Bazen maliyet veya zaman gibi faktörler denetçinin bu şekilde hareketine engel
olur. Bu durum da denetçi nasıl bir yol izleyeceğine mesleki deneyimine göre karar verir.Daha az güvenilir daha çok kanıt toplamaya karar verebilir veya maliyetine rağmen kaliteli kanıtta ısrar edebilir. Bu bir mesleki yargılama ve karar sürecidir.
Denetçi yukarıda sıralanan koşulları dikkate alarak bu konudaki kararını vermelidir. Kanıtların güvenilirlik düzeyini etkileyen faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
• Eğer bir kanıt işletme dışı kaynaklardan toplanmış ise, işletme içerisinden toplananlara göre daha güvenilirdir.
• Kanıtı bizzat denetçi kendisi oluşturur ise, başka birilerine sorarak oluşturduğu kanıtlardan daha güvenilir kanıt elde edilmiş olur.
• Kanıt orijinal ise, fotokopi veya faks çıktısından daha güvenilirdir.
• Dönem sonu toplanan kanıtlar, dönem içi toplanan kanıtlardan daha güvenilirdir. 

Sonuç olarak, denetçi incelediği alanla ilgili görüşüne esas teşkil edecek yeterli ve kaliteli kanıt toplamalıdır.

İç Kontrol; faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği, finansal raporlamanın güvenirliliği, gereken yasa ve diğer düzenlemelere uyum şeklinde üç grup altında belirtilebilecek işletme amaçlarına ulaşmada makul bir güven sağlamak için düzenlenmiş, bir işletmenin yönetim kurulu, yöneticileri ve diğer personeli tarafından gerçekleştirilen bir süreçtir.

Faaliyetlerle ilgili amaçlar: İşletme kaynaklarının etkin ve verimli kullanılışıyla ilgili olan amaç grubudur. Bu amaç grubuna yönelik iç kontrol kısmı, bir işletmenin performans ve karlılık hedeflerine ulaşmasına ve kaynakların zararlara karşı korunmasına yardım etmektedir.

Denetim Riski=Önemli Yanlışlık Riski x Bulma Riski

Faaliyetlerle ilgili amaçlar: İşletme kaynaklarının etkin ve verimli kullanılışıyla ilgili olan amaç grubudur. Bu amaç grubuna yönelik iç kontrol kısmı, bir işletmenin performans ve karlılık hedeflerine ulaşmasına ve kaynakların zararlara karşı korunmasına yardım etmektedir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Şıklarda verilen diğer ifadeler hazır değerler konusunda yapılacak tözel testler kapsamındadır. Çünkü tözel testler finansal tabloların yer alan tutar ve açıklamalarından oluşan savların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını belirlemek amacıyla yapılan testlerdir. Kontrol testleri işletmenin iç kontrol sisteminin doğal riskleri ne ölçüde önlediğini belirlemek için yapılır. Bu nedenle denetçi kontrol testlerini yaparken aslında işletmede iç kontrol zayıflığı olup olmadığını belirlemektedir. 

Denetim raporunun hazırlanması, aşamasında; kanıtların değerlendirilmesi, denetim görüşünün oluşturulması, denetim raporunun hazırlanması ve müşteriye sunulması faaliyetleri gerçekleştirilir. Doğru yanıt D’dir.

DENETİM RAPORUNUN HAZIRLANMASI

Görüş Vermekten Kaçınma

Denetçinin sahip olduğu bir başka seçenek de denetim raporunda görüş bildirmekten kaçınmadır. Bazen denetçinin çeşitli nedenlerle, ne olumlu ne de olumsuz bir görüşe temel teşkil edecek yeterlilikte kanıt elde edememesi durumudur. Başka bir ifade ile denetçi bir bütün olarak finansal tabloların önemli yanlışlık içermediği sonucuna varmak için yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edememiştir.

BİLANÇO KALEMLERİNİN DENETİMİ

Dönen Varlıkların Denetimi

Dönen Varlıklar, işletmenin bir yıl veya bir hesap dönemi içinde paraya dönüşen veya tüketilen varlıklarından oluşur. Dönen varlıkların en önemli özelliği bilançonun en likit kalemlerini içermesidir. Bu nedenle, bilançodaki diğer gruplara göre daha riskli kalemlerden meydana gelir. Dönen varlıklardaki başlıca kalemleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Hazır Değerler,
• Menkul Kıymetler,
• Stoklar,
• Ticari ve Diğer Alacaklar.

Hazır Değerlerin Denetimi

Dönen varlıkların diğer bilanço gruplarından daha likit ve riskli olduğunu yukarıda belirtmiştik. Dönen varlıkların içindeki Hazır Değerler kalemi ise Dönen Varlıkların, dolayısı ile bilançonun en riskli unsurlarını içerir. Bu nedenle denetim açısından da, yapısal riski, kontrol riski ve denetim riski en yüksek hesaplar bu kalemde yer alır. Hazır değerler kalemi aynı zamanda en çok değer hareketinin olduğu hesapları içinde barındırır. Denetçi bu kalemde yer alan hesapların denetimine daha fazla dikkat etmeli, kontrol testlerini ve tözel testleri uygularken, mümkün ise örneklem almak yerine, gerektiğinde tüm işlemler ve hesap kalanlarını incelemelidir.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. II, III ve V numaralı ifadeler alacaklar ile ilgili kontrol testleri kapsamındadır. 

Denetim örneklemesi uygulamasının planlama aşamasında daha kesin sonuçlara ulaşılması; beklenen hata oranı ile kabul edilebilir hata oranının arasındaki fark tarafından belirlenir. Denetim standartları, örnekleme uygulamasındaki kesinlik kavramını yansıtmak için “örnekleme riski için tolerans” terimini kullanmaktadır. %6-%3= %3

Evren, denetçinin bir kontrol yordamının etkinliği ya da bir hesaptaki yanlışlığın boyutu gibi bazı özellikleri tahmin etmek istediği bir grup işlem veya bir hesap kalanını oluşturan kalemlerdir.

İÇ KONTROL KAVRAMI

İç Kontrolün Unsurları

İç kontrolle ilgili 1980’li yıllardan sonra yapılan çalışmalar detaylı bir tanım yapmak yerine onun un­surlarını açıklamaya yönelmiştir. COSO’da bu çalışmaların son halini oluşturmuştur. Bu çalışmaya göre iç kontrol beş temel unsurdan oluşmaktadır. COSO’ya göre iç kontrol unsurlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Kontrol çevresi,
• Risk değerleme,
• Kontrol eylemleri,
• Bilgi ve iletişim,
  • İzleme.

Denetimin planlanması:

• Müşteri işletmeyi tanıma
• Analitik incemelerin yapılması
• Önemlilik ve denetim riskinin ön belirlenmesi
• Denetim programının hazırlanması

basamaklarından oluşur.

İşletme faaliyet döngüleri yaklaşımıyla denetim alanlarına bölünmek istenirse başlıca denetim alanlarına aşağıdakiler örnek verilebilir:
• Hasılat ve tahsilat döngüsü
• Satın alma ve ödeme döngüsü
• Üretim ve stok döngüsü
• Duran varlık döngüsü
• Ücret döngüsü

Önemlilik eşiği düşük belirlenirse, Kanıt sayısı artar.

Kontrol, bir örgütün, olayın, faaliyetin veya işlemin amacına ulaşabilme gücünü ifade eder.

Doğru cevap E seçeneğidir

Bir beyan mektubunda yer alan ana noktaları şöyle sıralayabiliriz:
• İşletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlarının muhasebenin genel kabul görmüş ilkelerine ve Türkiye Muhasebe Standartları’na uygun olarak doğru ve dürüst bir şekilde yansıtmak üzere düzenlenmesi sorumluluğunun işletme yönetimine ait olduğunun belirtilmelidir.
• Finansal tabloların hiçbir hata, hile,yanlışı içermediğinin ve eksiksiz olduğunun belirtilmelidir.
• Bağımsız denetim raporu tarihi itibariyle tüm muhasebe kayıtları, destekleyici belgeler ve genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının denetçiye açık olduğunun belirtilmelidir.
• Finansal tablolara veya dipnotlarına yansıtılması gereken bilanço sonrası olaylar, önemli belirsiz durumlar, taahhütler,kefaletler gibi tüm hususların kayıtlandığı belirtilmelidir.

Politika, olası hata ve hileleri önlemek için ne yapılması gerektiği ile ilgili genel bir karardır. Bu politikaların uygulamaya geçirilebilmesi için yapılanlar ise, yordamları oluşturur. İşletmelerde kontrol eylemi olarak pek çok politika ve yordam uygulanır. Bunları değişik biçimlerde sınıflandırmak mümkündür. Genel olarak uygulanan kontrol eylemleri;

• Performans sonuçlarının incelenmesi
• Bilgi sistemleri içerisindeki kontroller
• Fiziksel kontroller: Kontrol eylemlerin bir türü de, fiziksel yapısı bulunan "stok, kasa, maddi duran varlıklar gibi kıymetlerin zaman zaman sayım işletmenin yapılması" biçiminde gerçekleşir. Sayım sonuçları daha sonra mevcut kayıtlarla karşılaştırılarak eksiklikler tespit edilir ve farklılıkların nedenleri araştırılır. 
• Görevlerin ayrımı

biçiminde sıralanabilir. Bu bilgilere göre Doğru Cevap C seçeneği olur. 

Denetçiler için iç kontrolün incelenmesi bir zorunluluk olduğu kadar, yapacağı faaliyetleri sınırlandırmak için de fırsat yaratmaktadır. Böylece denetçi görüş oluşturmak zorunda olduğu finansal tabloların doğruluğu ve güvenilirliği üzerinde doğrudan etkisi bulunan iç kontrolü önce incelemekte ve buradan elde ettiği bilgilere göre de diğer denetim faaliyetlerini planlamaktadır. İşletme açısından iç kontrol ise işletmenin amaçlarına ulaşabilme gücünü ifade etmektedir. Denetçi iç kontrol incelemeleri sonucunda kontrol riskini belirler ve belirlenen risk düzeyine göre de inceleyeceği örnek büyüklüğünü kararlaştırır. İç denetimin genel kabul görmüş denetim standardı oluşturacak kadar önemli olmasının nedeni ise, iç kontrolün finansal tablolar üzerindeki etkisidir. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.