Geminin rıhtıma yanaşması “rıhtım operasyonları”nın başlaması için ilk gerekliliktir. Rıhtım operasyonları ile gemideki yük boşaltılır, bu boşaltma faaliyetliyle birlikte, yükün aprondan depolama sahasına aktarılması için “iç taşıma operasyonları” başlar. Bu operasyonu da “depolama operasyonları” izler. Son olarak yükün liman sahası dışına alınması “kapı operasyonları” kapsamında gerçekleştirilir.

Operasyon departmanı gemi ve yüke verilen tüm hizmetlerin organizasyonu ve sunumu ile ilgilenir. Bu departman aynı zamanda en fazla iş gücünün yer aldığı departmandır. Liman ekipman operatörleri, depo görevlileri, CFS personeli, planlamacılar, kantar görevlileri, gemi operasyon uzmanları bu departman içinde kendine yer bulur.

Türkiye kıyılarında Kasım 2018 itibarıyla toplamda 187 kıyı tesisinin en az bir adet yük terminali bulunmaktadır (Dökme yük terminali, konteyner terminali gibi).  kıyı tesisleri, en fazla genel yüklere (101 terminal) hizmet vermek için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından izin almış, bu yük grubunu kuru dökme yükler (99 terminal) izlemiştir.

Liman işletmeciliği açısından kronolojik sırayla bakıldığında Türkiye sınırları içinde ilk olarak 1924 yılından itibaren kamunun, ikinci olarak 1970’li yıllardan itibaren kıyılarda yer alan fabrikaların ve üçüncü olarak 1992 yılından itibaren özel sektörün liman işletmeye başlattığı görülür. 1997 yılından itibaren ise dördüncü bir grup daha eklenmiştir:

Endüstriyel Taşımacı: Özel bağlama ve sabitleme yöntemlerini kullanarak işyerlerindeki her türlü endüstriyel yükü (vinç kullanılarak yapılan taşımalar hariç) kaldıran, taşıyan ve önceden belirlenmiş konumuna güvenli bir şekilde yerleştiren kişidir.

Çevre duyarlılığı: Araçlar ve donanımın egzozsalınım ölçümleri

Doğru cevap E seçeneğidir. 

Deniz ve liman işletmelerine gelecekte değer kazandıracak önlemler 6 başlık altında toparlanabilir:
1. Ölçek ekonomisini daha da arttırmak,
2. Hizmet esnekliğine sahip olmak,
3. Tedarik zincirinin güvenilirlik ve öngörülebilirliğini arttırmak,
4. Konsolidasyon ve entegrasyon stratejilerini geliştirmek,
5. Otomasyon ile verimlilik düzeyini arttırmak
6. Çevreye daha duyarlı iş çözümleri üretmek.

Tekerlekli yük terminallerinde yapılan işler “insan yoğun” iş grubu olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle bu terminallerde yoğun iş gücü kullanılır. Araçların gemilere indirilmesi/bindirilmesi sırasında görev alan ekipler şu şekildedir:

• Şoför, Operatör (Yard Jockey, Yard Driver)

• İstifçi, Yanaştırıcı, Serdümen (Stower)

• Trafikçi, İşaretçi (Traffic Controllers)

• Lasher/Unlasher (Gemi üzerinde araç bağlama/çözme işlemini yapan personel)

• Servis Şoförü (Şoför ekibini taşıyan servisin şoförü)

• Sörveyör (Teslim, el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel)

• Yıkama Personelleri (Yıkama istasyonunda konuşlanan personel)

• Akü Şarj Personelleri (Akü şarj istasyonunda konuşlanan personel)

• Yakıt İkmal Personelleri

Supalan: Yükün gemiden boşaltıldıktan sonra doğrudan liman sahası dışına çıkarılmasıdır.

Çalışma postaları, gemide ve diğer sahalarda elleçleme işlemlerini yürüten; iş makinesi operatörü, işaretçi ve puantörden oluşan çalışma gruplarıdır. İşaretçiler, iş makinesi operatörlerine çalışma sırasında rehberlik eder. İşaretçiye bazı limanlarda “Serdümen” de denilmektedir. İşaretçi, operasyon yöneticisinin gözetiminde; bir liman postasının hazırlıklarını ve yük elleçleme işlemlerini, sapanlama ve pabuçlama işlerini yapan ve yapılan işlemleri kontrol eden kişidir. Doğru cevap C'dir.

Yükleyiciler/yığıcılar: Yükün başka bir araca yüklenmesi, ya da yükün depo alanı ya da gemi ambarında bir noktaya yığılması için kullanılan ekipmanlardır. Bu gruba örnek olarak yükleyiciler (loder) ve ekskavatörler gösterilebilir.

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır. Ambarlı liman başkanlığına bağlı Marport, Kumport ve Mardaş konteyner terminallerinde toplam 3.1 milyon TEU yük elleçlemesi yapılırken, ikinci sırada yer alan Mersin Liman Başkanlığı sınırlarında faaliyet gösteren Mersin Uluslararası Limanı (MIP) tek başına 1.6 milyon TEU konteyner elleçlemiştir.

Büyüyen gemi boylarının olumsuz etkileri en fazla konteyner taşımacılığında görülür. Bilinen ilk konteyner gemisi 1956’da bir petrol tankerinden dönüştürülen 58 konteyner kapasiteli Ideal X adlı gemidir. Her bir konteyneri kolayca yerleştirmek ve sabitlemek için hücresel bir yapıda inşa edilen ilk konteyner gemisi ise 1964 yılında inşa edilen yaklaşık 1,000 TEU kapasiteli Kooringa adlı gemidir. 1956 yılından 2017 yılına kadar geçen süre içinde konteyner gemi boyları 370 kat büyümüş ve 21,413 TEU kapasiteye ulaşmıştır.

Mavna (Barge) Kıyılarda ya da nehirlerde yük taşıma amaçlı kullanılan, genellikle bir römorkör vasıtasıyla çekilen motorsuz ve mürettebatsız teknelerdir.

Büyüyen gemi boylarının olumsuz etkileri en fazla konteyner taşımacılığında görülür.

Türkiye konum itibarıyla Uzak Doğu-Avrupa ana deniz ticaret rotasına düşük bir sapma mesafesiyle, Karadeniz-Akdeniz yönlü Kuzey-Güney denizcilik rotalarının ise doğrudan üzerinde yer alan bir ülkedir.

Terminal çekicisi: Apron ile depolama alanları arasında yükün aktarımını sağlar.

Verimliliğin takip edilmesi ve ölçülmesi için birçok yol olmasına rağmen, terminal operatörlerinin hesaplamaya ihtiyaç duyduğu yedi temel verimlilik ölçümünden bahsedilebilir (UNCTAD; 1976): Gemi Verimliliği, Vinç Verimliliği, Rıhtım Verimliliği, Terminal Saha Verimliliği, Ekipman Verimliliği, İş Gücü Verimliliği ve Maliyet Etkinliği.

Karma sistemler ekipman kombinasyonudur. Kombinasyon seçiminde dikkate alınan faktörler enerji fiyatları, sahanın geometrik şekli, ağırlıklı yük rejimi, ve iş gücü maliyetleridir. Doğru cevap D'dir.