Medya ve Etik Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Günümüz Türkiye’sinde basında etik ilkeler bağlamında oluşturulmuş olan kurallara incelendiğinde 1988 yılında ülkemizde “Basın Meslek İlkeleri” ni yayımlayan kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti |
İletişim Bakanlığı |
T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı |
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı |
Basın Konseyi |
1988 yılında ülkemizde “Basın Meslek İlkeleri” ni yayımlayan kurum Basın Konseyi'dir.
2.Soru
Ülkemiz açısından değerlendirildiğinde "Sosyal devlet" kavramının literatüre geçişi hangi tarihten sonra gerçekleşmiştir?
1915 |
1925 |
1935 |
1945 |
1955 |
Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemiz açısından da değerlendirildiğinde “sosyal devlet” kavramının literatüre geçişi 1945 sonrasıdır. Diğer yandan sosyal demokrasi, sosyal demokrat gibi deyişlerin de kullanılmaya başlanması, 1945 sonrasında Batı’nın Sovyet ideolojik yapısı ile bunun aygıtlarına karşı bir direnç oluşturma çabalarının ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye bu dönemde gerek ABD’nin müttefiki gerekse NATO oluşumunun bir parçası olarak hareket etmek durumunda kalmış ve sonuçta da 1961 Anayasası’nda “sosyal hukuk devleti” ifadesinin kullanılması suretiyle o dönem için dünyadaki genel eğilimin gereği olarak olağan pozisyonunu dönemsel koşulların büyük ölçüde dayatmasıyla belirlemiştir. Doğru cevap D'dir.
3.Soru
18. yüzyılda kentlerin gelişmesine paralel olarak; soylu olmayan, savaşmayan, ruhban olmayan ve elinden herhangi bir ince zenaat gelmeyen ve bunlara karşılık ticaretle yaşamını sürdüren yeni bir grup ortaya çıkmıştır. Bunlara ne ad verilir?
18. yüzyılda kentlerin gelişmesine paralel olarak; soylu olmayan, savaşmayan, ruhban olmayan ve elinden herhangi bir ince zenaat gelmeyen ve bunlara karşılık ticaretle yaşamını sürdüren yeni bir grup ortaya çıkmıştır. Bunlara ne ad verilir?
Köylü |
Tüccar |
Feminist |
Burjuva |
Din adamı |
“... kentlerin gelişmesine paralel olarak; soylu olmayan, savaşmayan ruhban olmayan ve elinden herhangi bir ince zenaat gelmeyen ve bunlara karşılık ticaretle yaşamını sürdüren yeni bir grup görürüz. Bu gruba ‘burg’da (kentte) oturan anlamına gelmek üzere ‘burjuva’ adı verildi... Daha burjuvanın dünyayı ‘değiştirme ve dönüştürmesine’ birkaç yüzyıl vardır ama gene de artık, ‘burjuva vardır’. Bu arada gene ilginç bir gelişme olarak ve feodal toplumun ‘atomize siyasal yapı’sının çözülmeye başlamasıyla birlikte, ‘iktidarın merkezileşmesini’ görüyoruz. Artık soyluların herhangi bir yönetim gücü kalmıyor, doğrudan doğruya kralların yönetimi altına giriyorlardı.”
4.Soru
Yaşadığımız dönemi, geçen tarih dönemlerinden ayıran en önemli özellik hangisidir?
Kitle haberleşmesi |
Sanayi devrimi |
Teknoloji |
İnsan gücü |
Kitlesel Üretim |
Çağımızın kitle haberleşmesi, yaşadığımız dönemi, geçen tarih dönemlerinden ayıran en önemli özelliği oluşturmaktadır.
5.Soru
Medya ahlakı kapsamında ele alınması gereken konulardan hangisi 3984 sayılı kanunun 4. Maddesi ile korumaya alınmıştır?
Gazeteci hakları |
Kamu yararı |
İş etiği |
İşveren hakları |
Kamu ahlakı |
Medya ahlakı kapsamında ele alınması gereken konulardan birisi olarak kamu yararı 3984 sayılı kanunun 4. Maddesi ile korumaya alınmıştır. Doğru cevap, B'dir.
6.Soru
Liberal düşüncenin temelini oluşturan Areopagitica adlı yapıtında “gerçeğin ortaya çıkma süreci/ilkesi” ni ortaya koyan aşağıdakilerden hangisidir?
ABD’nin 3. Başkanı Thomas Jefferson |
John Milton |
Adam Smith |
René Descartes |
William Caxton |
John Milton (1608-1674) Areopagitica adlı yapıtında “gerçeğin ortaya çıkma süreci/ilkesi” (selfrighting process/principle) kavramını ortaya koymuştur. Bu kavram liberal düşüncenin temelini oluşturan anlayışın kendisidir. Doğru cevap B seçeneğidir.
7.Soru
Okur temsilciliği yayın kuruluşuna, habercilere ve okura önemli katkılarda bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılardandır?
Okur temsilciliği yayın kuruluşuna, habercilere ve okura önemli katkılarda bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılardandır?
İzlerkitlenin kendini yayının bir parçası olarak görmesini ve katkıda bulunabildiğini hissetmesini sağlamak |
İzlerkitlenin yayın hakkındaki detaylı görüşünü bilme fırsatını elde etmek |
Yapılan hatalarla ilgili olarak okurun deşarj olmasını sağlamak |
Hesap verebilir durumda olarak okur gözünde güven kazanmak |
Davalara ve belki mahkûmiyetlere yol açabilecek hukuki uzlaşmazlıkların önüne geçmek |
Okur temsilciliği yayın kuruluşuna, habercilere ve okura önemli katkılarda bulunmaktadır. Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar şöyle sıralanabilir:
-
Yayın kuruluşunun yaptığı hatalara ilişkin kendilerini dinleyecek ve şikâyetlerini ciddiye alacak birinin bulunması,
-
Yayın kuruluşunun daha nitelikli yayın yapmasına katkıda bulanabilmek,
-
İzlerkitlenin kendini yayının bir parçası olarak görmesini ve katkıda bulunabildiğini hissetmesi anlamına gelmektedir.
8.Soru
Yayın kuruluşunun yaptığı hatalara ilişkin kendilerini dinleyecek ve şikâyetlerini ciddiye alacak birinin bulunması Yayın kuruluşunun daha nitelikli yayın yapmasına katkıda bulanabilmek İzlerkitlenin yayın hakkındaki detaylı görüşünü bilme fırsatını elde etmek Davalara ve belki mahkûmiyetlere yol açabilecek hukuki uzlaşmazlıkların önüne geçmek Yukarıda verilenler iki farklı grupta toplanacak olsa hangileri "Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar" başlığı altında, hangileri "Okur temsilcisinin gazeteye katkısı" başlığı altında yer alır?
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: I, III Okur temsilcisinin gazeteye katkısı: II, IV |
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: I, IV Okur temsilcisinin gazeteye katkısı: II, III |
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: II Okur temsilcisinin gazeteye katkısı: I, III, IV |
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: I, II, IV Okur temsilcisinin gazeteye katkısı: III |
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: I, II Okur temsilcisinin gazeteye katkısı: III, IV |
Okur temsilciliğinin okura sağladığı katkılar: Yayın kuruluşunun yaptığı hatalara ilişkin kendilerini dinleyecek ve şikâyetlerini ciddiye alacak birinin bulunması ve yayın kuruluşunun daha nitelikli yayın yapmasına katkıda bulanabilmektir. Okur temsilcisinin gazeteye katkısı ise, izlerkitlenin yayın hakkındaki detaylı görüşünü bilme fırsatını elde etmek ve davalara ve belki mahkûmiyetlere yol açabilecek hukuki uzlaşmazlıkların önüne geçmektir. Doğru cevap, E'dir.
9.Soru
“Maddi üretim araçlarını kendi tasarrufu altında tutan sınıf aynı zamanda zihinsel üretim araçları üzerinde de kontrole sahiptir. Bu nedenle, zihinsel üretim araçlarından mahrum kalanların fikirleri egemen sınıfın fikirlerinin etkisi altında kalırlar.”
Basın özgürlüğü ve toplumun düşünsel altyapısı ile ilgili olarak yukarıda aktarılan görüşler kim tarafından ileri sürülmüştür?
Karl Marx |
Louis Althusser |
Theodor Adorno |
Max Horkheimer |
Herbert Marcuse |
Basın özgürlüğü ile toplumun düşünsel alt yapısını oluşturan araçlar üzerinde egemen sınıfın oluşturmuş olduğu etki ya da baskıya ilişkin olarak Karl Marx’ın (1818-1883) görüşleri şunlardı: “Egemen sınıfın fikirleri her dönemde egemen fikirlerdir. Yani, toplumdaki maddi gücü yöneten sınıf aynı zamanda entelektüel gücü de yönetmektedir. Maddi üretim araçlarını kendi tasarrufu altında tutan sınıf aynı zamanda zihinsel üretim araçları üzerinde de kontrole sahiptir. Bu nedenle, genel olarak konuşursak, zihinsel üretim araçlarından mahrum kalanların fikirleri, egemen sınıfın fikirlerinin etkisi altında kalırlar”
10.Soru
Türkiye'de ilk GSM operatörü ne zaman kurulmuştur?
1994 |
1990 |
1993 |
2003 |
2010 |
Türkiye’deki ilk internet bağlantısı 1993 yılında sağlanmıştır. İlk cep telefonu görüşmesi ise 23 Şubat 1994 tarihinde yapılmış ve Türkiye’nin ilk GSM operatörü kurulmuştur.
11.Soru
- Paylaşmak
- Varolmak
- Haberleşmek
- Etkilemek
Yukarıdaki kavramlardan hangisi/hangileri iletişimin temel işlevlerinden biridir?
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
II, III ve IV |
Hepsi |
İletişimin temel işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Varolmak
- Haberleşmek
- Paylaşmak
- Etkilemek ve Yönlendirmek
- Eğlenmek ve Mutlu Olmak
Doğru cevap E'dir.
12.Soru
Aşağıda sıralanan seçeneklerden hangisi siyaset kurumlarının medyayı kontrol etmekte kullandıkları yasal düzenlemelerden birisi değildir?
Yayın yasağı |
Gizlilik kararı |
Devlet sırrı |
Yayın suçlarının kapsamının geniş tutulması |
Medyanın bilgilendirme görevini serbestçe yapması |
Medyanın bilgilendirme görevini serbestçe
yapmasını önleyen sınırlamalar veya düzenleme eksiklikleri medyanın iktidarlara eğilimli yayın politikaları izlemelerinin önemli bir nedeni olabilmektedir. İstenmeyen haber ve bilgilerin yayınlanmasını önlemek için yayın yasağı konulması, gizlilik kararı alınması ya da devlet sırrı kapsamına sokulması gibi
uygulamalar bu çerçevede değerlendirilebilir. Ayrıca yayın suçlarının kapsamının geniş tutulması ya da tanımların medya mensuplarının eylemlerini bu kapsama sokmaya uygun biçimde muğlak bırakılması medyanın denetlenmesine yönelik uygulamalar olarak görülebilir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi etik kuralların uygulanmasını güçleştirici etkileri bulunan etkenlerden biri değildir?
Medya ekonomisinden kaynaklanan etik sorunlar |
Medya mülkiyet ilişkilerinden doğan etik sorunlar |
Medya siyaset ilişkilerinden kaynaklanan sorunlar |
Çalışma koşullarından kaynaklanan sorunlar |
Medya sanat ilişkilerinden kaynaklanan sorunlar |
Etik kuralların uygulanmasını güçleştirici etkileri bulunan sözkonusu etkenler kısa başlıklarla
şöylece sıralanabilirler:
• Medya ekonomisinden kaynaklanan etik sorunlar,
• Medya mülkiyet ilişkilerinden doğan etik sorunlar,
• Medya siyaset ilişkilerinden kaynaklanan sorunlar,
• Medyada uluslararası iletişim akışından kaynaklanan sorunlar,
• Çalışma koşullarından kaynaklanan sorunlar.
14.Soru
"Eğer gazeteci bir olaya doğrudan tanık olmamışsa bu olayı doğrulamak için tüm belge ve bilgilere ulaşmaya çalışmalıdır" ifadesi hangi etik kuralla ilgilidir?
Doğruluk ilkesi |
Objektiflik |
Meslek sırrı- haber kaynağına saygı ve sadık olmak |
Cevap ve düzeltme hakkına saygı |
Gerçeklerin kurumsal çıkarlardan önce tutulması |
Doğruluk ilkesine göre eğer gazeteci bir olaya doğrudan tanık olmamışsa bu olayı doğrulamak için tüm belge ve bilgilere ulaşmaya çalışmalıdır. Bu etik davranışın önemli bir koşuludur. Haberde doğruluğun sağlanması için karşıt görüşlere yer verilmeli ve alıntılar doğru biçimde verilmelidir. Doğru cevap A'dır.
15.Soru
Vatandaşın koruyucusu anlamına gelen, İsveççe kökenli bir sözcük olan ve İsveç’teki kendi kendini denetleme uygulamasından esinlenerek geliştirilen model aşağıdakilerden hangisidir?
Vatandaşın koruyucusu anlamına gelen, İsveççe kökenli bir sözcük olan ve İsveç’teki kendi kendini denetleme uygulamasından esinlenerek geliştirilen model aşağıdakilerden hangisidir?
Editör |
Temsilci |
Ombudsman |
Muhabir |
Akademisyen |
Ombudsman, vatandaşın koruyucusu anlamına gelen İsveççe kökenli bir sözcüktür. Ombudsman modeli İsveç’teki kendi kendini denetleme uygulamasından esinlenerek geliştirilmiştir.
16.Soru
Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni hangi yıl yayımlamıştır?
1998 |
1985 |
1988 |
1965 |
1999 |
Günümüz Türkiye’sinde basında etik ilkeler bağlamında oluşturulmuş olan kurallara bakıldığında, 2 önemli kurum karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kurum, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile Basın Konseyi’dir. Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni 1988’de, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”ni 1998’de yayımlamıştır. Bu 2 yazılı metnin önemi, gerek ülkemizdeki en eski mesleki etik ilkeleri olarak ortaya konmalarından gerekse Türkiye’de mesleki örgüt anlamında öne çıkmış 2 kurum olmalarından kaynaklanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.
17.Soru
Tanımı "doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı, iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inanılan şeyleri yapmak" olan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Moral |
Ahlak |
Etik |
İletişim |
Düşünce |
Etik, doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı, iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inanılan şeyleri yapmaktır. Doğru cevap C'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi basının genel kabul gören tanımlanmış görevidir?
Gerçekleri aktarmak, olayları halka iletmek |
İnsanların seslerini geniş kitlelere duyurmasını sağlamak |
Toplumsal eğitime destek vermek |
Toplumun genel kültür seviyesini yükseltmek |
İnsanların geniş çevrelerle haberleşme isteğini gerçekleştirmek |
Çağımızda bilgi edinme ve kamuoyu oluşturmaya en uygun araçlar olarak medya görülmektedir. Gerçekleri aktarıp, olayları halka iletme görevini üstelenen basının ifade özgürlüğü hakkını kullanmasıyla birlikte halkın bilgi edinme özgürlüğü gündeme gelmekte bunun bir sonucu olarak da iletişimde toplumsal açıdan ön planda olan kişilerin kişilik haklarını sınırlandırıcı durumlar ortaya çıkmaktadır.
19.Soru
Cumhuriyet döneminde basına getirilen en sıkı kısıtlama 4 Mart 1925 de kabul edilen hangi kanun ile sağlanmıştır?
Matbuat Nizamnamesi |
Ali Kararname |
Sansür Kararnamesi |
Matbaa Kararnamesi |
Teşkilatı Esasiye Kanunu |
Osmanlıdan sonra TBMM’nin hazırladığı Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 77. Maddesi basının sansür edilemeyeceğini anayasayla güvence altına almıştır. Ancak Şeyh Sait İsyanı üzerine Cumhuriyet döneminde basına getirilen en sıkı kısıtlama 4 Mart 1925 de kabul edilen Takrir-i Sükun Kanunu olmuştur.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi medya kapsamında yer almamaktadır?
Gazete |
İnternet |
Televizyon |
Radyo |
Mektup |
Medya yığınlara hitap eden; gündelik yaşamda gazete, televizyon, radyo, dergi, internet gibi görsel, yazılı, işitsel basın yayın organları, diğer bir adıyla kitle iletişim araçları olarak tanımlanmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ