalarda deneylerde kullanılan malzemelerin uygun bir sterilizatör yardımı ile mikroplardan arındırma işlemi gerçekleştirilir. Sterilizasyon işlemi fiziksel ya da kimyasal olarak yapılabilir.
- Hayvanların iyileşme sürecinde, deneyin gerektirdiği süre boyunca post-operatif bakım odasında barınması sağlanır.
Doğru cevap E seçeneğidir.
16.Soru
Tarihte, hayvanlar üzerinde bilinen ilk incelemeleri yapan kimdir?
Krotonlu Alkemon |
Galen |
Michel Angeleo |
Andreas Vesalius |
William Harvey |
Tarihin eski dönemlerinden itibaren hayvanlar üzerinde incelemeler yapıldığı bilinmektedir. Yaşayan hayvanın içindeki yapı ve işleyişin anlaşılması için kesilerek açılması anlamına gelen “viviseksiyon“un tarihi Eski Yunan’a kadar dayandırılabilir. Bu dönemde yaşamış Hekim Krotonlu Alkemon'un (M.Ö 500) hayvanlar üzerinde incelemeler yaptığı bilinmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.
17.Soru
İlaç araştırmalarında yöntem olarak canlı deney hayvanı modeli yerine in vitro hücre kültürünün kullanımı aşağıdakilerden hangisine bir örnektir?
Replacement |
Reduction |
Refinement |
Respect |
Responsibility |
Bazı araştırmalarda, deney hayvanı yerine daha basit yapılı canlılardan faydalanılması önerilmektedir. Eğer yapılacak çalışma açısından mümkün ise öncelikle sinir sistemi daha az gelişmiş omurgasız hayvanlar veya bir hücreli canlıların tercih edilmesi daha doğru olacaktır. Tabi ki sadece düşük organizasyona sahip canlılar değil aynı zamanda doku, organ, hücre kültürleri ya da matematiksel modellemelerin yanında bilgisayar destekli programlar ile bir sonuca gidilebilecek ise yerine başkasını kullanma ilkesi gereğince öncelikli alternatif olarak değerlendirilmelidir. Bu ilke replacement olarak isimlendirilir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tavşanlar için uygun sıcaklık ve nem ihtiyacıdır?
4-11oC ve en az % 45
|
20-24 oC ve % 45
|
11-21oC ve en az % 45
|
20-24oC ve % 45-60
|
20-24oC ve % 45-60 |
Deneysel çalışmalarda kullanılan bazı hayvan türlerinin ortalama sıcaklık ve nispi nem ihtiyaçları Tavşan için 11-21 oC, en az %45 nem olmalıdır.
19.Soru
Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler konusunda kontrolü sağlayan ilk yasal düzenleme hangi ülkede yayınlanmıştır?
Fransa |
Avustralya |
İngiltere |
Almanya |
Yunanistan |
Fransa’da hayvanların kötü uygulamalara maruz kalmalarına karşı başlayan protestolar, 1876’da İngiltere’yi etkilemiş ve İngiltere’de hayvanlar üzerinde yapılan deneyler konusunda kontrolü sağlayan yasal bir düzenlemenin yayınlanmasına neden olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.
20.Soru
Deney sonrasında anestezi altında cerrahi işlem görmüş hayvanların yeniden uyanıncaya kadar gözetim altında tutulduğu odalara ne ad verilir?
Premedikasyon |
Reanimasyon |
Karantina |
Operasyon |
Sterilizasyon |
Premedikasyon, hayvan refahı açısından, cerrahi uygulanacak hayvanı çeşitli stres unsurlarından uzaklaştırmak amacı ile ameliyatın hemen öncesinde yapılan anestezi işlemine verilen isimdir.
Deney sonrasında anestezi altında cerrahi işlem görmüş hayvanların yeniden uyanıncaya kadar gözetim altında tutulduğu odalara reanimasyon (uyandırma) odası adı verilir. Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ