Medya ve Etik Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
- İletişim (basın) özgürlüğünün genişlemesine ve gerçekleşmesine çalışmak ve basının saygınlığını korumak,
- Basın mesleğinin, ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edildiğine ilişkin olarak yazılı, sözlü, görüntülü basına topluca yöneltilen iddiaları başvuru beklemeden araştırmak,
- Basınla ilgili araştırmalar yapmak ve yayımlamak,
- Halkın gerçekleri öğrenme hakkına ve iletişim özgürlüğüne yönelik tehditleri izlemek, değerlendirmek ve gereğinde Üyeler Kurulu’nu toplantıya çağırmak,
Yukarıda verilen görevler hangi kurum veya kuruluşun görevleri arasında yer almaktadır?
Basın Konseyi'nin |
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin |
Basın Konseyi Üyeler Kurulu'nun |
Basın Konseyi Yüksek Kurulu'nun |
Medya Etik Konsey'nin |
Belirtilen görevler "Basın Konseyi Yüksek Kurulu'nun" görevleri arasındadır. Doğru cevap D'dir.
2.Soru
Çeşitli yazılımlarla kullanıcıların ağ ortamındaki davranışlarının ve tercihlerinin takip edilmesi, kullanıcılara ilişkin ilgi alanı, beğeni gibi verilerin ve yaş, cinsiyet gibi demografik özelliklerin kolayca ve kullanıcıların bilgisi olmadan toplanmasına verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Gözetim |
Görüntü manipülasyonu |
Klonlama |
Kitlesizleştirme |
Bilgi yanılsaması |
Yeni iletişim teknolojileri üzerinden sunulan içerik ve hizmetlerin teknolojik mimarisi ve özellikleri içerik sunumunda kullanılan çeşitli yazılımlar da kullanıcıların ağ ortamındaki davranışlarının ve tercihlerinin takip edilmesi, kullanıcılara ilişkin ilgi alanı, beğeni gibi verilerin ve yaş, cinsiyet gibi demografik özelliklerin kolayca ve kullanıcıların bilgisi olmadan toplanması gibi sorunlara neden olmaktadır. Bu sorunlar gözetim kavramıyla açıklanmaktadır. Bu amaçla kullanılan yazılımların en yaygın olanı çerez (cookie) adı verilen yazılımlardır. Doğru cevap D seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıda sıralanan seçeneklerden hangisi haber değerleri kavramlarından biridir?
Nesnellik |
İnanılırlık |
Kesinlik |
Gerçeklik |
Nadirlik |
Pek çok haber tanımında “dün bilmediğimiz ama bugün bildiğimiz, en yeni, en ilginç, en beklenmedik olaylar ve bilgiler” diye başlayan ifadeler esasında bir haber değeri ile ilişkilendirilerek yapılan tanımlardır. En çok bilinen ve haberlerde en az birinin yer aldığı haber değerleri önemlilik, zamanlılık, yakınlık, olumsuzluk, ilginçlik, nadirlik, ünlülük şeklinde açıklanmaktadır.
4.Soru
Basın etiği ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Basın mesleğinde çalışanların meslek etiğini anlatmaktadır |
Meslek üyeleri tarafından belirlenmiş bir dizi ilke ve kuralları içerir |
Yaptırım gücüne sahip bir rehberlik hizmeti sunarlar |
Yazılı olmayan bir geleneğe işaret eder |
Basının tüm kesimlere olmasa da bir çoğuna daha iyi hizmet sunmasını sağlar |
Bu ilke ve kurallar yasa değildirler. Sadece yaptırım gücünden yoksun bir rehberlik hizmeti sunarlar. Bu nedenle etik düzenlemeler emredici olmaktan öte öneriler getirirler.
5.Soru
Gazetecilikte mesleki bilgilerin paylaşılması, etik ölçütlerin belirlenmesi, meslek üyeleri arasında dayanışma ve yardımlaşmanın gerçekleştirilmesi aşağıdakilerden hangisi ile başlamıştır?
İsveç Basın Birliği'nin oluşturulması |
İsveç Gazeteciler Federasyonunun kurulması |
İsveç Basın Ahlak Yasasının olulturulması |
Polonya Gazeteciler Cemiyetinin kurulması |
Münih Bildirgesinin yayınlanması |
Gazetecilikte mesleki bilgilerin paylaşılması, etik ölçütlerin belirlenmesi, meslek üyeleri arasında dayanışma ve yardımlaşmanın gerçekleştirilmesi, çalışma koşullarının iyileştirilmesi yolunda bazı birliklerin kurulmasına, ilk kez 1874 yılında, İsveç Basın Birliği'nin oluşturulmasıyla başlanmıştır.
6.Soru
Meslek Ahlakı eserinin yazarı kimdir?
Emile Durkheim |
Robert W. McChesney |
Josef Pieper |
Pierre Bourdieu |
Max Weber |
Emile Durkheim (1858 – 1917), “Meslek Ahlakı” eserinde bu konuda şu görüşleri ortaya atar.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tabloid basının özellikleri arasında yer almaz?
Haber anlatımında görsel öğelerin ön plana çıkması |
Haberlere ayrılan yer küçülmesi |
Kişiler üzerine odaklanan anlatım tarzı |
Görsel malzemenin yetersizliği durumunda olayların dramatize edilerek anlatılması |
Siyasi haberlere gerektiği kadar yer ayırmak |
Tabloidleşme haberin ve program içeriklerinin magazinelleşmesi, sansayonelmesidir. Magazin haber haberleri ile tabloid haberler birbirlerinden ayrı şeylerdir. Tabloidleşme serbest piyasa koşullarının yarattığı rekabet ortamında reyting uğruna kalitenin kurban edilmesi sonucu oluşmuştur. Tabloid tarzı haber anlatımında görsel öğeler ön planda, habere ayrılan yer küçüktür. Ayrıca kişiler üzerine odaklanan anlatım tarzı uygulanmaktadır. Görsel malzemenin yetersiz olduğu durumlarda da olaylar dramatize edilerek anlatılmaktadır. Siyasi haberlere ise gerektiği kadar yer ayırmamaktadır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.
8.Soru
Magazin haberleri ile tabloid haberlerbirbirinden ayıran temel nokta hangisidir?
Magazin insan yaşamını haberleştirir. İnsanları yönlendirici, bilgilendirici görevi olan haberlerin içeriğinin sulandırılarak yüzeyselleştirilmesi haberlerdeki tabloidleşmeyi gösterir. |
Magazin olması gereken bir durumdur, tabloidleşme ise özel hayatın gizliliği demektir. |
Magazin, basında etik problemlere yol açan konulardan biridir. Tabloidleşme ise, gazetecinin bir başka haber yada yazıdan alıntı yapması durumunda kaynak belirtmemesidir. |
Magazin, gazetecinin haberi kendisine mal etmesidir. Tabloidleşme ise, basının eleştiri hakkını kötüye kullanması, hakaret, iftira, aşağılayıcı ifadeler kullanmasıdır. |
Magazinde etik ilkelerin ihlali söz konusu olmaktadır. Tabloidleşmede ise, basının tiraj kazanmak amacıyla armağanlar dağıtmasıdır. |
Tabloidleşme haberin ve program içeriklerinin magazinelleşmesi, sansasyonelleşmesidir. Magazin haberleri ile tabloid haberler birbirinden ayrı şeylerdir. Magazin insan yaşamını haberleştirir ve bunda etik problem yoktur. Ama insanları yönlendirici, bilgilendirici görevi olan haberlerin içeriğinin sulandırılarak yüzeyselleştirilmesi haberlerdeki tabloidleşmeyi gösterir ve bu basın etiği açısından sorun teşkil eder. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iyi haberin özelliklerinden birisi değildir?
Yeni olması |
Çok kişiyi ilgilendirmeli |
Doğru olması |
Manipülatif olması |
İletişim etiğine uygun olmalı |
İyi haberin özellikleri arasında onun yeni ve toplumda ilgi uyandıracak önemde olması, etik kurallara uygun olması ve yanlış bilgiler içermemesidir. Manipülatif bir haber ilgi yaratacak olsa da iyi haber olarak değerlendirilemez. Doğru cevap D'dir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haberin nitelikleri arasındadır?
Önemlilik |
Doğruluk |
Zamanlılık |
Yakınlık |
Olumsuzluk |
Doğruluk, gerçeklik, kesinlik, nesnellik ve inanırlılık haberin nitelikleri kapsamındadır. Diğer seçeneklerde belirtilen kavramlar ise haberin değerleri kapsamındadır. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
Hangi yılda bir yasayla İsveç Gazeteciler Federasyonu kurulmuştur?
1800 |
1890 |
1895 |
1900 |
1901 |
1901 yılında da bir yasayla İsveç Gazeteciler Federasyonu kurulmuştur.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.
12.Soru
- Hizmet ilkelerini korumak,
- Doğru haber aktarmak,
- Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak,
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri basın meslek ilkelerinin temel işlevlerindendir?
I, II |
II, III |
I, III |
I, II, III |
Yalnız I |
Meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallar, temelde şu üç işlevi yerine getirirler: 1. Hizmet ilkelerini korumak, 2. Meslek içi rekabeti düzenlemek, 3. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.
13.Soru
İstanbul'lu gazeteciler tarafından 10 Haziran 1948'de kurulan meslek birliği aşağıdakilerden hangisidir?
Basın Konseyi |
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti |
Basın Şeref Divanı |
Türk Basın Birliği |
Medya Etik Konseyi |
Dünya'da ve Türkiye'de meydana gelen değişiklikler ve gelişmeler sonucunda Türk Basın Birliği TBMM'de kabul edilen ve 1946'da yürürlüğe giren bir cümlelik kanunla kaldırılmıştır. Birliğin kaldırılmasından önce bugün Türkiye'nin en eski mesleki örgütlerinden biri olan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 10 Haziran 1948 yılında İstanbul'lu gazetecilerce kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.
14.Soru
Basın Konseyi Yüksek Kurulu (BKYK)'nun üyeleri arasında yer alabilecek bir gazetenin (sahibi veya gazeteci) günlük en az ne kadar tiraja sahip olması gerekir?
10.000 |
50.000 |
100.000 |
500.000 |
1.000.000 |
Basın Konseyi Yüksek Kurulu (BKYK): Yüksek Kurul şu üyelerden oluşmaktadır:
• Basın Konseyi Üyeler Kurulu’nca 6’sı basın mensubu, 6’sı basın dışından olmak üzere seçilen 12 üye,
• Günlük net satış ortalaması 100 binin üstündeki basın organlarının sahipleri veya belirleyecekleri, en az 10 yıldan beri Basın Kartı taşıyan ve faal gazetecilik yapan bir temsilci,
• Günlük net satış ortalaması 100 binin üstünde olan yazılı basın organlarından en az 5’ine veya ulusal çapta yayın yapma iznine sahip sözlü veya görüntülü en az iki basın organına makul bir bedel karşılığında, kendi ürettiği yazılı, sesli veya görüntülü haberlerle servis yapan ajanslarının sahipleri veya belirleyecekleri en az 10 yıldan beri Basın Kartı taşıyan ve faal gazetecilik yapan bir temsilcisi,
15.Soru
Eğlendirme işlevi en yoğun olan kitle iletişim aracı aşağıdakilerden hangisidir?
internet |
radyo |
telefon |
televizyon |
gazete |
Medyanın toplumsal işlevlerinden birisi eğlendirmedir. Eğlendirme işlevi en yoğun olan kitle iletişim
aracı ise televizyondur
16.Soru
Basın etik anlayışı ve basın alanında meslek kuralları ne zaman ortaya çıkmıştır?
16. yüzyıl |
17. yüzyıl |
18.yüzyıl |
19. yüzyıl |
20. yüzyıl |
20. yüzyılın başında, ekonomik ve toplumsal yaşamda büyük dönüşümlerin ve değişimlerin ortaya çıkması, çeşitli açılardan, gazetelerin toplum yaşamında önemli bir yer edinmelerine yol açmıştır. Bu da, gazetecilerin mesleklerini yaparken uymalarının uygun olacağı düşünülen ya da onlara mesleki etkinliklerin de yol göstermesi açısından yararlı olacak bazı mesleki ahlak kurallarının gündeme gelmesi sonucunu doğurmuştur. Bu sonucun ortaya çıkmasında, basının gerek birey gerekse toplum yaşamı üzerindeki etkisinin açıkça görülür biçimde artması, kuşkusuz önemli bir etken olmuştur. Bir başka ifadeyle basın etiği anlayışı ve basın alanında meslek kuralları, ilk kez, gazetecilik faaliyetinin ortaya çıktığı ve geliştiği Batı’da 20. yüzyılında başlarında gündeme gelmiştir. Doğru cevap E'dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haberin yayına hazırlanması sırasında dikkat edilecek kurallardan değildir?
Haberlerde 5N-1K kuralının tüm sorularına yanıt verilmeli, yukarıda anlatılan |
Yazılı basın dışında televizyon haberciliği ve televizyon haberi, dergi haberciliği ve dergi haberi, internet haberciliği ve internet haberi, radyo haberi gibi bir sınıflama yapılmaktadır |
Olaylarda taraf olan kişi, kurum ve kuruluşların tümüne söz hakkı tanınmalıdır, |
Bütün taraflara olayları açıklama, kendilerini savunma hakkı verilmelidir |
Bütün taraflara eşit alan ve eşit zaman ayrılmalıdır. Eşit alandan kasıt bir iddia ya da karşıt görüşlerin verildiği haberlerde olayın taraflarına, söz hakkı doğuran durumlarda herkese eşit alan |
Nitelik kuralı: Haberlerde 5N-1K kuralının tüm sorularına yanıt verilmeli, yukarıda anlatılan
haber niteliklerine uygun şekilde haber yazılmalıdır. Haberlerde eksik bir bilgi bırakılmamalı
mutlaka kaynak gösterilmelidir.
2. Denge kuralı: Olaylarda taraf olan kişi, kurum ve kuruluşların tümüne söz hakkı tanınmalıdır,
Bütün taraflara olayları açıklama, kendilerini savunma hakkı verilmelidir. Bununla birlikte bütün
taraflara eşit alan ve eşit zaman ayrılmalıdır. Eşit alandan kasıt bir iddia ya da karşıt görüşlerin
verildiği haberlerde olayın taraflarına, söz hakkı doğuran durumlarda herkese eşit alan
ayrılmasıdır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tabloid habercilikte sıkça işlenen temalardandır?
Yolsuzluk |
Ekonomik gidişat |
Bilimsel gelişmeler |
Bireysel ünlü olma hikayeleri |
Edebiyatla ilgili gelişmeler |
Ünlü kişilerin özel yaşamları hakkında dedikodu içerikli bilgiler, zenginlik, bireysel ünlü olma hikayeleri, felaket haberleri, bireysel suç hikayeleri tabloid yayıncılıkta en çok görülen haber konularıdır. Doğru cevap D'dir.
19.Soru
Etik kavramının kökeni Arapça'da hangi kökten gelmektedir?
Hulk |
Ethos |
Ethic |
Ethical |
Mos |
Etik kavramının kökeni Yunanca ethos sözcüğünden türetilmiştir. Türkçe’de moral olarak ta kullanılan ahlak sözcüğü, Arapçada “hulk”, Latince' de ise, “mos” sözcüklerinden gelmektedir. Etik ve ahlak törelerden kaynaklı; geleneksel, göreneklere dayalı alışkanlıklar, yerleşik hale gelmiş duygu birikimleri, karakter, huy, mizaç anlamlarına gelmektedir.
20.Soru
Bilinçli ya da bilinçsiz olarak kamuoyunu yanlış bilgilendirmek, yanıltmak gazetecilik terminolojisinde ne olarak ifade edilir?
Tiraj |
Reyting |
Dezenformasyon |
Promosyon |
Tabloidleşme |
Dezenformasyon bilinçli ya da bilinçsiz olarak kamuoyunu yanlış bilgilendirmek, yanıltmaktır. Dezenformasyon basın etiğinin ihlaline yol açmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ