Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I: Hastalıklar konusunda tanı ve tedavi geliştirmek amacı ile,
II: Araştırmaların yapılabileceği alternatif yöntemlerin bulunmaması durumunda,
III: Hayvanların gereksiz strese sokulmaması ve işkenceye uğratılmaması şartı ile,
17 S¸ubat 1993’te Almanya’da “Hayvanları Koruma Yasası” gereğince yukarıdaki maddelerden hangisi ya da hangileri hayvan araştırmalarında geçerli hale gelmiştir?
I, II ve III |
I ve II |
II ve III |
Yalnız II |
Yalnız III |
Tüm seçenekler doğrudur.
2.Soru
I: Sıçan
II: Tavuk
III: Fare
IV: Keçi
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri kobay hayvanlar olarak adlandırılmaktadır?
I ve III |
II ve III |
I ve IV |
I ve II |
II ve IV |
Sıçan ve fare kobay hayvanıdır.
3.Soru
“İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fareleredir.”
Yukarıda ifade edilen hangi deneysel fare ırkıdır?
Random Bred fareler
|
İnbred fare
|
Hibrit fare
|
Erkek fare
|
Dişi fare |
Hibrit Fare: İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fareleredir.
4.Soru
“Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilir.”
Yukarıda ifade edilen hangi deneysel fare ırkıdır?
Random Bred fareler
|
İnbred fare
|
Hibrit fare
|
Erkek fare
|
Dişi fare |
Random Bred Fareler: Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gen transferinde kullanılan tekniklerden biridir?
Viral Vektörlerle Gen Transferi Tekniği |
Embriyonal Kök Hücrelere Gen Transferi Tekniği |
Spermatozooitlere Gen Transferi Tekniği |
Pronüklear-DNA Mikroenjeksiyon Tekniği |
Hepsi |
. Gen transferinde kullanılan
teknikler ise şu şekilde sıralanabilir:
a. Viral Vektörlerle Gen Transferi Tekniği:
Aktarılması planlanan genin viral vektörler
(taşıyıcılar) aracılığı ile deney hayvanının
embriyosuna nakledilmesidir. Böylelikle
embriyodan oluşan yavrunun ilgili transgeni taşıması sağlanır.
b. Embriyonal Kök Hücrelere Gen Transferi
Tekniği: Bir başka hayvandan elde edilen
kök hücrelere istenilen gen (transgen) aktarılır. İlgili geni başarılı şekilde taşıyabilen
kök hücrelerinden bazıları seçilerek taşıyıcı
annenin embriyosuna aktarılır ve embriyo dişi hayvanın (taşıyıcı anne) uterusuna
(rahmine) cerrahi yöntemle yerleştirilerek
transgenik yavru elde edilir.
c. Spermatozooitlere Gen Transferi Tekniği:
Transferi düşülen gen erkek fareden alınan
spermler ile beraber birkaç saat inkübe edilir. İnkübasyon sonunda gen transferi yapılan sperm ile dişiden elde edilen yumurta
hücresinin laboratuvar koşullarında döllenmesi sonucu transgenin yumurtanın içerisine girmesi sağlanır. Daha sonra ise bu zigot (döllenmiş yumurta) tekrar taşıyıcı dişi
hayvanın uterusuna aktarılarak transgenik
yavru elde edilir.
d. Testislere Gen Transferi Tekniği: Aktarılmak istenen gen özel bir formda hayvanın
testislerinin belli bir bölgesine (kapsulalarının altına) mikro enjeksiyon yardımıyla
verilir. Böylelikle testislerde olgunlaşmış
spermlerin bazılarına transgen aktarılmış
olur. Daha sonra bu spermler seçilerek laboratuvar koşullarında fertilize edilir ve elde edilen zigot
taşıyıcı anneye aktarılarak
transgenik yavru elde edilir.
e. Nükleer Transfer Teknolojisi İle Transgenik Hayvan
Elde Edilmesi: Son yıllarda
transgenik hayvanlarının
üretiminde klonlama teknolojisinden de yararlanılmaktadır. Bunun için aktarılacak gen somatik hücrelere
(hayvanın vücudundan elde
edilen) elektroporasyon ile
aktarılır. Gen transferi yapılmış vücut hücresi dişi
yumurta hücresine özel bir
yöntem ile transfer edilir.
Aktarım sonrası bu yumurtalar aktive edilerek belli bir
döneme kadar (blastositik
evre) laboratuvar koşullarında olgunlaştırılır. Sonrasında yumurta dişi hayvan
uterusuna aktarılarak hem
klon hem de transgenik yavru elde edilir.
f. Pronüklear-DNA Mikroenjeksiyon Tekniği: Transgenik hayvan üretiminde yukarda açıklanan çeşitli teknikler geliştirilmiş olmasına rağmen pratikte en yaygın
kullanılanı tek hücreli embriyonun (zigot)
bir pronükleusuna rekombinant DNA’nın
doğrudan mikroenjeksiyon ile verilmesi işlemidir.
6.Soru
Gerbil aşağıdaki ülkelerden hangisinde doğal olarak yaşamaktadır?
Çin
|
Türkiye
|
Yunanistan
|
İtalya
|
Rusya
|
Gerbiller Çin, Mogalistan, Hindistan gibi Asya ülkeleriyle Güney Afrika’nın çoğu ülkesinde doğal olarak yaşamaktadır.
7.Soru
Aşağıdaki testlerden hangisi, dene hayvanının işitsel yeteneğini değerlendirmeye yarayan bir duyusal testtir?
Sıcak plaka testi
|
Kuyruk çekme testi
|
Açık alan testi
|
Labirent testi
|
Akustik ürkme testi |
Sıcak plaka ve kuyruk çekme ağrı, labirent testi görme, açık alan testi ise anksiyete ve motor koordinasyonunun değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. İşitsel yetenekler ise ya bir tıkırtı-uyum testi ya da bir akustik ürkme testi ile değerlendirilir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kobaylarda pnömoni (zatürre), pleuritis ve perikarditise neden olan etkendir?
Clostridium piliforme |
Bordetella bronchiseptica |
Corynebacterium kutscheri |
Citrobacter rodentium |
Streptobacillus moniliformis |
Bordetella bronchiseptica, başta tavşan ve kobaylardan olmak üzere, fare, sıçan, hamster ve gerbillerden de izole edilmiş olan bir etkendir. Kobaylarda pnömoni (zatürre), pleuritis ve perikarditise
neden olan etken, tavşanlarda da pnömoni ile karakterize subklinik enfeksiyona yol açmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.
9.Soru
“Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programı” aşağıda verilen hangi mevzuata uyumlu olarak hazırlanmıştır?
Avrupa Birliği |
Kanada |
İngiltere |
Amerika Birleşik Devletleri |
Hindistan |
“Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programı” 12.12.2007 tarih ve 2007/11 sayılı genelgede belirtilen Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu olarak hazırlanmıştır.
10.Soru
- Hayvanların doğum tarihleri, cinsiyetleri, ırkları, sağlık durumları sürekli takip edilmeli ve kayıt altına alınmalıdır.
- Farklı ırklar oluşturmak amacıyla kullanılacak olan hayvanların kayıtlarında soyağacını içermelidir.
- Kayıtlar sadece kayıt kartlarına değil bilgisayara da kaydedilerek yedeklenmelidir.
Sıçanların kaydı ile iligili olarak yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
I, III |
Yalnız I |
I, II, III |
Verilenlerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.
11.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde deney hayvanlarının gerçekleştirdiği stereotipik davranışlara bir örnek yoktur?
Hızlı gezinmek
|
Kafes çubuklarını çiğneme
|
Kazma
|
Uzun süreli hareketsizlik
|
Yem tüketme |
Hayvanın davranış biçimleri içinde bulunmayan, sık olarak tekrarlayan, değişmez ve aynı şekilde kalan, bir amaca yönelik olmayan anormal davranışlar stereotipik davranışlar olarak nitelendirilir. Hızlı gezinmek, kafes çubuklarını çiğneme, kazma ve uzun süreli hareketsizlik bu tip davranışlara örnektir.
12.Soru
Aşağıdaki davranışlardan hangisi yüksek anksiyeteye sahip bir farenin göstereceği belirtilerden biri değildir?
Kapalı bir ortam içerisinde oluşturulmuş açık ve aydınlatılmış alanı bulma isteğinin düşük olması
|
Yüksek miktarda dışkı üretimi
|
Korku, kaygı ve savunma tepkileri
|
Çevreyi araştırma isteğinin yüksek olması
|
Kapalı bir ortamda duvarın yakınında ya da oldukları yerde durmak |
Kapalı bir ortam içerisinde oluşturulmuş açık ve aydınlatılmış alanı bulma isteğinin düşük olması, yüksek miktarda dışkı üretimi, korku, kaygı ve savunma tepkileri, çevreyi araştırma isteğinin düşük olması ve kapalı bir ortamda duvarın yakınında ya da oldukları yerde durma davranışları anksiyete düzeyinin yükseldiğine işaret etmektedir.
13.Soru
Tesiste bulunacak havalandırma sistemi ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
Havalandırma sisteminde HAPE filtreler bulunmalıdır. |
Havalandırma sistemi sadece içerideki havayı dışarıya verecek şekilde tasarlanmalıdır. |
Havalandırma hızı saatte maksimum 5000 m3 olmalıdır. |
Havalandırma sistemi hayvanları strese sokmayacak sessizlikte çalışmalıdır. |
Havalandırma sistemi enfeksiyona neden olabilecek etkenleri içeriye almamalıdır ancak koku, gaz ve tozları içeriye taşıyabilir. |
Havalandırma sistemi, uygun kalitede yeterli taze hava sağlamanın yanında tesis içerisinde çeşitli kaynaklardan oluşabilecek her türlü koku, zehirli gaz, toz ya da enfeksiyona neden olabilecek etmeni, belli sınırların altında tutmada çok önemlidir. Ayrıca, havalandırma sistemi ihtiyaç sınırlarının dışında olan ısı ve nemin de tesis dışına atılmasında yardımcı olur. Havalandırma sisteminin dışarıdan havayı alışından, tesis içerisindeki odalara dağıtımına ve odadaki havanın çekilerek tesis dışına aktarılması sırasında her aşamada HEPA filtreler kullanılarak tesis içerisinde dolaşan havanın temizlenmesi sağlanmalıdır. Havalandırma sistemi, oda içerisinde barınmakta olan canlılara zarar vermeyecek biçimde ve ortam içerisinde ani ya da sürekli oluşacak gürültüyü de engelleyecek biçimde tasarlanmalıdır. Ses, hayvanlar için rahatsız edici olabilir. Yüksek ses düzeyleri ya da ani ses oluşumları hayvanlarda strese neden olmaktadır. Stres hayvan refahı açısından sıkıntılı bir durum olmasının yanında, deneysel verileri de etkileyebilir. Odadaki havanın sürekli bir biçimde yenilenmesi gerekmektedir. Havalandırma hızı, barındırma ve üretim odalarının yoğunluğuna bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama; saatte 7.000-10.000 m3 havalandırma hızı yeterli olmaktadır.
14.Soru
- Yapılacak deneysel çalışmalarda hayvanların kullanılmasına dair etik çalışma prensiplerini belirlemek.
- Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının (HADYEK) kuruluş yönergelerini kontrol
ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek. - HADYEK’lerin mevcut olan yönetmelik hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek ve her yıl sonu hazırlanmış olan yıllık raporlarını değerlendirmek.
- Var olan yönetmeliğe aykırı olarak deney hayvanı kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli adli girişimlerde bulunmak.
ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulları (HADMEK)'in görevleri arasında yer almaktadır?
I-II-III |
II-III-IV |
I-II-III-IV |
I-II-IV |
I-III-IV |
HADMEK’in görevleri şöyle sıralanabilir;
- Yapılacak deneysel çalışmalarda hayvanların kullanılmasına dair etik çalışma prensiplerini belirlemek.
- Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının (HADYEK) kuruluş yönergelerini kontrol ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek.
- HADYEK’lerin mevcut olan yönetmelik hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek ve her yıl sonu hazırlanmış olan yıllık raporlarını değerlendirmek.
- HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek.
- Var olan yönetmeliğe aykırı olarak deney hayvanı kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli adli girişimlerde bulunmak.
- Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek.
- HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir.
Doğru cevap C'dir.
15.Soru
Deneysel veya cerrahi işlemlerde hayvana yapılan uygulamalar esnasında ve sonrasında ağrı, stres gibi etkenlerin en aza indirgenmesini hedefleyen prensip aşağıdakilerden hangisidir?
Replacement
|
Reduction
|
Refinement
|
Azaltma
|
Yerine koyma |
Replacement (yerine koyma), deneysel araştırmalarda “deney hayvanı” yerine kullanılabilecek başka teknikler, modeller, yöntemler var ise ve aynı sonucu verecek ise hayvan deneyi yapmadan ulaşılmayı hedeflemektedir; reduction (azaltma), deneysel araştırmalarda doğru sonuca ulaşabilmek için gerekli en az sayıda deney hayvanı kullanılması hedeflenmektedir; refinement (iyileştirme) ise deneysel veya cerrahi işlemlerde hayvana yapılan uygulamalar esnasında ve sonrasında ağrı, stres gibi etkenlerin en aza indirgenmesi hedeflenmektedir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi farelerde rektal sarkma, ishal ve dehidrasyona (su kaybı) neden olmaktadır?
Streptobacillus moniliformis |
Bordetella bronchiseptica |
Corynebacterium kutscheri |
Citrobacter rodentium |
Staphylococcus aureus |
Citrobacter rodentium, farelerde rektal sarkma, ishal ve dehidrasyona (su kaybı) neden olmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Random Bred Fare”yi tanımlar?
İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fare |
En az 20 nesil boyunca kız kardeş X erkek kardeş veya yakın ebeveyn çiftleştirilmesi yapılarak elde edilen fare |
Kendi DNA’larına eklenmiş yabancı bir DNA parçası taşıyan fare |
Bir geni çeşitli yöntemlerle işlevsiz hale getirilen fare |
Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilen fare |
Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilen farelere “Random Bred Fare” denilir. İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fareler, “hibrit fare”; en az 20 nesil boyunca kız kardeş X erkek kardeş veya yakın ebeveyn çiftleştirilmesi yapılarak elde edilen fareler “İnbred Fare”; kendi DNA’larına eklenmiş yabancı bir DNA parçası taşıyan fareler “Transgenik fare”; bir geni çeşitli yöntemlerle işlevsiz hale getirilen fareler ise “Knockout fare” ismini alır.
18.Soru
- İmmün sistem hastalıkları tanısı
- Genetik control
III. Anaflaktik şok ve alerjik encephalomyelitis
- Hipersensitivite
Yukarıda verilenlerden hangileri kobayların tercih edildiği çalışmalardır?
I ve II
|
I, II ve IV
|
II ve IV
|
I, II ve III
|
I, II, III ve IV |
Deney hayvanı olarak kobaylar bilimsel laboratuvar araştırmalarından özellikle immün sistem (bağışıklık sistemi) hastalıklarının tanı ve tedavisi, genetik kontrol, anaflaktik şok ve alerjik encephalomyelitis çalışmalarında, hipersensitivite çalışmalarında, hastalığa neden olan mikroorganizmalar için uygun bir konak olması sebebiyle özellikle mikobakteria ve tüberküloz çalışmalarında kullanılmak üzere tercih edilirler.
19.Soru
Kobayların diploid kromozom sayısı kaçtır?
34
|
44
|
54
|
64
|
74 |
Kobayların diploid kromozom sayısı 64dür.
20.Soru
Hangi derecenin üzerindeki sıcaklık fareler için ölümcül olabilir ?
22.5°C |
25.6°C |
27.8°C |
29.4°C |
28.5°C |
Doğru seçenek D şıkkıdır. . Kemirgenler yüksek sıcaklığa adaptasyon göstermezler ve 29.4 °C’nin üzerindeki sıcaklık kemirgenler için ölümcül olabilir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ