İkinci basamakta, birinci maliyet dağıtımı sonrasında hizmet (yardımcı, destek, ikincil) maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetleri, dağıtım anahtarları (ölçüleri) ve farklı yöntemler yardımıyla esas üretim (ana, birincil) maliyet merkezlerine dağıtılır. Bu işlem, ikinci maliyet dağıtımı olarak tanımlanır. Bu dağıtım kimi zaman tekrar dağıtım olarak da açıklanmaktadır.

Üretim faaliyetlerinin yürütülmesinde önemli bir unsur olan işçiliklerle ilgili olarak katlanılan tüm fedakârlıklar (özveriler), işçilik maliyetinin toplamını oluşturur. Bu çerçevede işçilere yapılan; ücret ödemeleri, sosyal yardım niteliğindeki ödemeler, yasal olarak ödenmesi gereken sosyal güvenlik primleri, bu kapsamda akla gelen ilk örneklerdir. diğerleri genel üretim giderleri kapsamında değerlendirilmektedir. 

Kitap üretiminde yapıştırıcı bir yardımcı maddedir. Toz deterjan üretiminde parfüm de bir yardımcı maddedir. Ayrıca, pantolon üretiminde düğme ve tabak üretiminde porselen maddeleri ilk maddedir. Öte yandan, bilgisayar üretiminde yedek parçalar, bilgisayarın içine katılmaz ama üretimin devamlılığı için önemlidir ve bu yüzden bir işletme malzemesidir.

İşletmelerin gereksinimlerini karşılayabilmek ve işletme faaliyetlerinde bir aksamaya olanak vermemek amaçlarıyla, etkinlik ve verimliliğe olanak sağlayacak biçimde faaliyetlerin sürdürülebilmesinin de desteklenmesi için; depolanan ilk madde/malzemelerden, ara mamullerden, yarı mamullerden, mamullerden elde bulundurulan fiziksel varlıklara stok denir.

Parça başına ücret sisteminde, ücret; tanımlanan ve yapılan iş miktarına göre belirlenir. “Akord ücret sistemi” olarak da tanımlanan bu sistemde yapılan iş miktarıyla ücret arasında doğrusal bir ilişki vardır. İşçi tanımlanan işi yapmazsa ücret alamaz. Ancak, yapılan iş miktarı çoğaldıkça daha çok ücret alır. Bir işletmede parça başına ücret sistemi belirlenmişse, bir başka ifade ile, üretilecek ürün başına bir ücret tanımı yapılmışsa, işçi ürün üretmediği durumda bir ücret elde edemez, sadece ürün üretimi gerçekleştirilirse ücret elde edebilir.

Bir üretim işletmesinin bilançosu ya da finansal durum tablosu, ticaret işletmesinin aynı tablosuna çok benzemektedir. Ancak, stok hesapları farklılık gösterir. Doğru cevap B'dir.

İlk madde/malzeme işletmeye geldiğinde, bunları, işletmenin teslim alma ve kontrol birimi ele alır. Teslim alma biriminin çalışanları, eğer varsa, bunların ambalajını kontrol ettikten sonra ambalajı açarak, miktar ve kalite açısından ilk madde/malzemeyi kontrol ederler ve işletmenin satıcı ile yaptığı sözleşmeyi ve satıcının düzenlediği sevk irsaliyesini de dikkate alarak bunların kabul edilip edilmeyeceğine karar verirler. Bazı ilk madde ve malzemelerin kontrolü uzun sürecekse, gerekirse, bunları geçici bir süre için kabul ederek ambarda korurlar. Teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, bu birimin ilgili çalışanlarınca “Teslim Alma ve Muayene Raporu” düzenlenir. Bu rapor, işletme içi kalite kontrol sisteminin önemli bir belgesi düzeyindedir. Teslim alma ve muayene raporu teslim koşulları ile ilgili bilgileri içerir. Raporda; ilk madde/malzemenin tanımı ve türü, satıcı ile sözleşme yapılmışsa bu sözleşme tarihi, satıcının unvanı ve satıcı ile ilgili bilgiler, taşıma aracı, satın alma istek fişi numarası, teslim alınan miktar, kontrol sonucu kabul edilen miktar, eğer kabul edilmeyen miktar varsa bunun miktarı ve kabul edilmemesinin nedeni açıklanmalıdır. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan hususların tümü teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, teslim alma ve kontrol biriminin ilgili çalışanlarınca düzenlenen “Teslim Alma ve Muayene Raporu”nda açıklanmalıdır, dolayısıyla doğru cevap E’dir. Kesin kabulü yapılan ilk madde/malzemeler ilgili ambara gönderilir. Kabul edilmeyen ilk madde/malzeme varsa, bu satıcıya iade edilir.

Direkt İşçilik Maliyeti = Ürün Üretimi için Çalışılan Süre x İşçilik Saat Ücreti eşitliğinden;
(X) ürünü için katlanılan direkt işçilik maliyeti = 50 D.İ.S. x 60.-/D.İ.S. = 3.000.-TL’dir.
(Y) ürünü için katlanılan direkt işçilik maliyeti = 35 D.İ.S. x 60.-/D.İ.S. = 2.100.-TL’dir.

7/B seçeneği, aslında küçük işletmeler için geliştirilmiştir. Maliyet hesaplarında 7/A seçeneğinin uygulanması, aktif toplamı veya net satışları toplamı belirlenen tutarları (sınırları-hadleri) aşan üretim ve hizmet işletmeleri için zorunlu hale getirilmiştir. 7/B seçeneğinde giderler ana hesaplarda oluşturulan gider türleri hesaplarına kaydedilir. 7/A seçeneğinde 3. Aşama: Maliyet hesapları ile yansıtma hesapları kapatılır. Doğru cevap D'dir. 

Grafik 1.4: Birim sabit maliyet grafiğidir.

Birim başına sabit maliyetler, faaliyet hacmindeki değişikliklere ters yönde hareket eder ve faaliyet hacmi artarsa birim maliyet azalır, faaliyet hacmi azalırsa birim maliyet artar. Doğru cevap A'dır.

Boş zamanı ortaya çıkaran nedenler aşağıdaki gibi örneklendirilebilir:

• Makinenin arızalanması nedeniyle işçinin çalışamaması,
• İlk madde ve malzemenin zamanında üretim birimine getirilememesi nedeniyle işçinin çalışamaması,
• Yeterli üretim siparişi alınamadığı için üretim yapmama nedeniyle işçinin çalışamaması,
• Elektrik kesilmesi nedeniyle işçinin çalışamaması,
• Makinelerin üretim için ayarlanması ve üretime hazır duruma getirilmesi sırasında işçinin çalışmaması,
• İşçinin hafta sonu /yıllık iznini kullanması nedeniyle çalışmaması,
• Doğal afetler nedeniyle işçinin çalışamaması. 

Doğru yanıt D seçeneğidir.

İşletme malzemeleri; mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı maddeler dışındaki tüm unsurlardır. Yemek fabrikasında mutfakta tüketilen temizlik malzemeleri, kâğıtlar ve peçeteler; sağlık işletmelerinde tüketilen pamuk, gazlı bez, sargı bandı, enjektör gibi sarf malzemeleri; bir üretim işletmesindeki makinelerin ve cihazların yedek parçaları, bakım-onarım malzemeleri, büro malzemeleri, makine yağları, elektrik malzemeleri işletme malzemelerine örnek oluşturur.

Üretim dışındaki herhangi bir işletme faaliyetinde kullanılan herhangi bir malzeme, işletme malzemesi olarak kabul edilebilir. Örneğin; pazarlama faaliyetlerini yürütebilmek için kullanılan satış mağazasının elektrik malzemesi, üretim atölyesinde kullanılan elektrik malzemesiyle birlikte, işletme malzemesi olarak kabul edilir. Ancak, pazarlama faaliyeti için kullanılan elektrik malzemesi üretim maliyetleri içinde değil, pazarlama giderleri içinde düşünülmelidir. Bu durumda bir halı fabrikası için iplik malzemesi halının özünü oluşturduğundan işletme malzemesi olarak değil ilk madde olarak tanımlanır. Bu nedenle iplik halı fabrikası için işletme malzemesi sayılamaz.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler, işletmenin büyüklüğüne, işletmenin organizasyon yapısına, işletme yönetiminin bilgi gereksinimine, üretilen mamullerin sayısına, mamullerin türlerine, ilk madde/malzemelerin sayısına, ilk madde/ malzemelerin türlerine ve benzeri faktörlere bağlı  olarak işletmeden işletmeye değişebilmektedir. Bu durumda işletme malzemelerinin miktarı bu değişimi doğrudan etkileyen etmenler arasında sayılamaz.

Maliyet analizi; sistemli olarak bir mamulün veya hizmetin maliyetlerinin toplanmasını, sınıflandırılmasını ve incelenmesini sağlayan ekonomik bir değerlendirme yöntemidir.

Maliyet analizi, özellikle aşağıdaki amaçlar için yararlıdır:

a. Planlama yapmak ve maliyet tahminleri

b. Verimliliğin değerlendirilmesi

c. Önceliklerin değerlendirilmesi 

d. Hesap verme zorunluluğu

e. Tarafsızlığın değerlendirilmesi

Maliyet analizinde kullanılan teknikler arasında aşağıdakiler de bulunacaktır:

1. Maliyet veya fiyat veri lerinin doğrulanması ve maliyet unsurlarının değerlendirilmesi,
2. Maliyet unsurunu sağlayanların (örneğin; işçinin veya ilk madde tedarikçilerinin) var olan koşullardaki uygulamalarının gelecekteki maliyetlere etkisinin değerlendirilmesi,
3. Her bir unsurun fiili maliyetinin maliyet tahminleri veya standartları ile karşılaştırılması,
4. Maliyet ilkeleri ve işlemleri ile uyumluluğun doğrulanması,
5. Toplam maliyetin doğru, tam ve geçerli olmasını sağlayacak maliyet verilerinin tanımlanması,
6. Yöneticilerin kararlarında yardımcı olacak şekilde kendilerine maliyet analizleri ile bilgi sağlanması. Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Vergielrde bu gruba dahildir.

Yığın üretim maliyetleri: Bir veya daha fazla üretim aşamasından geçerek ortaya çıkan birbirine benzer olan ve büyük miktarda üretilen mamullerin toplam maliyetidir.
Safha maliyetleri: Birbirinin peşi sıra devam eden çalışmalardan veya üretim aşamalarından sonra mamullerin üretilmesi durumda, bu çalışma veya üretim aşamalarının herbirinde bir dönemde oluşan maliyetlere, safha (süreç) maliyetleri denir. Bir safha da oluşan maliyetler o safhada üretilen mamullerin miktarına bölünerek, birim maliyet hesaplanır. Birim mamul başına safha maliyeti, bu nedenle ortalama bir maliyettir.
Operasyon (çalışma) maliyeti: Bu maliyet, üretim safhası veya işletme faaliyetleri bütünü içinde bulunan belirli bir operasyonun (çalışmanın) maliyetidir. Bir safhanın içinde birbirinden çok farklı operasyonlar varsa, kontrol sisteminin etkin olabilmesi için, her bir operasyon için ayrı maliyet hesaplanır.
Sipariş (iş emri) maliyeti: Sipariş maliyeti, birbirinden farklı mamullerin veya hizmetlerin üretildiği işletmelerde, müşterilerin verdiği iş emirlerinin maliyetlerinin birbirinden ayrı olarak izlendiği sistemdeki maliyetlerdir. Üretilen her mamul bir sipariş olarak kabul edilir. Bu sipariş için maliyetler, diğer siparişlerden veya mamullerden ayrı olarak izlenir.
Müşterek maliyetler: Birden çok mamulün veya hizmetin eşzamanlı olarak üretilmesi, birbirine oldukça yakın operasyonlardan geçmeleri nedeniyle ortaya çıkan maliyetler, müşterek maliyet olarak tanımlanır.

Tekdüzen hesap planının yedinci grubunda yer alan maliyet (gider) hesapları, bu hesapların kullanılmasında bir esneklik sağlamak amacıyla, birbirinden farklı iki seçenek halinde sunulmuştur. Bu seçenekler şunlardır: 7/A seçeneği, 7/B seçeneği.

Geleneksel olarak maliyet dağıtımı, temel olarak üç basamakta gerçekleştirilir.

• Birinci basamakta, genel üretim maliyeti hesaplarında biriktirilen maliyetler, dağıtım anahtarları (ölçüleri) aracılığıyla maliyet merkezlerine (gider yerlerine) dağıtılır. 

• İkinci basamakta, birinci maliyet dağıtımı sonrasında hizmet (yardımcı, destek, ikincil) maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetleri, dağıtım anahtarları (ölçüleri) ve farklı yöntemler yardımıyla esas üretim (ana, birincil) maliyet merkezlerine dağıtılır.

• Geleneksel maliyet dağıtımının üçüncü basamağında ise ilk iki basamak sonrasında esas üretim (ana, birincil) maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetleri, yükleme anahtarları (ölçüleri) yardımıyla, mamullere yüklenir.