Orhon Türkçesi Final 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde 2.tekil kişi Emir kipi çekimi kullanılmıştır?
Eşid |
Barzun |
Yorılım |
Biliŋ |
Tüşeyin |
1. tekil kişi- -(A)yIn- tüş-eyin ‘ineyim’ T 30,/ 2. tekil kişi- -Ø / -gIl-eşid ‘(sen) işit’ BK K1,/ 3. tekil kişi- -zU(n) /–çUn- bar-zun ‘gitsin’ T 31,/ 1. çoğul kişi - -(A)lIm- yorı-lım ‘yürüyelim’ T 29,/ 2. çoğul kişi- -(I)ŋ / -Ø - bil-iŋ ‘bilin, öğrenin’ BK D33,
2.Soru
Bilge Kağan Anıtında geçen "bir tümen artukı yeti bi?" ifadesinin karşılığı hangi sayıdır?
17 |
7010 |
10007 |
17000 |
70000 |
Bir tümen, 10000 sayısını temsil etmektedir. Bilge Kağan Anıtında (BK G1) geçen "bir tümen artukı yeti bi?" ifadesi de 17000 sayısını ifade eder.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Altay dil birliğine çok sonradan dahil edilmiştir?
Japonca |
Tibetçe |
Moğolca |
Çuvaşça |
Yakutça |
Japonca'nın Altay dil birliğine dahil edilmesi çok sonradır.
4.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil eki vardır?
teŋri teg teŋride bolmış |
tokuz oguz begleri bodunı bu sabımin edgüti eşid |
ol amtı aŋıg yok |
igidmiş kaganıŋın sabın almatın yir sayu bardıg |
birigerü tokuz ersinke tegi süledim |
al- “almak” -matın olumsuz zarf-fiil ekidir.
5.Soru
Tip bağlacı ne anlama gelmektedir?
Diye |
Veya |
Dahi |
Ve |
Yoksa |
Orhun Türkçesinde bağlaç olarak azu ‘veya, yoksa, yahut’, takı ‘ve, dahi’, ulayu ‘ve’, yeme ‘ve, dahi, … da’, yan cümle bağlacı olarak tiyin ‘diye, için’ ve tip ‘diye’ sözleri kullanılır. Doğru yanıt A'dır.
6.Soru
Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında millî gurur ve heyecanı dile getiren “ tört bulu? kop yagı ermiş sü sülepen tört bulu?dakı bodunug kop almış kop baz kılmış başlıgıg yüküntürmiş tizligig sökürmiş.” Cümlesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
“Yukarıda Türk Tanrısı, Türk kutsal yer su ruhları şöyle yapmışlar: Türk halkı yok olmasın diye, halk olsun diye, babam İlteriş Kağanı ve annem İlbilge Hatunu göğün tepesinden tutup daha yükseklere kaldırmışlar muhakkak ki.”(KT D 11-12; BK D 22). |
“Dört bucak hep düşman imiş. Ordular sevk ederek dört taraftaki halkları hep almış, hep kendisine bağımlı kılmış. Başlılara baş eğdirmiş, dizlilere diz çöktürmüş.” (KD D 2, BK D 13). |
“Ey Türk, Oğuz beyleri ve halkı, işitin: Üstteki gök çökmedikçe, alttaki yer delinmedikçe, Türk milleti, senin devletini ve töreni kim bozabilirdi!” (KD D 22, BK D 18-19). |
“hepsi yedi yüz kişi olmuş, yedi yüz kişi olup” (KT D13, BK D11) |
“kanın su gibi aktı, kemiğin dağ gibi yattı” (KT D24) |
tört bulu? kop yagı ermiş sü sülepen tört bulu?dakı bodunug kop almış kop baz kılmış başlıgıg yüküntürmiş tizligig sökürmiş.
“Dört bucak hep düşman imiş. Ordular sevk ederek dört taraftaki halkları hep almış, hep kendisine bağımlı kılmış. Başlılara baş eğdirmiş, dizlilere diz çöktürmüş.” (KD D 2, BK D 13).
7.Soru
“yergerü” (yere) ve “subı?aru” kelimelerinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
İlgi eki almış olmaları |
Yön gösterme eki almış olmaları |
İsimden fiil yapma eki almış olmaları |
Belirtme durumu eki almış olmaları |
Eşitlik durumu eki almış olmaları |
yer+gerü (yere) ve sub+ı+?aru kelimelerinin ortak özelliği, her ikisinin de yön gösterme eki almış olmalarıdır.
8.Soru
Id- “göndermek” < ı- “göndermek” –d sözcüğünde aşağıdaki eklerden hangisi vardır?
Id- “göndermek” < ı- “göndermek” –d sözcüğünde aşağıdaki eklerden hangisi vardır?
Fiilden fiil yapım eki, pekiştirme eki |
İsimden isim (sıfat) yapım eki |
İsimden fiil yapım eki |
Fiilden isim yapım eki |
Belirtme durumu eki |
Id- “göndermek” < ı- “göndermek” –d (Fiilden fiil yapım eki, pekiştirme eki)
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Orhun Türkçesinde çokluk (topluluk) eklerinden biri değildir?
+lAr |
+(X)m |
+gUn |
+An |
+(X)t |
+(X)m çokluk ( topluluk) eklerinden değil, iyelik eklerindendir. Doğru yanıt B'dir.
10.Soru
"teŋri k͡üüç birtü͡k üçün kaŋım kagan süsi böri teg ermiş yagısi k͡ooń teg ermiş" cümlesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
kaŋ “baba” anlamına gelmektedir. |
+si 3. tekil kişi iyelik ekidir. |
–tük geçmiş zaman sıfat-fiil ekidir. |
sü “komutan” anlamına gelmektedir. |
yagı “düşman” anlamına gelmektedir. |
bir- “vermek” –tük [geçmiş zaman sıfat-fiil eki]
kaŋ “baba” +(ı)m [1. tekil kişi iyelik eki]
sü “asker” +si [3. tekil kişi iyelik eki]
yagı “düşman” +si [3. tekil kişi iyelik eki]
Bu bilgiler ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 2. çoğul iyelik ekidir?
+(X)m |
+(X)mXz |
+(X)ŋ |
+(X)ŋ Xz |
+(X)g |
+(X)m 1. tekil, +(X)mXz 1. çoğul, +(X)ŋ ve +(X)g 2. tekil, +(X)ŋ Xz 2. çoğul iyelik ekleridir. Doğru yanıt D'dir.
12.Soru
“üze kök te?ri asra yagız yer kılındukta ekin ara kişi oglı kılınmış” cümlesindeki “kılındukta” sözcüğünün aldığı ekler hangi seçenekte verilmiştir?
-(ı)n dönüşlülük eki, –dukta zarf-fiil eki |
-(ı)n araç durumu eki, –dukta sıfat-fiil eki |
-(ı)n 2. Tekil kişi iyelik eki, –dukta zarf-fiil eki |
-(ı)n Edilgenlik eki, –dukta sıfat-fiil eki |
-(ı)n Edilgenlik eki, –dukta zarf-fiil eki |
kılın- “yaratılmak” < kıl- “kılmak, yaratmak” -(ı)n [edilgenlik eki] –dukta [zarf-fiil ekidir.
13.Soru
Orhun Türkçesine göre"eki" ne demektir?
“iki, 2” +n [araç durumu eki] |
“iki, 3” +n [araç durumu eki] |
“iki, 4” +n [araç durumu eki] |
“iki, 5” +n [araç durumu eki] |
“iki, 6” +n [araç durumu eki] |
“iki, 2” +n [araç durumu eki]
14.Soru
“Birle ilteriş kagan boluyın birye tabgaçıg öŋre kıtan͡yıg yırya oguzug üküş ö͡k ölürti “ Yukarıda verilen cümlede yön adlarını ‘Güney, Doğu, Kuzey’ olarak doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
Birye- öŋre- Yırya |
Yırya- Birye- öŋre |
Öŋre- Yırya- Birye |
Yırya- Öŋre- Birye |
Birye- Yırya- Öŋre |
Birle ilt(e)r(i)ş k(a)g(a)n bol(u)y(ı)n b(i)rye t(a)bg(a)ç(ı)g öŋre kıt(a)n͡y(ı)g yırya og(u)z(u)g ük(ü)ş ö͡k öl(ü)rti b(i)lg(e)si ç(a)b(ı)şi b(e)n ö͡k (e)rt(i)m çog(a)y kuzin k(a)ra kum(u)g ol(u)rur (e)rt(i)m(i)z. (ile İlteriş Kağan olarak güneyde Çinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeyde Oğuzları pek çok öldürdü. Danışmanı (ve) kumandanı bizzat ben idim. Çogay (dağlarının) kuzeyinde Karakum’da oturur idik.).
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi birden fazla ek almıştır?
bilser |
aygıl |
kodup |
atlıg |
taşda |
bil- “bilmek” - ser [şart eki]
ay- “söylemek” –gıl [2. tekil kişi emir eki]
kod- “bırakmak” < ko- “koymak, bırakmak” –d [fiilden fiil yapım eki, pekiştirme eki] –(u)p [zarf-fiil eki]
at “at” +lıg [isimden isim –sıfat yapım eki]
taş “dış, dışarı” +da [bulunma-çıkma durumu eki]
16.Soru
İştemi Kağan'ın ölümünden sonra Köktürk tahtına aşağıdakilerden hangisi geçmiştir?
Bilge Kağan
|
Kara Kağan
|
Muhan Kağan
|
Taspar Kağan
|
Tardu Kağan
|
17.Soru
Aşağıda verien sözcüklerden hangisi [ettirgenlik eki] – [3. tekil kişi gelecek zaman çekimi ve pekiştirme edatı] ‘nın birleşmesi ile oluşmuştur?
Ayguçısı |
Azkıńa |
Seŋünüg |
Birdin |
Ölürtecik |
ay- “söylemek” –guçı [gelecek zaman sıfat-fiil eki] +sı [3. tekil kişi iyelik eki], az “az” +kıńa [isimden isim yapan ek, küçültme eki], seŋün “<Çin. General” +(ü)g [belirtme durumu eki], bir “güney” +din [isimden isim yapım eki], ölür- “öldürmek” < öl- “ölmek” –ür [ettirgenlik eki] –teçik [-teçi 3. tekil kişi gelecek zaman çekimi ve ök pekiştirme edatının birleşmesi ile oluşmuş].
18.Soru
Aşağıda verilen sözcüklerin hangisinde [isimden isim –sıfat yapım eki] kullanılmıştır?
Kişig |
Ayıgması |
Kodup |
Kışayın |
Atlıg |
kişi “kişi” +g [belirtme durumu eki], ay- “söylemek” –(ı)gma [geniş zaman sıfat-fiil eki] +sı [3. tekil kişi iyelik eki], kod- “bırakmak” < ko- “koymak, bırakmak” –d [fiilden fiil yapım eki, pekiştirme eki] –(u)p [zarf-fiil eki], kış- “kılmak, yapmak” –ayın [1. tekil kişi emir eki], at “at” +lıg [isimden isim –sıfat yapım eki].
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Uygur Yazıtları’dan biridir?
Tonyukuk |
Çoyren Yazıtı |
Küli Çor |
Ongin |
Taryat |
I. Uygur Kağanlığı döneminden kalan runik harfli metinler: Mayan Çor (MÇ- S¸ine Usu 759-760), Taryat (Terhin- 753),?Karabalgasun (808-821),?Suci (820-840), Tez Yazıtı (750?), II. Karabalgasun (825-840)
20.Soru
Bilge Kağan yazıtında geçen sözcüklerden hangisinin çözümlemesi aşağıda yanlış olarak verilmiştir?
törü “töre, yasa” +si [3. tekil kişi iyelik eki] +n [belirtme durumu eki] |
it- “düzenlemek” –i [zarf-fiil eki] |
bir- “kesinlik anlamı katan yardımcı fiil” –miş [3. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman] |
başlıg “başlık” < baş “baş” +lıg [isimden isim yapım eki] +(ı)g [belirtme durumu eki] |
baz “bağımlı, tâbi” < ba- “bağlamak” –z [fiilden isim yapım eki] |
D şıkkında geçen "başlıg “başlık” < baş “baş” +lıg [isimden isim yapım eki] +(ı)g [belirtme durumu eki]" bilgisinin doğrusu "başlıg “başlı, başı olan; başında lideri olan” < baş “baş” +lıg [isimden isim – sıfat- yapım eki] +(ı)g [belirtme durumu eki]"dir. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ