Medyada Eleştirel Yaklaşımlar Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bilgisayarların işlem gücü olmadan oluşturulamayacak veya kullanılamayacak olan ortamlara ne denir?
Dijital temsil |
Modülerlik |
Kamusal yayıncılık |
Yeni Medya |
Çokuluslu medya |
Doğru cevap D'dir. Yeni medyadır.
2.Soru
Garnham, kültürel üretimin hangisi ile kesin olarak bağlantılı olduğunu savunmaktadır?
Toplumsal yapı |
Ekonomi |
Teknoloji |
Tarihsel birikim |
Kamu politikaları |
Garnham, kültürel üretimin ekonomi ile kesin olarak bağlantılı olduğunu savunmaktadır. Kültür endüstrilerini çözümlerken ilk ele alınan sorun, medyanın sermaye sınıfı için üstlenmiş olduğu ekonomik işlevlerdir.
3.Soru
I. İletişim sistemi, yeni iktidar ilişkilerinin tam merkezinde yatar.
II. İletişim ve modernlik arasında çok sıkı bir bağlantı vardır ve bu bağlantıların eleştirel ve tarihsel bir perspektif ile sorgulanması gerekmektedir.
III. İletişim sistemleri modernlik söylemleriyle bir aktarım sistemi olarak işler.
IV. Popüler kültürel ürünlerin masum görünen yüzeyinin altına gömülü ideolojik anlamı aramak yerine, söylemsel mücadeleleri düzenlemek için nasıl işlediklerini açıklamak daha önemlidir.
Murdock’un iletişim sistemi ve modernlik yaklaşımı ile ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
I ve II |
I, II ve III |
I, II ve IV |
II, III ve IV |
III ve IV |
III numaralı ifade Murdock’un iletişim sistemi ve modernlik yaklaşımı ile ilgili olarak olarak yanlış bilgi içerdiği için bu ifadenin yer almadığı seçenek olan C seçeneği sorunun doğru yanıtı olacaktır. Doğru bilgi, "Murdock’a göre iletişim sistemleri modernlik söylemleriyle bir aktarım sistemi olarak değil, bir tercüme ya da tahvil etme sistemi olarak işler" şeklindedir.
4.Soru
Rıza imalatı görüşüyle propagandanın medya yoluyla, güçlüler lehine halkı ikna etmek için kullanılan bir yöntem olduğunu Herman ve Chomsky’den çok önce, 1920’lerde ortaya koyan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Walter Lippmann |
Harold Lasswell |
Carl Howland |
Paul Lazarsfeld |
Kurt Lewin |
Gücü elinde bulunduranlar, haber söylemini belirler. Hangi olayların haber olacağına ve bu haberlerin nasıl yaklaşımlar içereceğine karar verebilirler. Bu, Herman ve Chomsky’ye göre yeni bir saptama da değildir. Walter Lippman’ın rıza imalatı görüşü, propagandanın medya yoluyla, güçlüler lehine halkı ikna etmek için kullanılan bir yöntem olduğunu 1920’lerde ortaya koymuştur.
5.Soru
Türkiye’de hangi yıllarda televizyon ve ardından yazılı basın alanında medya sistemi Amerikan tarzına dönüşmeye başlamıştır?
1970 |
1980 |
1990 |
2000 |
2010 |
Birincil amacı kâr elde etmek olan ticari televizyonlar, ABD’de izleyicinin beğendiği pek çok format geliştirmiş ve kitleleri etkilemenin yollarını keşfetmişlerdir. Araçsalcı ekonomi politik yaklaşımcılar bu yapıya 1970’li yıllarda itiraz ederken, Amerikan tarzı medya yapısının yakın bir gelecekte
Avrupa ve dünyanın diğer ülkelerine de sıçrayacağı uyarısında bulunmuşlardır. Nitekim 1980 sonrasındaki deregülasyon sürecinde, Avrupa medyasında kamu yayıncılığının etkisi azalmış, özelleştirmeler, uluslararası küresel sermayenin girişiyle satın almalar ve birleşmeler yaşanmıştır. Türkiye’de de 90’lı yıllardan sonra televizyon ve ardından yazılı basın alanında benzer gelişmeler yaşanmış, medya sistemi Amerikan tarzına dönüşmüştür.
6.Soru
I. Çokuluslaşmanın yaygınlaşması
II. Şirket birleşmelerinin artması
III. Tecimsel yayıncılığın yerini kamusal yayıncılığın alması
Yukarıda verilenlerden hangisi veya hangileri küreselleşmenin sonuçlarındandır?
Yalnız II |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Çokuluslaşma, şirket birleşmeleri ve büyük iletişim tekellerinin tüm dünyaya yayılması küreselleşmenin sonucudur. Fakat kamusal yayıncılığın yerini tecimsel yayıncılık almıştır. III numaralı maddede verilen bilginin tam tersi doğrudur. O nedenle doğru cevap B'dir.
7.Soru
Medyanın eleştirel ekonomi poliği yaklaşımı içerisinde araçsalcıların eleştirildikleri nokta aşağıdakilerden hangisidir?
İdeolojileri temel almaları |
İdeolojilerin kültürel temsillerini temel almaları |
Kültür ve kültürel örgütleri içeren üst yapıya vurgu yapmaları |
Kapitalist sistemdeki diğer çelişkileri göz ardı etmeleri |
Kapitalistlerin piyasadaki ekonomik güçlerini kullanma şekillerine odaklanmaları |
Araçsalcılar, kapitalistelerin piyasadaki ekonomik güçlerini kullanma şekillerine odaklanır. Onlara göre özel mülkiyet alanındaki iletişim araçları, kapitalist sınıfın araçlarıdır ve medya, belli bir sınıf (çoğunluğu yönetici sınıf) tarafından kontrol edilir. Araçsalcılara göre medya, egemen sınıfın toplumun geri kalanı üzerinde hâkimiyet kurmak ve onların rızasını alarak kendi düşüncelerini meşrulaştırmak için kullandıkları bir araç konumundadır. Edward S. Herman ve Noam Chomsky’nin temsilcileri olduğu bu yaklaşım, hükümetin ve iş çevrelerindeki seçkinlerin iletişim alanındaki nüfuz ve müdahalelerine odaklanarak sistemdeki diğer çelişkileri göz ardı etmesi noktasında eleştirilmiştir. Doğru yanıt D'dir.
8.Soru
Kültürel çalışmalar kapsamında en çok vurgu yapılan hegemonya kavramı hangi düşünür tarafından ortaya konulmuştur?
Althusser |
Hoggart |
Adorno |
Gramsci |
Stuart Hall |
Hegemonya kavramı, kültürel çalışmalar kapsamında üzerine en çok vurgu yapılan kavramdır. Gramsci’nin geliştirdiği hegemonya, medya ve kültürel çalışmalarda hâkim sınıfın kitleler üzerinde nasıl fark ettirmeden kültürel, sosyal ve ekonomik bir tahakküm kurduğunu ortaya çıkaran merkezi bir kavramdır. Doğru cevap D seçeneğidir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eleştirel ekonomi politiğinin çözümleme alanlarından biridir?
Metinlerin eleştirel söylem çözümlemesi
|
Metinlerin içerik analizi
|
Metinlerin göstergebilimsel çözümlemesi
|
Kültürel ürünlerin analizi
|
Kültürel tüketimin analizi |
Golding ve Murdock, iletişimin ekonomi politiğinin ilgilerini ve önceliklerini göstermek için üç çözümleme alanı belirlemişlerdir: (1) Kültürel malların üretiminin incelenmesi, (2) Medya ürünlerinin üretimi ve tüketimi arasındaki ilişkiyi açığa çıkarmak üzere metinlerin ekonomi politiğinin analizi, (3) Maddi ve kültürel eşitsizlik arasındaki ilişkiyi göstermek için kültürel tüketimin ekonomi politiğinin analizi. Doğru cevap E’dir.
10.Soru
I. Aydın olmanın gerektirdiği sorumluluk, eylem, özerk duruş ve eleştirel bakış, eleştirel düşüncedir.
II. Aydın kimliğini belirleyen en önemli şey, aydının özerk (bağımsız) duruşu ve ele aldığı konuyu eleştirel düşünceden kaynaklanan bir bakışla sorgulaması ve değerlendirmesidir.
III. Aydının bağımsızlığı sadece mevcut toplumsal, ekonomik veya siyasal iktidardan değil, aynı zamanda toplumun egemen ideolojisinden de bağımsızlık biçiminde algılanmalıdır.
IV. Aydın kimliğini belirleyen niteliklerden birisi onun “muhalif” duruşu ise öbürü de ayırt etmeyi “bilerek” değerlendirme yapabilmesidir.
V. “Ayırt edebilen” demek olan aydın, bu ayırt etme eylemini yalnızca ve yalnızca bilgi temelinde gerçekleştirmek, bu bağlamda -sürekli bilgiyle beslenen- kendi aklının dışında bir süzgece öncelik tanımamak zorundadır.
VI. Aydın kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan muhalif duruş, kendi yararı-çıkarı içindir.
Yukarıda verilen aydın kimliğine ilişkin ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnız IV |
Yalnız V |
V, VI |
I, III, V, VI |
I, II, III, VI, V |
Fransız yazar, filozof Jean Paul Sartre’a göre aydın, kendisini ilgilendirmeyen şeylere burnunu sokan, küresel insan ve toplum kavramı adına kabullenilmiş gerçeklerin ve bundan kaynaklanan davranışların tümünü sorgulama iddiasında olan kişidir. Başka bir deyişle aydın, üzerine vazife olmayan şeylere karışan birisidir. Bu tanımda aydın kimliğini belirleyen en önemli şey, aydının özerk (bağımsız) duruşu ve ele aldığı konuyu eleştirel düşünceden kaynaklanan bir bakışla sorgulaması ve değerlendirmesidir. Emre Kongar’a göre, aydının bağımsızlığı sadece mevcut toplumsal, ekonomik veya siyasal iktidardan değil, aynı zamanda toplumun egemen ideolojisinden de bağımsızlık biçiminde algılanmalıdır. Böylece aydın, içinde yaşadığı toplumu, bağımsız bir görüş açısıyla sorgulayan kişi olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan yola çıkarak, aydın kimliğini belirleyen niteliklerden birisi onun “muhalif” duruşu ise öbürü de ayırt etmeyi “bilerek” değerlendirme yapabilmesidir. Başka bir deyişle, eleştirisinin temelinde akıldan-akılcılıktan kaynaklanan bir ayırt etme çabası vardır. Ahmet Cemal’e göre “ayırt edebilen” demek olan aydın, bu ayırt etme eylemini yalnızca ve yalnızca bilgi temelinde gerçekleştirmek, bu bağlamda -sürekli bilgiyle beslenen- kendi aklının dışında bir süzgece öncelik tanımamak zorundadır. Aydın kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan muhalif duruş ise kendi yararı-çıkarı için değil, hiçbir karşılık gözetmeden tüm bir toplumun, tüm bir insanlığın yararı-çıkarı için çalışmak, düşünce üretmek ve kanaatini yine kimseden korkmadan, çekinmeden topluma, halka duyurabilmek demektir.
Zola’nın kimliğinde aydın olmanın gerektirdiği sorumluluk, eylem, özerk duruş ve eleştirel bakış, eleştirel düşünce varlık kazanmış, vücut bulmuş ve yalnızca Fransa’ya değil, tüm dünyaya örnek olmuştur.
11.Soru
Medyanın, devlet ve özel sektörün çıkarlarına hizmet etmesini anlatan Propaganda Modeli aşağıdaki kuramcılardan hangilerine aittir?
Edward S. Herman ve Noam Chomsky |
Edward S. Herman ve Dallas Symthe |
Noam Chomsky ve Dallas Symthe |
Dallas Symthe ve Herbert Schiller |
Peter Golding ve Graham Murdock |
Medyanın, devlet ve özel sektörün çıkarlarına hizmet etmesini anlatan Propaganda Modeli Edward S. Herman ve Noam Chomsky tarafından ortaya atılmıştır.
Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.
12.Soru
İletişimin olanaklarının Amerikan emperyalizminin yayılması için kullanıldığı ve Amerika’nın toplumsal ve ekonomik sisteminin kültür emperyalizmi şeklinde dünyanın diğer ülkelerine dayatıldığını savunan araçsalcı ekonomi politik yaklaşımın önde gelen temsilcisi aşağıdaki isimlerden hangisidir?
Graham Murdock |
Herbert Schiller |
Dallas Symthe |
Peter Golding |
Edward S. Herman |
İletişimin olanaklarının Amerikan emperyalizminin yayılması için kullanıldığı ve Amerika’nın toplumsal ve ekonomik sisteminin kültür emperyalizmi şeklinde dünyanın diğer ülkelerine dayatıldığını savunan araçsalcı ekonomi politik yaklaşımın önde gelen temsilcisi Herbert Schiller'dir.
Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.
13.Soru
Aşağıda eleştirel ekonomi politik yaklaşım ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Toplumsal eşitsizliğin aslında bir statü eşitsizliği olduğunu vurgular |
Kapitalist teşebbüs ile devlet müdahalesi arasındaki dengeyle ilgilenir |
Ekonomiyi ayrı ve uzmanlaşmış bir alan olarak görür |
İncelediği konuların ekonomik çözümlemesini yapar |
İnsanlar arasındaki ekonomik ilişkileri inceler |
Ekonomi politik kavramının “eleştirel” sıfatı ile nitelendirilmesinin nedeni, klasik anlamdaki ekonomi politiğin, göz ardı ettiği noktaları temel almasıdır. Sözü edilen liberal iktisatçılar kavramın, en basit anlatımıyla insanlar arasındaki üretim ilişkilerini (ekonomik ilişkileri) incelediğini, üretim araçlarının mülkiyet biçimlerini ve maddi servetlerin dağılım şekillerini içerdiğini göz ardı etmişlerdir. Eleştirel ekonomi politik yaklaşım, dört temelde ana akım ekonomi biliminden farklılık göstermektedir: (1) Bütüncüldür (2) Tarihseldir (3) Kapitalist teşebbüs ile devlet müdahalesi arasındaki dengeyle ilgilenir (4) Verimlilik gibi teknik olguların ötesine geçerek adalet, eşitlik, kamu yararı gibi temel ahlaki sorunlarla ilgilenir. Eleştirel ekonomi politik, klasik iktisattan farklı olarak toplumsal eşitsizliğin aslında bir sınıf eşitsizliği ve tarihin de bir sınıf mücadeleleri tarihi olduğunu vurgular. Eleştirel ekonomi politik, statüleri bir toplumdan öbürüne değişen çeşitli sınıf ve toplumsal grupların temel ekonomik çıkarlarını etkileyen bir insan ilişkileri alanını inceler. Bu yaklaşımda ekonomi, diğer disiplinlerden bağımsız bir alan olarak görülmez; aksine onlarla bütünleşmesi gereken bir çözümlemeye olanak tanır. Anaakım ekonomi bilimi ise aksine, ekonomiyi ayrı ve uzmanlaşmış bir alan olarak değerlendirir. Eleştirel ekonomi politik, ekonomiyi politikadan ayıran bakış açısının karşısındadır. Ancak ele aldığı, incelediği noktaların ekonomik çözümlemesini yapmaz. Doğru yanıt B’dir.
14.Soru
Dallas Smyhte'e göre, iletişim endüstrisinin ekonomik işlevini belirlemek için kapitalist kültür biçimlerinin hangi boyutu dikkate alınmalıdır?
Ekonomik |
İdeolojik |
Siyasi |
Toplumsal |
Eğitim |
Dallas Smyhte, Avrupalı Marksistlerin ideoloji yönündeki eğilimine tepkilidir. Asıl sorulması gereken soru iletişim endüstrisinin ne tür bir ekonomik işlevi olduğudur. Bunu belirlemek için kapitalist kültür biçimlerinin ideolojik değil ekonomik boyutu dikkate alınmalıdır.
15.Soru
"Amerika olmak üzere günümüz toplumları kamu değil, kitle toplumudur." ifadesini kullanan ve kitle kuramına kamu topluöu ve kitle toplumu karşılaştırmasıyla katkı vermiş bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?
Sigmund Freud |
Gustave Le Bon |
Alan Swingewood |
Wright Mills |
William McDougall |
Wright Mills de kitle kuramına kamu toplumu ve kitle toplumu karşılaştırmasıyla katkı vermiştir. Ona göre başta Amerika olmak üzere günümüz toplumları kamu değil, kitle toplumudur. Bu süreçte kitle iletişim araçları kamu toplumlarını kitle toplumlarına dönüştürmüştür.
16.Soru
Etkin bir ekonominin temel ilkeleri olarak kâr maksimizasyonuna, serbest mal ve sermaye akışına dönük asgari bir düzenlemeyi öngören neo-liberal ekonomik politikalara ne ad verilir?
Sanayileşme |
Emperyalizm |
Komünizm |
Sermaye |
Küreselleşme |
Etkin bir ekonominin temel ilkeleri olarak kâr maksimizasyonuna, serbest mal ve sermaye akışına dönük asgari bir düzenlemeyi öngören neo-liberal ekonomik politikalara Küreselleşme adı verilir.
17.Soru
Eleştirel ekonomi politikçilerin medyaya devlet ve hükümet müdahalesi konusundaki bakış açıları nasıldır?
Medyanın özelleşmesine karşıdırlar |
Pazar güçlerine en geniş serbestliğin tanınması gerektiğini savunurlar |
Pazar sisteminin kusurlarının ancak devlet müdahalesiyle düzeltilebileceğini savunurlar. |
Basın ilkelerinin devlet tarafından belirlenmesini savunurlar |
Medya kuruluşlarının başka alanlardaki yatırımlarının engellenmesi gerektiğini savunurlar |
Klasik (liberal) anlamdaki ekonomi politikçiler, devlet müdahalesinin en aza indirilerek pazar güçlerine en geniş serbestliğin tanınması gerektiğinden söz ederler. Eleştirel ekonomi politikçiler ise Pazar sisteminin yarattığı eşitsizlikle ilgilenirler. Devlet müdahalesinin alacağı biçim üzerinde anlaşamamalarına rağmen, pazar sisteminin kusurlarının ancak devlet müdahalesi tarafından düzeltilebileceğini savunurlar.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kendi aklını bir başkasının yardımına ya da kılavuzluğuna başvurmadan kullanmaya cesaret edemeyen insanın aciz olduğunu ileri sürmektedir?
Rene Descartes |
Friedrich Nietzche |
Jean Paul Sartre |
Immanuel Kant |
Sokrates |
Eleştirel bakışın doğrudan doğruya akıl ve akılcılıkla temellendirildiği 18. yüzyıl Aydınlanma felsefesi ve bu felsefenin önde gelen filozoflarından eleştirel felsefenin kurucusu Immanuel Kant’a göre insanın mutlak gerçek ya da tek doğru diye sunulan şeylerden şüphe etmesi gerekir. Bunu yapmayan ve kendi aklını bir başkasının kılavuzluğuna başvurmadan kullanma cesareti gösteremeyen insanın aciz olduğunu ileri sürmektedir. Doğru cevap D’dir.
19.Soru
Yeni medya düzenini kapitalizmin dijitalleşmesi olarak açıklayan kuramcı hangisidir?
David Harvey |
Russ Lewis |
Marshal McLuhan |
Dan Schiller |
Merril Moris |
Doğru cevap D'dir. Dan Schiller'dır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gramschi'nin hegemonyaya yönelik görüşleri arasında yer almaz ?
Yönetici sınıfın tahakkümü güç kullanımına değil rızaya bağlıdır. |
Statik bir olgu olmayıp sürekli değişen bir mücadele alanıdır. |
Toplumdaki eşitsizliği ortadan kaldırmaya dönük bir süreçtir. |
Üst yapı kurumları hegemonyanın kurulmasına katkı sunar. |
İktidarın sürdürülmesi için hegemonyanın kurulması zorunludur. |
Gramschi'ye göre hegemonya eşitsizliği güçlendiren ve eleştirel girişimleri engelleyen bir yapıdır ve egemenlerin kitleleri daha etkili bir şekilde yönetmesini sağlar.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ