İşletme faaliyetlerinin yürütülmesi için kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap ve mobilya gibi varlıklar “255 Demirbaşlar” hesabında izlenir. Bu hesaba kaydedilen varlıklar maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur ve bu varlıklara amortisman ayrılır.

Amortisman kavramını açıklayan değişik tanımlar bulunmaktadır. Genel olarak amortismanı, “işletmede kullanılan duran varlıkların kullanıldıkları sürece uğradıkları değer azalmalarının gider yazılması işlemi” (Sevilengül, 2009: 410) olarak tanımlamak mümkündür. Bu anlamda uzun vadeli lojistik yatırımları ile dönemin hizmet üretim maliyeti arasında ilişki amortisman işlemleri ile kurulmaktadır. Doğru cevap D'dir.

İşletmelerin lojistik maliyetlerinin ayrıntılı bir şekilde bilinmesi direkt (doğrudan-dolaysız) maliyetlerin belirlenmesi, mamul miktar ilişkisinin daha iyi anlaşılması, maliyetleri azaltma olanakları ve yeni teknoloji yatırım kararlarının verilmesinde işletmeye önemli ölçüde yarar sağlar.

Lojistik faaliyetlerin maliyetini faaliyet tabanlı maliyetleme ile analiz ederken Endirekt veri kağıdı kullanılması gereken çalışma kağıtlarından biridir.

7/A

Mevcut muhasebe kuram ve vergi mevzuatı ve tekdüzen muhasebe sistemine göre tüm lojistik maliyetleri toplu olarak bir hesap altında izleme olanağı bulunmamaktadır. Ancak 2 Sıra No' lu MSUGT’ye göre, boş olan 8 No.lu hesap sınıfı, Tebliğdeki muhasebe ilkelerine ve eş zamanlı maliyet tespit etme yöntemine aykırı olmamak şartıyla yönetim muhasebesi amaçları için kullanılabilmektedir. Bu kapsamda, THP’de boş bırakılan 8 No.lu hesap sınıfı kullanılarak lojistik maliyetlerin toplu olarak kayıtlanması ve izlenmesi mümkündür. Bunun için öncelikle uygun bir hesap planının oluşturulması gerekmektedir.

İşletmenin belli bir bedel ödeyerek elde ettiği imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi yasal tasarrufları ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yaptığı harcamalar “260 Haklar” hesabında izlenir. Lojistik işletmesi tanınmış bir taşıma işletmesinin isim hakkını satın alması durumunda, isim hakkı için ödemiş olduğu bedeli kaydedeceği hesap, 260 Haklar hesabıdır. Vergi Usul Kanunu’na göre finansal kiralama yolu ile satın alınan gemi, kamyon, uçak veya makine, teçhizat gibi maddi duran varlıklar da bu hesapta muhasebeleştirilir. Bu hesapta yer alan varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir ve amortisman (itfa) işlemi uygulanır.

7/B seçeneğinde maliyetler ortaya çıktıkça ilgili hesaplara (büyük defterlere) çeşit esasına göre kayıtlanır. Ancak dönem sonu maliyetlerin mutlaka ilgili oldukları maliyet (gider) yerleri ile ilişkilerinin kurulması gerekmektedir. Bir başka ifadeyle, her bir maliyet türünün hangi maliyet (gider) yerinde ortaya çıktığının gösterilmesi gerekmektedir. Bu nedenle 7/B seçeneğini benimseyen işletmelerin maliyetleri, türleri itibari ile hesaplara (büyük defterlere) kayıtlarken, aynı zamanda fonksiyonlarına göre de yardımcı defterlere kayıtlamaları dönem sonundaki işlemleri kolaylaştıracaktır.

Bütünleşmiş (entegre) lojistik maliyet yaklaşımı sadece kesin maliyet bilgilerine ihtiyaç duymamakta, bütün ana süreçlerde şirketin toplam maliyetini düşürecek maliyet analizlerinin yapılmasını da gerektirmektedir.

Bir işletmenin devir alınması sırasında katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasında ortaya çıkan olumlu fark “261 Şerefiye” hesabında izlenir. Bir lojistik işletmesi diğer bir taşıma veya lojistik işletmesini net varlık değerinden daha büyük bir tutarla satın alırsa, net defter değeri ile satın alma değeri arasındaki farkı Şerefiye hesabında izleyecektir. Şerefiye, Vergi Usul Kanunu’na göre kayıtlı değeri ile değerlemeye tabi tutulur ve amortisman işlemine tabidir.

Maliyet bilgilerinin içeriği ve niteliği yöneticilerin kullandıkları karar modellerine bağlı olarak gelişerek, artmış ve karmaşık hale gelmiştir. Yöneticinin vereceği karar ile bu kararın ortaya çıkaracağı maliyet yükü arasındaki ilişkiyi etkin bir biçimde ölçümleme gereksinimi maliyet bilgilerine duyulan gereksinimi de artırmıştır. İşletmenin ve ilgili dış çevrenin işletme faaliyetlerini değerlendirmek için gereksinimi olan bilgileri sunmayı amaçlayan maliyet bilgi sisteminin sağladığı bilgiler, aşağıda belirtilen beş temel alanda etkin değerleme (ölçümleme) yapılmasını sağlar.
• Birim maliyetleri hesaplama,
• Maliyet kontrolü,
• Yönetici etkinliğini ölçümleme,
• Planlama,
• Özel kararların alınması.

Finansal kiralama yolu ile elde edilen duran varlıklar VUK’a göre Haklar hesabında izlenmektedir.

Haklar

İşletmenin belli bir bedel ödeyerek elde ettiği imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi yasal tasarrufları ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yaptığı harcamalar “260 Haklar” hesabında izlenir. Lojistik işletmesi tanınmış bir taşıma işletmesinin isim hakkını satın alması durumunda, isim hakkı için ödemiş olduğu bedeli kaydedeceği hesap, 260 Haklar hesabıdır. Vergi Usul Kanunu’na göre finansal kiralama yolu ile satın alınan gemi, kamyon, uçak veya makine, teçhizat gibi maddi duran varlıklar da bu hesapta muhasebeleştirilir. Bu hesapta yer alan varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir ve amortisman (itfa) işlemi uygulanır.

Lojistik maliyetler finansal muhasebe kapsamında ayrı ayrı hesaplar kullanılarak kayıtlana bileceği gibi, aynı anda yönetim muhasebesi kapsamında işletme içine yönelik bilgi üretmek üzere, Tekdüzen Hesap Planında boş bırakılan 8 sınıfı hesaplar kullanılarak da kayıtlanabilir. Doğru cevap E'dir.

Maliyet hesaplama sürecinde maliyetleri oluşturan unsurların kaydedilmesi, izlenmesi ve elde edilen maliyet bilgilerinin raporlanması konusunda uygulanan yöntem, esas ve ilkeler bütününe. maliyet kayıt sistemi denir.

Fiili maliyetler, üretim işletmelerinin katlandığı ya da gerçekleştirmiş olduğu maliyetleri oluşturmaktadır. 

Araştırma ve geliştirme, pazarlama, satış ve dağıtım ile genel yönetim giderleri üretimle ilişkili olmaması nedeniyle bu gider yerlerinde ortaya çıkan giderlerin üretim veya hizmet maliyetlerine aktarılmadan doğrudan sonuç hesaplarına aktarılması gerekir.

Vergi Usul Kanunu’na göre lojistik yatırımlara amortisman ayrılabilmesi için lojistik yatırım unsurlarının aşağıdaki şartlara sahip olması gerekmektedir;

• İşletmenin aktife girmiş olması (envanterine kayıtlı olması),
• Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması,
• İşletmede bir yıldan fazla kullanılması,
• Amortisman konusu varlıklar arasında yer alması (değerinin belli bir tutarın üzerinde olması).

Yukarıda belirtilen özeliklere sahip lojistik yatırımlar için amortisman ayrılabilmektedir.

Lojistik faaliyetlerin yapılması için elde bulundurulan nakit ve nakit benzeri varlıklar ile ambalaj malzemesi ve yakıt gibi sarf malzemelerini kısa vadeli, dönen varlık niteliğindeki lojistik yatırımlar olarak ifade etmek mümkündür. Lojistik faaliyetlerin yerine getirilmesi için gerekli olan depo binası veya depolama alanı, forklift, taşıma bantları, yükleme ve boşaltma vinçleri, kamyon, tır, uçak, gemi gibi taşıma araçları, vb. maddi duran varlıklar ile ağ(web) hizmetleri, yazılım programları ve isim hakkı gibi maddi olmayan duran varlıklara yapılan yatırımlar ise uzun vadeli, duran varlık niteliğindeki lojistik yatırımlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Lojistik yönetim sistemi içinde fiziksel tedarik ve dağıtım alt sistemlerinin maliyetlerini hesaplamak ve uygun maliyet yönetimi bulabilmek için ilk önce maliyet modelinin tanımını yapmak yararlı olacaktır. Maliyet modelini tanımlamak, herhangi bir maliyet modelinin gerçekleştirmesi gereken ana fonksiyonların analizi ile yapılabilir. Uygun bir maliyet modeli bazı özellikleri içermelidir. Bunlar stok değerlemesi ve satılan mamul, satılan hizmet, satılan ticari mal maliyetlerinin finansal amaçlarla ölçülmesini sağlamalıdır. Faaliyetlerin, mamullerin, hizmetlerin ve müşterilerin maliyetlerinin ölçülmesini sağlamalıdır. Maliyet modeli sadece yönetici değil aynı zamanda çalışanlara da genel olarak faaliyet süreçlerinin etkinliği hakkında ekonomik bilgi vermelidir.