Yanıt Açıklaması:

“Orta Türkçe” terimi, ilk kez 1928’de Kaşgarlı Mahmud’un sözlüğünün, yani Dîvânü Lügâti’t-Türk’ün söz varlığı ile ilgili çalışmasında, Carl Brockelmann (1868-1956) tarafından Karahanlı Türkçesi için kullanılmıştır. Grønbech ve Ligeti tarafından da kullanılan bir terimdir. Onların yapmış olduğu çalışmalarda Orta Türkçe döneminin X. yüzyıldan itibaren yani Karahanlı dönemi ile başlatıldığı görülse de diğer çalışmalarda dönemin III. yüzyıldan itibaren başlatıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: I. Köktürk Kağanlığı'nın yıkılışının ardından Çin egemenliğinde geçen elli yıllık sürede Türkler, Çin'in kuzey sınırlarına yerleşmişlerdi. Doğu Köktürklerinin son hükümdarının soyundan gelen Kutlug, 681 yılında yanındaki birkaç kişi ile Çin Seddi dışında kalan Yin-Şan dağlarına kaçar ve Türk boylarının kendisine katılmasıyla 679 yılından beri sürdürülen bağımsızlık mücadelesini 682 yılında kazanarak II. Köktürk Kağanlığı'nı kurar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Bir dilden diğerine geçen eski ödünçlemeler alıntı sözcüklerdir.

Yanıt Açıklaması:

Köktürk Yazıtları: II. Köktürk Kağanlığı (682-745) döneminde dikilmiş yazıtlardır. Köl Tigin (KT- 732) Bilge Kağan (BK- 735) Tonyukuk (T- 720-725 veya 732’den sonra) Çoyren Yazıtı (Ç- 688-692) Küli Çor (KÇ- İhe Hüşötü 719-723) Ongin (O- Işbara Tarhan 732-735) Yukarıda verilen bilgilere göre, Çoyren yazıtı Orhun harfli ilk yazıt olarak kabul edilir. Uygur Yazıtları: 745’te II. Köktürk Kağanlığı tamamıyla yıkılıp onun yerine 840’a kadar devam eden I. Uygur Kağanlığı döneminden kalan runik harfli metinlerdir. Bu grubun malzemesini ise şunlar oluşturur: Mayan Çor (MÇ- Şine Usu 759-760) Taryat (Terhin- 753) Karabalgasun (808-821) Suci (820-840) Tez Yazıtı (750?) II. Karabalgasun (825-840)

Yanıt Açıklaması: İlişkilerin pekiştirilmesi evlilik sonrası olmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

XX. yy’ın ilk çeyreğinde başlayıp bugünkü Türk dil ve lehçelerinin ortaya çıktığı dönem Yeni Türkçe dönemidir.

Yanıt Açıklaması: Nuri Yüce, 1987 yılındaki çalışması ile Orta Türkçe dönemini, 1. Yazı dili olma (XI-XV. yüzyıllar) 2. Gelişme dönemi (XVI-XX. yüzyıllar) olarak iki alt döneme ayırmış, ikinci alt dönem için şu açıklamayı yapmıştır: “Orta Türkçe devrinde yazı dili hâline gelmiş olan şivelerin eserler vererek edebî bir dil olması, bu döneme rastlar. Osmanlı, Çağatay, Kıpçak, Türkmen vb. şiveler Orta Türkçe devrinde yazı dili hüviyetini kazanmışlar ve birçok eserler vererek bu devrede edebî dil hâline gelmişlerdir.” Bu nedenle doğru cevap D şıkkındadır

Yanıt Açıklaması:

Bükümlü (=Çekimli) Diller:
a. Kök Bükümlü Diller: Arapça ve içinde yer aldığı Hâmi-Sâmi dilleri gibi.
b. Gövde Bükümlü Diller:

Yanıt Açıklaması:

Türk dilinin tarihinde en erken dönem “Altay Dil Birliği” dönemidir; yani Türk, Moğol, Tunguz, Kore dilleri ve belki Japon dilinin ortak olduğu dönem. Bu dönem Ana Altayca Dönemi olarak adlandırılır. Türkçenin kendine has bir yapısı yoktur bu dönemde.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: Alman Türkolog A. von Gabain, Eski Türkçe alanında ilk ve temel gramer kitabı olan çalışmasını 1941 yılında yayımlamıştır (Alttürkische Grammatik,Leipzig 1941). Bu gramer kitabında Gabain, eski Türk-runik harfli metinlerin yanı sıra Eski Uygurca metinlerin gramerini de ortaya koymuştur. Bu eserin son kısmında Köl Tigin yazıtının metni de yayımlanmıştır. Günümüzde de Eski Türkçenin en önemli grameri olma özelliğini koruyan bu çalışma, Mehmet Akalın tarafından Türkiye Türkçesine çevrilmiş ve 1988 yılında yayımlanmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Rus Coğrafya Cemiyeti, 1889’da Mihayloviç Yadrintsev başkanlığındaki bir heyeti Orhun ırmağı kıyılarına araştırma için gönderir. Bunlar, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarını bulur ve aynı yıl bu buluşu duyururlar (Anciens caractéres trouvés sur des pierres et des ornements au bord de l'Orkhon, St. Petersburg 1890). Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Altay dillerinin akrabalığı konusunda çekimser kalanlar ise Louis Ligeti
(1902-1987), Johannes Benzing (1913-2001), D. Sinor, Karl Grønbech
(1901-1957)’tir.

Yanıt Açıklaması:

Taspar’ın en önemli özelliği, Budizme eğilim göstermesidir. Yağmalar sırasında ele geçirilen bir Budist rahibin etkisinde kalarak ülkesinde Budist tapınağı yaptırdı ve sonrasında 575 yılında Buda’nın vaazlarının konu edildiği “Nirvanasutra” adlı kitabı, Çince'den Türkçe'ye çevirtti.

Yanıt Açıklaması:

Türk dilinin tarihinde en erken dönem “Altay Dil Birliği” dönemidir; yani Türk, Moğol, Tunguz, Kore dilleri ve belki Japon dilinin ortak olduğu dönemdir. Bu ortak dil döneminde mahallî farklılıkların alt gruplar oluşturduğunu varsaymalıyız; yani Korelilerin, Türklerin, Moğolların ve Tunguzların atalarının, bu ortak dil döneminde birbirinden farklı, yani birinden öbürüne farklılıklar gösterebilen ortak dilin (=Ana Altayca) varyantlarına (=çeşitleme) sahip olduğunu düşünmek zorundayız.

Yanıt Açıklaması:

bag+ış ‘bağ, ip’ (Irk Bitig 18) < bag ‘bağ, ip’ < ba- ‘bağlamak’

Yanıt Açıklaması:

bardıgız: vardınız, gittiniz.

Yanıt Açıklaması:

“Müşterek Orta Asya Türkçesi” kavramını Ahmet Caferoğlu Türk dünyasının doğu kolundaki Türkçeler için kullanmıştır.