Mantığın Gelişimi Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi obligationes türlerinden biri değildir?
Dubitetur |
Petitio |
Positio |
Relatio |
Institutio |
Ortaçağ mantık literatürünün pek çok kısmı gibi, Obligationes literatürünün
kaynağı tartışmalıdır. Altı tür obligatio ayırt edilmektedir:
1. Positio
2. Depositio
3. Dubitetur
4. Institutio
5. Rei veritas
6. Petitio
2.Soru
Latin dünyasında mantık çalışmalarıyla en dikkat çeken düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Latin dünyasında mantık çalışmalarıyla en dikkat çeken düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Petrus Ramus |
Aristoteles |
Bacon |
Bartolomeus |
Agricola |
O¨zgün bir mantıkçı olmamakla birlikte, yaşadığı dönemde Latin dünyasında mantık çalışmalarıyla en dikkat çeken düşünür Petrus Ramus’tur (1515-1572). Belki de hocalarının isteği doğrultusunda, yazdığı tez çalışmasında (Aristotelicae animadversiones) “Aristoteles’in söylediği her şey bir yalanlar yığınıdır” savını savunmuştur.
3.Soru
Aritmetiği içerecek yeterlilikte tutarlı hiçbir biçimsel sistemde, aritmetiğin tutarlı olduğunu belirten önerme kanıtlanamaz, önermesi hangisine aittir?
Sistemin çıkarım kuralları |
Modus ponens |
Birinci eksiklik teoremi |
Tamlık Teoremi |
İkinci eksiklik teoremi |
İkinci eksiklik teoremi: Aritmetiği içerecek yeterlilikte tutarlı hiçbir biçimsel sistemde, aritmetiğin tutarlı olduğunu belirten önerme kanıtlanamaz.
4.Soru
Skolastik mantıkçıların Antikçağdan beri mantıkçıların ilgisini çeken mantık çatışkılarını ele alan kavrama ne ad verilir?
Skolastik mantıkçıların Antikçağdan beri mantıkçıların ilgisini çeken mantık çatışkılarını ele alan kavrama ne ad verilir?
Sinkategoremata |
İnsolubilia |
Sophismata |
Sinkategoremata |
Kategorematik |
Düz anlamıyla ‘insolubilia’ sözcüğü ‘çözülemezler’ anlamına gelmektedir. Skolastik mantıkçılar bu başlık altında Antikçağdan beri mantıkçıların ilgisini çeken mantık çatışkılarını ele almışlardır. Doğru cevap B'dir.
5.Soru
- Positio
- Depositio
- Dubitetur
- Institutio
- Supposition
Yukarıdakilerden hangileri “Obligatio” türüdür?
I ve II |
I, II ve IV |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
II, III, IV ve V |
Obligationes Ortaçağ batı mantığında tartışmanın belli biçimler altında ele alındığı kısmıdır. Düz anlamıyla ‘obligatio’ sözcüğü ‘yükümlülük’ anlamına gelmektedir. Söz konusu mantık kısmının böyle adlandırılması yanıltmamalıdır. Tartışmalarda tarafların gözetmesi gereken kurallara ilişkin araştırmayı içerdiğini kabul etsek de, bu Obligationes alanının sadece bir kısmını oluşturmaktadır. Ortaçağ mantık literatürünün pek çok kısmı gibi, Obligationes literatürünün kaynağı tartışmalıdır. Altı tür obligatio ayırt edilmektedir:
- Positio
- Depositio
- Dubitetur
- Institutio
- Rei veritas
- Petitio
Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. Supposition ise gönderme demektir obligatio türü değildir.
6.Soru
Aynı Stoa mantığında olduğu gibi temel önermelerden oluşan geçerli çıkarımlar üstüne kurulan kurama ne ad verilir?
Aynı Stoa mantığında olduğu gibi temel önermelerden oluşan geçerli çıkarımlar üstüne kurulan kurama ne ad verilir?
Consequentia |
Obligationes |
Insolubilia |
Sophismata |
Ampliation |
Consequentia kuramının dikkati çeken özelliği aynı Stoa mantığında olduğu gibi temel önermelerden oluşan geçerli çıkarımlar üstüne kurulmasıdır. Doğru cevap A'dır.
7.Soru
Abelardus antikçağdan beri süren mantık tartışmalarına yaptığı katkılardan biri değildir ?
Bağımsız bir mantık çalışması olan Dialektika’yı yazmıştır. |
Organon'u yazması |
Önermelerin zamana göreli doğruluğu konusunu yeniden gündeme getirmiştir. |
Kipli önermelerin yorumlanmasına yönelik düşünceler ortaya koymuştur. |
Koşul önermelerinin yorumlanmasına yönelik düşünceler ortaya koymuştur. |
Organon'u yazması Abelardus antikçağdan beri süren mantık tartışmalarına yaptığı katkılardan biri değildir.Organon'u Abelardus yazmamıştır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ortaçağ mantıkçılarının ele aldığı başlıca özelliklerdendir?
Tanımlama |
Sıfatlama |
Önerme |
Zayıflatma |
Toplama |
Zayıflatma, Ortaçağ mantıkçılarının ele aldığı başlıca özelliklerdendir. Doğru cevap D'dir.
9.Soru
Tüm düşünceyi belirtmeye elverişli yapma bir evrensel dil, lingua universalis, yardımıyla akıl yürütmenin mekanik işlemler aracılığıyla gerçekleştirilmesi düşüncesi kim tarafından ilk kez ortaya konmuştur?
Hobbes |
Descartes |
Bacon |
Leibniz |
Bolzano |
Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) Ortaçağdan sonra gelen en önemli mantıkçıdır. Dahası, çağının tüm bilim dallarında donanımlı bir bilim insanıdır. Leibniz çağdaş mantığın dayandığı pek çok yeni düşünceyi ilk kez ortaya koyan düşünürdür. Bunların en önemlisi tüm düşünceyi belirtmeye elverişli yapma bir evrensel dil, lingua universalis, yardımıyla akıl yürütmenin mekanik işlemler aracılığıyla gerçekleştirilmesi düşüncesidir. Düşünmeyi mekanikleştirmeye duyduğu ilgi sonucunda, Leibniz 1673 yılında Kraliyet Topluluğu’na dört temel aritmetik işlemini de yapabilen bir hesap makinesini sunmuştur. Leibniz’e göre geliştirmeye çalıştığı mükemmel dil sadece varolan bilgiyi sistemleştirmeye değil, aynı zamanda yeni bilimsel bulgu (keşif) ve buluş (icat) elde etmeyi sağlayacak, böylece bu ikisi de insanın sezgiye gerek duymadan gerçekleştirebileceği etkinliklere dönüşecektir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir.
10.Soru
Koşul ekleminin farklı yorumlanması gerektiği düşüncesini temel alarak bir mantık sistemi geliştiren ilk çağdaş mantıkçı kimdir?
Gödel |
Russell |
Frege |
Clarence Irving Lewis |
Kripke |
Koşul ekleminin farklı yorumlanması gerektiği düşüncesini temel alarak bir mantık sistemi geliştiren ilk çağdaş mantıkçı Clarence Irving Lewis (1883-1964).
11.Soru
Modern dönem düşünürleri arasında, biçimsel mantık çalışmalarının yeniden hız kazanmasına en büyük katkıyı saylayan, aynı zamanda da matematikçi olan düşünür kimdir?
Ramus |
Leibniz |
Bacon |
Hobbes |
Bolzano |
Modern dönem düşünürleri arasında, biçimsel mantık çalışmalarının yeniden hız kazanmasına en büyük katkıyı saylayan, aynı zamanda da matematikçi olan düşünür Leibniz'dir. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
- Okul iki hecelidir.
- Canlının en küçük yapı taşı hücredir.
- Her canlı tektir.
- Bazı insanlar öğrencidir.
- Gökyüzü yedi harflidir.
Yukarıda verilen önermelerden hangileri bireylere göndermedir?
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I ve IV |
IV ve V |
Basitçe ifade edildiğinde maddi gönderme terimin kendisine göndermesidir. ‘İnsan bir addır’ ve ‘İnsan iki hecelidir’ tümcelerinde ‘insan’ terimi maddi gönderme ile kendine göndermektedir. Anlaşıldığı gibi “Okul iki hecelidir.” maddi göndermedir. Bir terimin bir kavrama (tümele) göndermesi basit göndermedir. Bir başka deyişle, adcı olmayan ve terimlerin kavramları ve benzeri şeyleri imlediğini kabul eden biri için, basit gönderme terimin imlemine göndermesidir. ‘İnsan en mükemmel canlıdır’ dendiğinde insan terimi basit gönderme ile bir ikinci töze göndermektedir. Petrus Hispanus’a göre bir ad yüklem olduğunda göndermesi her zaman basit göndermedir. Bu tanımlamadan da anlaşıldığı gibi “Canlının en küçük yapı taşı hücredir.” ve “Gökyüzü mavidir.” basit gönderme örnekleridir. Bireylere göndermede terim doğru olarak uygulandığı tikellere gönderir. Daha açık ifadeyle, terimin içinde geçtiği önerme bu terim aracılığıyla belli bireyler hakkındadır: Terim bu bireylerin yerini tutmaktadır. Çoğu mantıkçıya göre bireylere gönderme bir genel terimin önermede bir niceleyici ile birlikte kullanılması ile gerçekleşir. Örneğin, ‘Her insan akıllıdır’ ve ‘Bazı insanlar filozoftur’ önermelerinde ‘insan’ terimi bireylere gönderir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi “Her canlı tekdir.” ve “Bazı insanlar öğrencidir.” önermeleri bireylere göndermedir. Dolayısıyla doğru cevap C’dir.
13.Soru
Alman matematikçidir. 8 Kasım 1848-26 Temmuz 1925 arasında yaşamış olan bu kişi, çağdaş mantığın kurucusudur.
Leon Henkin |
Kurt Gödel |
Alfred North Whitehead |
Bertrand Russell |
Gottlob Frege |
Alman matematikçi Gottlob Frege (8 Kasım 1848-26 Temmuz 1925) çağdaş mantığın kurucusudur.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mill’in temel prensipleri arasında sayılamaz?
Tümevarım |
Deneycilik |
Şüphecilik |
Genelleme |
Duyular |
Mill’in doğruluk anlayışı ile mantık ve matematik bilgisini salt uylaşımsal olmayan, deneyimde gerekçelendirilen bilgi türleri sayması uyumludur. Hem nesneler hem de bu nesnelerin nitelikleri ustan bağımsız bir dış dünyadaki varlıklar oldukları için, mantık ve matematik ilkeleri de bu dış dünyanın sistematik yapısına dayanmaktadır. Dış dünyanın bilgisi sadece bizim olağan duyu deneyimimizden yapacağımız genelleme (yani tümevarım) ile elde edilebilir. Sezgi bilgisi dışındaki tüm bilgi tümevarıma dayalıdır. Özel olarak, doğa bilgisi geçmiş deneyimlerden yapılan bir akıl yürütme ile elde edilebilir. Böyle elde edilen bir bilgi elbette zorunluluk belirtmeyecektir ancak bu Hume’un savladığı gibi bir şüpheciliği kabul etmek değildir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hilbert ve Ackerman'ın çalışma alanlarından biridir?
Tamlık Teoremi |
Seçme Belitinin Bağımsızlığı |
İkinci Eksiklik Teoremi: |
Birinci Eksiklik Teoremi |
Eksiklik Teoremleri |
Tamlık Teoremi: Hilbert ve Ackerman ilk kez 1928’de yayımlanan Grundzüge
der Theoretischen Logik (Matematiksel Mantığın İlkeleri) içinde, birinci-basamak
mantık için bir belit sistemi ortaya koymuştur.
16.Soru
14-17. Yüzyılları arasında mantık çalışmalarının yavaşlamasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Bilimsel çalışmalar yapılması |
İnsancıl kültüre öncelik verilmesi |
Yeterli çevirinin bulunmaması |
Mantığın doğru bulunmaması |
Airstoteles’in eleştirilmesi |
14. yüzyılın ortasından 17. yüzyıla kadar neİslam coğrafyasında ne de Latin dünyasında mantık konusunda sistemli ve yaratıcı çalışmalar görülmez. Bu dönem Latin dünyasının yaratıcı düşünürlerinin çoğunun ilgisi Antik Çağ’ın özellikle dille ilgili ve edebi yapıtlarına yönelmiştir. Bu yapıtlar yaratılmaya çalışılan yeni insancıl (hümanist) Avrupa kültürünün temeli olarak görülmüş, Aristoteles’in ve Skolastiklerin mantık yapıtlarını çalışmak ise ilginç bir yanı olmayan ve faydasız bir uğraş olarak görülmüştür
17.Soru
Rudolf Carnap'ın kipli semantiğinde başvurduğu temel kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Durum betimlemesi |
Atomik önermesi |
Sembolik mantık |
Yaratıcılık |
Tipler kuramı |
Carnap’ın kipli semantiğinde başvurduğu temel kavram “durum betimlemesi” kavramıdır.
18.Soru
Organon’un ilk kitabı olarak kabul edilen aşağıdakilerden hangisidir?
Organon’un ilk kitabı olarak kabul edilen aşağıdakilerden hangisidir?
Kategoriler |
Topikler |
O¨nerme U¨stüne |
Birinci çözümlemeler |
İkinci çözümlemeler |
Kategoriler Organon’un ilk kitaı olarak kabul edilir. Giriş kısımlarından sonra, Aristoteles belirlediği on kategorinin özelliklerini inceler. Bunlar; töz, nitelik, nicelik, bağıntı, yer, zaman, görelik, etki, edilgi, iyelik kategorileridir.
19.Soru
Matematiksel Felsefeye Giriş adlı kitabı ve Tipler Kuramı Üzerine Kurulmuş Olarak Matematiksel Mantık başlıklı makalesiyle mantık görüşünü yansıtan ünlü düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Alfred North |
Frege |
Russell |
Gödel |
Boole |
Russell’ın mantık görüşünü izleyebilmek bakımından önemli eserleri; Matematiğin İlkeleri (1903), Matematiksel Felsefeye Giriş (1919) kitapları ile 1908 yılında yayınlanan Tipler Kuramı Üzerine Kurulmuş Olarak Matematiksel Mantık başlıklı makalesidir.
20.Soru
Leibniz ile çağdaş mantığın doğuşunu hazırlayan aynı zamanda din adamı olan düşünür kimdir?
Bolzano |
Hobbes |
Ramus |
Bacon |
Mill |
Bolzano, Leibniz ile çağdaş mantığın doğuşunu hazırlayan aynı zamanda din adamı olan düşünürdür. Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ