Mantığın Gelişimi Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aristoteles'in özne-yüklem önermelerini temel almasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
İkinci çözümlemeler |
Birinci çözümlemeler |
Önerme üstüne |
İlk tözlerin önceliği |
Topikler |
İlk tözlerin (varlıkbilimsel) önceliği görüşü sonucunda, Aristoteles özne-yüklem
önermelerini temel alır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk Türk mantıkçısı ve filozofudur?
Gazali |
Farabi |
İbn Sînâ |
İbn Rüşd |
Huneyn İbn İshak |
Rescher’e göre Arap İslam dünyasında ‘mantıkçı’ olarak adlandırılmayı hak eden ilk kişi Fârâbî’dir. Buradan, Fârâbî’nin Türk olduğu bilgisine dayanarak, onun, ilk Türk mantıkçısı ve filozofu olduğu sonucunu da çıkartabiliriz.
3.Soru
Her birinin bir kavrama ilişkin çözülmesi güç bir soruna işaret etmesiden dolayı çatışkıları bugün bile tartışılan düşünür kimdir ?
Aristoteles |
Eubulides |
Sokrates |
Öklid |
Eflatun |
Her birinin bir kavrama ilişkin çözülmesi güç bir soruna işaret etmesiden dolayı çatışkıları bugün bile tartışılan düşünür Eubulides'tir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Organon'un kısımlarından biri değildir?
Kategoriler |
Sofistik Çözümlemeler |
Topikler |
Önerme Üstüne |
Birinci Çözümlemeler |
Organon’un kısımları şunlardır: Kategoriler, Topikler, Önerme Üstüne (Yorum Üstüne), Birinci Çözümlemeler, İkinci Çözümlemeler.
5.Soru
İskenderiye Okulu'nda eğitim dili olarak aşağıdakilerden hangisi egemendir?
Arapça |
Yunanca |
Farsça |
İbranice |
Uygurca |
Yunancanın eğitim dili olarak egemen olduğu İskenderiye
Okulu gelişimini tamamladıktan sonra, çevre ülkelerdeki düşünce dünyasını da etkilemeye başlamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Laertius’a göre Stoa mantığında kullanılan bileşik önermelerden biri değildir?
“İse” ifadesi ile oluşturulan koşul önermeleri |
“Ve” ifadesi ile oluşturulan tümel-evetleme önermeleri |
“Veya” ifadesi ile oluşturulan tikel-evetleme önermeleri |
“Olduğuna göre” ifadesi ile oluşturulan sözde-koşullu önermeler |
“Fakat” ifadesi ile oluşturulan sebep-sonuç önermeleri |
Laertius’a göre Stoalılar şu bileşik önermeler üzerinde durmuşlardır:
(1) “İse” ifadesi ile oluşturulan koşul önermeleri,
(2) “Ve” ifadesi ile oluşturulan tümel-evetleme önermeleri,
(3) “Veya” ifadesi ile oluşturulan tikel-evetleme önermeleri,
(4) “Olduğuna göre” ifadesi ile oluşturulan sözde-koşullu önermeler,
(5) “C¸ünkü” ifadesi ile oluşturulan sebep-sonuç önermeleri,
(6) “Daha çok” ifadesi ile oluşturulan önermeler,
(7) “Daha az” ifadesi ile oluşturulan önermeler.
Doğru cevap E'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in diyalektik tartışmalarda izlenecek yöntem üzerine çalışmasıdır?
Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in diyalektik tartışmalarda izlenecek yöntem üzerine çalışmasıdır?
Nicel önerme |
Kipli önerme |
Karşıt önermeler |
Kategorik önermeler |
Topikler |
Topikler Aristoteles’in diyalektik tartışmalarda izlenecek yöntem üzerine çalışmasıdır. Aristoteles’e göre öncekilerin diyalektik tartışmalara ilişkin eğitimleri hızlı ancak sistemsizdir; öğrencilere tartışma sanatını değil bu sanatın ürünlerini vermektedir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles mantığı ile Megara-Stoa mantığının farklılaştığı noktalardan birisi değildir?
Peripatetikler mantığı felefenin bir aracı olarak görürken, Stoalılar mantığı etik ve fizik ile birlikte felsefenin parçalarından biri olarak görür |
Hemen tüm Stoalılar felsefenin bu parçalardan oluştuğunda anlaşırken felsefenin parçalarının hangi sıra ile çalışılması gerektiği konusunda ayrışır |
Stoa mantığı bir önermeler mantığı, Aristoteles mantığı ise bir terimler mantığıdır |
Aristotelesçilere göre mantık felsefenin bir aracı, Stoalılara göre mantık etik ve fizik ile birlikte felsefenin parçalarından biridir.
|
Peripatetikler mantığı felsefenin bir amacı olarak görürken Stoalılar mantığı felsefenin aracı olarak görürler |
Aristoteles mantığı ile Megara-Stoa mantığının bazı noktalarda farklılaştığı doğrudur. Bu noktalardan ikisi öne çıkmaktadır: İlk olarak, Peripatetikler mantığı felsefenin bir aracı olarak görürken, Stoalılar mantığı etik ve fizik ile birlikte felsefenin parçalarından biri olarak görmekteydi. Hemen tüm Stoalılar felsefenin bu parçalardan oluştuğunda anlaşırken felsefenin parçalarının hangi sıra ile çalışılması gerektiği konusunda ayrılıyorlardı. İkincisi, Stoa mantığı bir önermeler mantığı, Aristoteles mantığı ise bir terimler mantığır. Akıl yürütme biçimlerinin ifadesinde değişkenler Aristoteles’te terimlerin, Khrysipos’ta ise önermelerin yerini tutmaktadır. Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Laertius’a göre aşağıdakilerden hangisi Stoalılar' ın üzerinde durdukları önermelerden değildir?
Laertius’a göre aşağıdakilerden hangisi Stoalılar' ın üzerinde durdukları önermelerden değildir?
“Daha çok” ifadesi ile oluşturulan önermeler, |
“Daha az” ifadesi ile oluşturulan önermeler. |
“C¸ünkü” ifadesi ile oluşturulan sebep-sonuç önermeleri, |
“Oldu¤una göre” ifadesi ile oluşturulan sözde-koşullu önermeler, |
“Artık” ifadesi ile oluşturulan evetleme önermeleri, |
Laertius’a göre Stoalılar şu bileşik önermeler üzerinde durmuşlardır:
(1) “İse” ifadesi ile oluşturulan koşul önermeleri,
(2) “Ve” ifadesi ile oluşturulan tümel-evetleme önermeleri,
(3) “Veya” ifadesi ile oluşturulan tikel-evetleme önermeleri,
(4) “Olduğuna göre” ifadesi ile oluşturulan sözde-koşullu önermeler,
(5) “C¸ünkü” ifadesi ile oluşturulan sebep-sonuç önermeleri,
(6) “Daha çok” ifadesi ile oluşturulan önermeler,
(7) “Daha az” ifadesi ile oluşturulan önermeler.
Stoa mantıkçılarının çağdaş standart mantığa göre doğrusal sayılan önerme ek- lemlerini de doğrusal sayılmayan önerme eklemlerini ele aldıkları anlaşılmaktadır.
10.Soru
Organon’un tasım mantığına ayrılmış kısmı hangisidir?
Organon’un tasım mantığına ayrılmış kısmı hangisidir?
Topikler |
Tümeller |
Birinci C¸özümlemeler |
Sorgulayıcı |
Yanıtlayıcı |
Birinci C¸özümlemeler, Organon’un tasım mantığına ayrılmış kısmıdır. Aristoteles’e göre tasım (sullogismos), belirli önermelerin varsayılmasıyla, diğer bir önermenin bu varsayımlardan ötürü zorunlu olarak çıktığı uslamlamadır.
11.Soru
Stoa düşünürlerinin anlam anlayışlarına göre nesnel olan hangisidir ?
İm |
İmlenen |
Lekton |
İmge |
İmgeç |
Stoa düşünürlerinin anlam anlayışlarına göre lekton nesneldir.
12.Soru
Olanaklılık anlayışını desteklemek amacıyla “ana çıkarım” diye bir çıkarıma başvurmuş filozof hangisidir?
Olanaklılık anlayışını desteklemek amacıyla “ana çıkarım” diye bir çıkarıma başvurmuş filozof hangisidir?
Philo |
Diodorus |
Sokrates |
Aristoteles |
Zenon |
Olanaklılık anlayışını desteklemek amacıyla Diodorus “ana çıkarım” diye bir ç›- karıma başvurmuştur (Diodorus’un bu akıl yürütmeyi Aristoteles’in O¨nerme U¨stü- ne’de gelecek olumsal önermeleri tartışırken ortaya koyduğu önerme anlayışına karşı ileri sürdüğü de düşünülmektedir).
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in mantık anlayışına doğrudan bağlı kalmıştır?
Gazali |
Farabi |
İbn Sina |
İbn Rüşd |
İbn Ayi |
İbn Rüşd Bağdat okulu anlayışına dönerek, Aristoteles mantığını metinlere bağlı kalarak yeniden yorumlamaya girişmiştir. Aslında 11. yüzyılın başında İbn Sînâ ile başlayan bağımsız mantık çalışmaları 12. yüzyılda hem Doğu’da hem de bu yüzyılın pek çok mantıkçısının yetiştiği Endülüs’te artmaktadır. İbn Rüşd bu yeni duruma en önemli aykırı örneği oluşturmaktadır. Onun Aristoteles’in mantık anlayışına kendi dönemindeki ve kendinden önceki uzun bir dönem boyunca yetişen diğer mantıkçılardan daha fazla bağlı olduğu, mantık yorumlarına Kategoriler kitabı ile başlayıp Sofistler ile bitirmesinden de anlaşılmaktadır.
14.Soru
İslam dünyasının bilim dili aşağıdakilerden hangisidir?
Arapça |
Farsça |
İbranice |
Türkçe |
Latince |
Bildiğimiz kadarıyla Peripatetik (Aristotelesçi) mantık mirasının İslam dünyasının bilim dili olan Arapçaya ilk çevirilerinin yapılması, Latinceye göre daha sonra gerçekleşmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.
15.Soru
Aristoteles’in tanıtlamaya dayalı bilimlerin yöntemi üzerine çalışması aşağıdakilerden hangisidir?
Aristoteles’in tanıtlamaya dayalı bilimlerin yöntemi üzerine çalışması aşağıdakilerden hangisidir?
Topikler |
Diyalektik |
Birinci C¸özümlemeler |
İkinci C¸özümlemeler |
U¨çüncü Figür |
İkinci C¸özümlemeler, Aristoteles’in tanıtlamaya (apodeiksis) dayalı (apodeiktik)bilimlerin yöntemi üzerine çalışmasıdır. Organon’un bu kitabı (özellikle ilk sekiz kısmı) bu bilimlerdeki tanıtlamaların sağlaması gereken mantıksal biçimlerin ortaya konmasını amaçlar.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles'in tanıtlamaya dayalı bilimlerin yöntemi üzerine çalışmasıdır?
Kategoriler |
Birinci Çözümlemeler |
İkinci Çözümlemeler |
Topikler |
Önerme Üstüne |
İkinci C¸özümlemeler, Aristoteles’in tanıtlamaya (apodeiksis) dayalı bilimlerin yöntemi üzerine çalışmasıdır. Organon’un bu kitabı (özellikle ilk sekiz kısmı) bu bilimlerdeki tanıtlamaların sağlaması gereken mantıksal biçimlerin ortaya konmasını amaçlar. Doğru cevap C'dir.
17.Soru
Tümel-evetlemeli önermenin Stoa mantığında , “Her tümel-evetlemede, eğer [bileşenler arasında] bir önerme yanlış ise,diğerleri doğrulsa bile, bütünü yanlıştır denir” yorumlaması kime aittir?
Aristoteles |
Diodorus |
Khrysipos |
Sextus |
Aulus Gellius |
Tümel-evetlemeli önermenin Stoa mantığında , “Her tümel-evetlemede, eğer [bileşenler arasında] bir önerme yanlış ise,diğerleri doğrulsa bile, bütünü yanlıştır denir” yorumlaması Aulus Gellius’a aittir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi'nin eserlerinden biri değildir?
Manığa Başlangıç |
Beş Bölüm |
Kategoriler |
Şiir Yorumları |
Mantığa Giriş |
Farabi'nin eserlerinden bir kısmı aşağıda belirtilmiştir (Rescher, 1964 s.122-126):
1. Mantıkta Kullanılan Terimler
2. Manığa Başlangıç
3. Beş Bölüm
4. Kategoriler
5. Mantığa Giriş
6. Peri Hermenias Yorumu
7. Birinci Analitikler Yorumu
8. İkinci Analitikler Yorumu
9. Mantık Sanatı için Gerekenler
10.Bilimlerin Sayımı
11.Sorulan Sorulara Yanıt
12.Retorik Yorumu
13.Şiir Sanatının Kanunları
14.Şiir ve Ölçü Üstüne
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Süryani'lerin kurduğu okullar arasında yer almaz?
Urfa Okulu |
Cundişapur Okulu |
Antakya Okulu |
Nusaybin Okulu |
Iskenderiye Okulu |
Süryaniler İskenderiye okulunun takipçileri olmakla birlikte Urfa Okulu, Cundişa^pu^r Okulu, Antakya Okulu, Nusaybin Okulu, Nusaybin Okulu, Kınnesrin Okulu Süryaniler tarafından İslam coğrafyasında kurulan okullar arasında yer alır. Ancak İskenderiye Okulu Süryanilerin kurduğu okullar arasında yer almaz.
20.Soru
I. Sayısal
II. Sözel
III. Türsel
IV. Cinssel
Mantık için önemli bir kavram aynılık, yani özdeşlik kavramıdır. Aristoteles aynılığın farklı şekilde uygulandığını söylemektedir.
Aynılığın uygulandığı şekiller aşağıdakilerden hangisidir?
I, II, III ve IV |
III ve IV |
II ve III |
I ve III |
I, III ve IV |
Mantık için önemli bir kavram aynılık, yani özdeşlik kavramıdır. Aristoteles aynılığın sayısal, türsel ve cinssel aynılık olarak üç farklı şekilde uygulandığını söylemektedir. Doğru cevap E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ