Uygunluk Denetimi Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir. Bu denetim türünde denetimin konusunu bir örgüt içerisindeki veya bireysel olarak kişilerin yapmış olduğu işlemler veya faaliyetler oluşturur. Önceden belirlenmiş ölçütler ise devletin koyduğu yasalar, yönetmelikler, tüzükler olabileceği gibi bir örgütün üst yönetiminin belirlediği politikalar, yöntemler veya kurallar olabilir. Konuyu işletme açısından örneklendirdiğimizde, uygunluk denetiminde denetimin konusunu işletmede çalışan kişilerin yapmış oldukları işlemler veya eylemler oluşturur. Önceden belirlenmiş ölçütler ise yönetimin belirlediği politikalar veya kurallardır. Bu denetim türünde denetçi işletme yönetiminin koyduğu politikalara ve kurallara çalışanların uygun hareket edip etmediğini test eder.

İşletmenin üst yönetimi veya bölümlerinin yöneticileri faaliyet sonuçlarını bu performans ölçütleri ile tarafsız olarak test ederler ve gerektiğinde sonuçları üst yönetime raporlarlar. Tanımda sözü edilen etkinlik belirlenen ölçüt ile elde edilen sonuç arasındaki uyumdur. Verimlilik ise bu sonuca ulaşabilmek için katlanılan maliyet ile elde edilen sonuç arasındaki ilişkidir. Konuyu şöyle bir örnekle açıklayabiliriz: Pazarlama bölümü yöneticisi için 20.000 birim satış tutarı bir performans ölçütü olabilir. Eğer işletme bu birim sayısına yakın veya üzerinde bir satış gerçekleştirmiş ise etkinlikten söz edilebilir. Verimlilik ise bu satış tutarına ulaşabilmek için yapılan pazarlama gideri ile bu satış tutarı arasındaki ilişkidir. Yapılan reklam, promosyon vb. harcamalar ile satış tutarı arasında bir denge var ise verimlilikten söz edilebilir.

Fiziki inceleme yordamı ile denetçi fiziksel kanıtlar elde eder. Bu yordamı, işletmenin bilançosunda görülen varlıkların, gerçekten işletmede var olup olmadığını belirlemek için kullanır. Örneğin kasada görünen nakdin gerçekten işletmenin kasasında bulunup bulunmadığı, stok hesaplarında görülen miktar kadar stokun işletme depolarında olup olmadığı, kayıtlarda görülen sabit kıymetlerde bir eksiklik olup olmadığını fiziki inceleme yaparak belirleyebiliriz.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Denetim Sürecinin aşamaları Müşterinin seçimi ve işin kabul edilmesi, Denetimin planlanması, Denetimin yürütülmesi, Denetim raporunun hazırlanması şeklindedir.

Denetim, kontrolden farklı olarak, faaliyet, işlem ve süreçten bağımsızdır.

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.

Kontrol, bir örgütün, olayın, faaliyetin veya işlemin amacına ulaşabilme gücünü ifade eder. Oldukça soyut bir kavram olması nedeniyle anlaşılması güç olan kontrol tanımındaki unsurları şöyle sıralayabiliriz: • Kontrol konusuna göre bir örgüt, olay, faaliyet veya işlemle ilgili olabilir. Örneğin bir kamu işletmesinde veya özel bir işletmede kontrolden söz edebiliriz. Benzer biçimde olay olarak bir yangın veya bir tartışmanın kontrol altında olup olmadığından söz edilebilir. Faaliyet veya işlem olarak bir yardım faaliyetinin kontrol edilip edilmediğinden söz edilebilir. • Kontrol tanımındaki ikinci ve önemli bir unsur amaçlardır. Örgüt, olay, faaliyet veya işlem için varılması gereken bir amaç olması gerekir. Örgüt olarak işletmenin belirlediği amaçlarına ulaşması söz konusudur. Olay için; yangında amaç söndürmektir. Tartışmada istenilen amaç, istenilen yöne veya konuyu kapatmaya yöneltmektir. Yardım dağıtma faaliyetinde ise amaç istenen kişilere yardımların ulaştırılmasıdır. Denetim ve Denetçi

4 • Kontrol tanımındaki üçüncü unsur ise; örgüt, olay, faaliyet veya işlemin önceden belirlenmiş amaçlara ulaşabilme gücüdür. İşletmenin iç kontrol sistemi kuvvetli demek, işletmenin amaçlarına ulaşabilme gücünün olduğu anlamına gelir. Tartışma kontrol altında demek, tartışmayı istediğimiz gibi yönlendirebildiğimiz anlamına gelir. Yardım faaliyetleri kontrolsüz biçimde yapılıyor demek, yardımlarım ihtiyaç sahiplerine ulaşmadığı anlamına gelir.

Denetçinin toplanması gereken kanıt sayısını belirlerken göz önünde bulundurması gereken faktörlerdir şunlardır: İncelenen kalemin önemlilik derecesi, İncelenen kalemin risk düzeyi, Kanıt toplama maliyeti, Evrenin büyüklüğü. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Önemlilik, finansal tablolarda bulunan yanlışlıkların, bilgi kullanıcılarının karar alma davranışlarını etkileme düzeyidir. Doğru yanıt B'dir.

Dünyada genel olarak Kabul gören genel ahlak ilkeleri şöyledir (Güredin,115) :
• Sorumluluklar
• Kamu çıkarı
• Dürüstlük
• Tarafsızlık ve bağımsızlık
• Mesleki özen gösterme
• Hizmetin kapsamı ve niteliği

Doğru Cevap C seçeneğidir.

Denetimde kayıt toplama yordamları:

• Fiziki inceleme
• Gözlem
• Soruşturma
• Doğrulama
• Belgeleri inceleme
• Yeniden hesaplama
• Analitik inceleme şeklinde sıralanmaktadır.

Kontrol ve denetim arasındaki farklar ve benzerlikler aşağıda sıralanmıştır:

• İç denetim, iç kontrol sisteminin bir parçasıdır ve iç kontrolün
  kuvvetli olması için önemli bir araçtır.
• Kontrol; işlem, süreç, faaliyet yerine getirilirken
  aynı anda hareket etmesidir. Denetim ise işlem, faaliyet veya süreç yerine getirildikten sonra işlem, faaliyet veya süreçten bağımsız olarak yerine getirilmektedir.
• Denetimde bir başlangıç ve sondan söz edebiliriz. Fakat kontrol
  süreklidir; bir başlangıç ve sondan söz edilemez.
• Kontrol daha soyut bir kavramdır. Denetim ise somut olarak gözlemleyebileceğimiz bir faaliyettir.
• Her ikisi de aynı amaçlara hizmet ederler. Her ikisi de örgüt, birey, işlem veya sürecin amaçlarına ulaşmasıyla ilgili kavramlardır

Genel Kabul Görmüş Muhasebe
İlkelerine Uygunluk Standardı
Raporlama standartlarından ilki uygunluk standardıdır. Uygunluk standardına göre denetçi raporundaincelemiş olduğu finansal tabloların genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerine uygun düzenlenip düzenlenmediğini belirtmek
zorundadır.

Finansal tablolarda hata ya da hileden kaynaklanan yanlışlıklar söz konusu olabilir. Aralarındaki fark kasıt unsurudur. Söz konusu yanlışlık kasıtlı bir eylem sonucunda ortaya çıkmışsa hile, kasıt olmadan istemsiz bir şekilde ortaya çıkmışsa hata olarak adlandırılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Planlanan önemlilik/önemlilik eşiği olarak ifade edilen tutar, denetçinin finansal tablolarda bulunsa bile ilgili tarafların karar alma davranışlarını değiştirmelerine neden olmayacak yanlışlık ya da düzensizlerin en üst sınırını ifade etmektedir. Doğru yanıt A’dır.

Denetim firması potansiyel müşteriyi kabul etmeden önce, onun hakkında ne tür bilgiler toplamasıgerektiğini şöyle sıralayabiliriz:
• Hangi sektörde faaliyet gösterdiği, sektörün kendine özgü özellikleri,
• İşletme ile iş ilişkisinde bulunanların görüşleri,
• Denetlenecek işletmenin finansal durumu,
• İşletme yöneticilerinin ve sahiplerinin dürüstlüğü,
• İşletmenin çalışma ortamı vb. gibi konularda bilgi toplar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Asıl kanıtlar bir olay veya durumla doğrudan ilişkili kanıtlardır. Örneğin bir satışla ilgili düzenlenmiş sevk irsaliyesi ve fatura, asıl kanıt olarak kabul edilebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

• Müşteri seçimi ve işin kabul edilmesi
• Denetimin Planlaması
• Denetimin Yürütülmesi
• Denetim Raporunun Hazırlanması

Aşamaları doğru sıralanmış halidir. Doğru cevap B'dir.

Finansal tablolarda hata ya da hileden kaynaklanan yanlışlıklar söz konusu olabilir. Aralarındaki fark kasıt unsurudur. Söz konusu yanlışlık kasıtlı bir eylem sonucunda ortaya çıkmışsa hile, kasıt olmadan istemsiz bir şekilde ortaya çıkmışsa hata olarak adlandırılmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Finansal tablo denetiminde denetimin konusunu işletmelerin düzenlediği finansal tablolar oluşturur. Önceden belirlenmiş ölçütler ise genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkeleri ile bunlarla ilgili ulusal ve uluslararası standartlardır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

İşletmenin bilanço ve gelir tablosu rakamlarının ve denetçinin çalışma kağıtlarına yaptığı düzeltici, yeniden sınıflandırıcı günlük defter kayıtların etkilerinin bir arada görüldüğü, sonunda düzeltilmiş bilanço ve gelir tablosuna rakamlarına nasıl ulaşıldığını gösteren çalışma kağıdı türü çalışma mizanıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Herhangi bir denetim alanında toplanacak kanıt miktarını etkileyen unsurlar şunlardır:
• İncelenen denetim alanı için belirlenen önemlilik düzeyi,
• İncelenen denetim alanı için belirlenen kontrol riski düzeyi,
• İncelenen denetim alanının doğal risk düzeyi,
• Toplanabilecek kanıt türünün güvenilirlik düzeyi veya kalitesi,
• Toplanacak kanıtın maliyeti.