Orta Asya Türk Tarihi Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Altın Orda Devleti kimin ölümüyle parçalanmaya başlamıştır?
Özbek Han |
Toktamış Han |
Edigey Mirza |
Sertak Han |
Timur Han |
Edigey Mirza, Toktamış Han’dan sonra Cengiz soyundan gelenleri tahta çıkartarak ülkeye hâkim oldu ve gerek askerî gerek siyasi olarak ülke geçici de olsa bir istikrara kavuştu. Hatta Edigey 1408 yılında Moskova’ya karşı başarılı bir sefer düzenledi. Ancak Edigey’in de ölmesiyle Altın Orda, parçalanma dönemine girdi. Doğru cevap C'dir.
2.Soru
Aşağıda Altaylılar ile verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
1989 yılında Altay Cumhuriyeti kuruldu. |
XIII. yüzyılda ise Moğol egemenliği altına girdiler. |
Rusların baskısı sonucu halkın bir kısmı Hristiyan oldu. |
Dağlık Altay’da İskitlere âit Tek-Menek Kurganları bulunur. |
1 Haziran 1922 tarihinde kurulan Oyrat Özerk Bölgesi’ne dâhil edildiler. |
1919 yılının sonlarında Sovyet idâresi Altay bölgesini tam olarak ele geçirdi ve burası 1 Haziran 1922 tarihinde kurulan Oyrat Özerk Bölgesi’ne dâhil edildi. 1948 yılında da Dağlık Altay Özerk Oblastı’na dönüştürüldü. Siyasi statü, 1991 yılında Dağlık Altay Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti olarak yeniden düzenlendi. En son olarak bölge Türklerinin bağlı bulunduğu siyasî yapının adı 1992 yılında Altay Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde Buhara Hanlığında iş başına gelen hanedanlıklar sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
Mangıtlar - Astrahaniler - Ebu’l-Hayrlılar |
Ebu’l-Hayrlılar - Astrahaniler - Mangıtlar |
Astrahaniler - Mangıtlar - Ebu’l-Hayrlılar |
Ebu’l-Hayrlılar - Mangıtlar - Astrahaniler |
Mangıtlar - Ebu’l-Hayrlılar - Astrahaniler |
Özbek Hanlıkları arasında yer alan Buhara Hanlığında sırasıyla Ebu’l-Hayrlılar (1500-1598), Astrahaniler (1599-1756) ve Mangıtlar (1756-1920) işbaşına gelmiştir. Doğru cevap B'dir.
4.Soru
Aşağıdaki hanedanlıklardan hangisi Buhara Hanlığı dönemi içerisinde 1500-1598 yılları arasında hüküm sürmüştür?
Ebu’l-Hayrlılar |
Astrahaniler |
Mangıtlar |
Arapşahiler |
Kukla Hanlar |
Ebu’l-Hayrlılar, Astrahaniler ve Mangıtlar Buhara Hanlığı Döneminde hüküm sürmüştür. Bunlardan Ebu’l-Hayrlılar 1500-1598 yılları arasında iş başına geçmişlerdir. Doğru cevap A.
5.Soru
XIX. yüzyıl Rus kaynaklarında Dağlı Tatar olarak geçen, XVIII. yüzyıla kadar eski dinlerinde yaşadıkları ve ancak bu tarihten sonra Müslüman oldukları söylenen Kafkasya Türk Boyu aşağıdakilerden hangisidir?
XIX. yüzyıl Rus kaynaklarında Dağlı Tatar olarak geçen, XVIII. yüzyıla kadar eski dinlerinde yaşadıkları ve ancak bu tarihten sonra Müslüman oldukları söylenen Kafkasya Türk Boyu aşağıdakilerden hangisidir?
Karaçay-Malkarlılar |
Kumuklar |
Nogaylar |
Ahıska Türkleri |
Tatarlar |
XIX. yüzyıl Rus kaynaklarında Dağlı Tatar olarak geçen Karaçay-Malkarlıların XVIII. yüzyıla kadar eski dinlerinde yaşadıkları ve ancak bu tarihten sonra Müslüman oldukları söylenmektedir. Doğru cevap a'dır.
6.Soru
Kukla Hanlar Dönemi hangi yıllar arasında yer alır?
1740-1804 |
1740-1805 |
1740-1806 |
1740-1807 |
1740-1808 |
Kukla Hanlar Dönemi 1740-1804 yılları arasındadır.
7.Soru
Timur’un vefatından sonra yaşanan saltanat mücadeleleri kaç bölge üzerinden incelenir?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Timur’un vefatından sonra yaşanan saltanat mücadeleleri 1) Maveraünnehir-Horasan, 2) Azerbaycan ve Irak-ı Acem ve Arap, 3) Fars, Kirman, Huzistan bölgeleri olmak üzere Timur’un oğul ve torunlarının idaresinde olan başlıca üç bölge üzerinden incelenmektedir.
8.Soru
Özbek Han zamanında Altın Orda Devletinin Saray şehrini ziyaret eden ve Saray şehri ile ilgili geniş bilgiler veren seyyah aşağıdakilerden hangisidir?
Evliya Çelebi, |
Marko Polo, |
İbn-i Haldun |
İbn Battûta, |
Katip Çelebi |
Özbek Han zamanında Saray’ı ziyaret eden İbn Battûta’nın nakline göre, Saray’ın çarşıları ve sokakları mamur olup, evlerin arasında boşluk ve viran yerler yoktu. Şehir o kadar geniş sahaya yayılmıştı ki, seyyah, etrafını atla sabahtan akşama kadar ancak dolaşabilmişti. Etnik gruplar (Türk, Moğol, As, Çerkes, Rum, Rus) ayrı semtlerde yerleşmişti ve her semtin çarşı, pazar ve imalathanesi mevcuttu. Saray’da bakır eşya imâl eden maden atölyeleri de vardı. 1922 yılında Saray’da yapılan kazıda kiremit ve kerpiç sobalar bulunmuştur. Bu da Saray’da seramik ve maden sanatının bu devirde geliştiğini göstermektedir. Ayrıca Saray’da terzihane ve gön işleme atölyelerinin olduğu da ispatlanmıştır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Babür’ün kendi yaşadıklarını anlattığı ve bizzat Çağatayca kaleme aldığı eseridir?
Mübeyyen |
Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi |
Dîvân |
Vekâyi |
Aruz Risâlesi |
Vekâyi (Babür’ün Hâtıratı, Babürnâme): Babür’ün kendi yaşadıklarını anlattığı ve bizzat Çağatayca kaleme aldığı bu eseri sadece Çağatayca’nın değil, bütün Türk edebiyatının en güzel mensur örnekleri arasında sayılmaktadır.
10.Soru
Türkiye sınırına 15 kilometre uzaklıkta, Posof C¸ayı’nın iki yakasında yer alan, Hazarların, sonraki Oğuzların ve Kıpçakların doğrudan bakiyeleri olarak bilinen Türkler aşağıdakilerden hangisidir?
Türkiye sınırına 15 kilometre uzaklıkta, Posof C¸ayı’nın iki yakasında yer alan, Hazarların, sonraki Oğuzların ve Kıpçakların doğrudan bakiyeleri olarak bilinen Türkler aşağıdakilerden hangisidir?
Karaçay-Malkarlılar |
Kumuklar |
Nogaylar |
Ahıska Türkleri |
Tatarlar |
Türkiye sınırına 15 kilometre uzaklıkta, Posof C¸ayı’nın iki yakasında yer alan Ahıska, çok eski bir Türk yurdudur. Ahıska Türkleri Hazarların, sonraki Oğuzların ve Kıpçakların doğ- rudan bakiyeleridir. Moğol istilası devrinde Abaka Han’ın desteğini alarak Gürcistan’da hükümet kuran Atabeylik a^ilesi Ahıska topraklarında hükmetmiştir. Doğru cevap d'dir.
11.Soru
1887 yılında Buhara Halığı'nın başkenti Buhara'da Rus yerleşimlerinin başlaması aşağıdaki hangi olayla gerçekleşmiştir?
Buhara Hanlığının Rusya tarafından işgal edilmesiyle |
Buhara Hanlığına Rusya tarafından manda ve himaye uygulanmasıyla |
1905'de Buhara'da yaşanan ihtilalle |
Cuybarî Hocalarının Rusya'yı harekete geçirmesiyle |
Rusya'nın demiryolu hattını hanlığı içine alacak şekilde genişletmesiyle |
Muzafferüddin (1865-1885) zamanında, 1868 yılında Buhara Hanlığı, Rusya tarafından işgal edilerek manda (himaye altında) devlet haline getirilmiştir. Rusya özellikle ilk dönemlerde hanlara doğrudan müdahil olmayıp hanlığın içişlerine karışmamış, hatta ilişkiler işgal öncesindeki şekliyle devam etmiştir. Emîr Abdulahad (1885-1910) her yıl düzenli olarak St. Petersburg’u ziyaret etmiştir. Ancak Rus hükümeti 1887 yılında demiryolu hatlarını hanlığı da içine alacak şekilde genişlettikten sonra iş değişmiş, özellikle başkent Buhara’da Rus yerleşim birimleri oluşturulmuştur. 1905 İhtilali’nden sonra Buhara Hanlığı’nda yenileşme hareketleri belli bir ivme kazansa da gelenekçiler tarafından etkinliği sınırlandırılmıştır. 1917 Ekim İhtilali’nden sonra da varlığını bir süre devam ettiren Buhara Hanlığı, ne var ki, Ağustos 1920’de Kızıl Ordu tarafından işgal edilmiş, son hükümdar Alim Han (1910-1920) tahttan indirilmiştir. Sovyet yönetimi 6 Ekim 1920’de hanlığı ortadan kaldırdığını ve Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etmiştir.
12.Soru
Yaylak, kışlak, otlaklardan oluşan gerek sınırları, gerekse de yöneticileri han tarafından belirlenen yerlere ne ad verilir?
Yaylak, kışlak, otlaklardan oluşan gerek sınırları, gerekse de yöneticileri han tarafından belirlenen yerlere ne ad verilir?
Yam |
Yurt |
Tümen |
Daruga |
Tamga |
Hanlar, kabile taksimat sistemini bütün Altın Orda Devleti için benimsemiş ve ülkeyi “yurt”lara bölmüşlerdir. Yaylak, kışlak, otlaklardan oluşan bu yurtların gerek sınırları, gerekse de yöneticileri han tarafından belirleniyordu.
13.Soru
Bugün Don ve Kuban arasında Astrahan havalisinde yayılan, Berke Han ve onun kumandanının 1265’te Müslüman olmasıyla, İsla^m’a girdikleri kabu^l edilen Türk boyu aşağıdakilerden hangisidir?
Bugün Don ve Kuban arasında Astrahan havalisinde yayılan, Berke Han ve onun kumandanının 1265’te Müslüman olmasıyla, İsla^m’a girdikleri kabu^l edilen Türk boyu aşağıdakilerden hangisidir?
Tatarlar |
Karaçay-Malkarlılar |
Nogaylar |
Kumuklar |
Ahıskalılar |
Bugün Don ve Kuban arasında Astrahan havalisinde yayılan Nogayların taşıdıkları ad, Cengiz Han’ın torunlarından Berke Han’ın başkumandanı olan Nogay Han’ın kurduğu birlik etrafında toplanan Türklere verilmişti. Nogayların tarihi^ olarak yayıldıkları yer- ler Kuma ve Terek ırmakları arasında Nogay bozkırında; C¸eçen, İnguş ve Karaçay-Mal- karlı özerk bölgelerinde; İdil Irmağı, Aral Gölü ve Seyhun’a kadar olan geniş sahada; Dağıstan’da; Astarhan’da ve umumiyetle Hazar bozkırında idi. Berke Han ve onun kumandanı Nogay’ın 1265’te Müslüman olmasıyla, Nogayların İsla^m’a girdikleri kabu^l edilebilir. Doğru cevap c'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Altay coğrafyasında yaşanan gelişmelerden biri değildir?
18. Yüzyılda Çin İmparatorluğu’nun bölgeye hakim olması |
Bölgenin Rusya himayesi altına girerek Hıristiyanlaştırma siyasetine maruz kalması |
Çinlilerin bölgedeki baskısından ve katliamlarından kurtulmak için Rusya’dan yardım talep edilmesi |
Bölgenin idari merkezinin Yakut şehri olması |
Bölgede İskitler’e ait Tek-Menek kurganlarına rastlanılması |
-Çin İmparatorluğu 1756’da Kalmuk-Oyrat Hanlığı’nı yok ederekAltay’a hâkim oldu.
-Bilhassa Sovyetler Birliği kurulduktan sonra servetleri ellerinden alındı ve ağır vergiler altında sefalete düştüler.
-Altaylılar diğer Türk boy ve toplulukları gibi yoğun bir Hıristiyanlaştırma siyasetine maruz kaldılar.
-Çinlilerin baskı ve katliamları üzerine halk Ruslardan yardım umdu.
-Dağlık Altay’da İskitlere âit Tek-Menek Kurganları (Kaynak: Kürşat-Elvin Yıldırım Arşivi, 2014).
15.Soru
Altın Orda devletinde tahta çıkabilmek ve han olabilmek için en önemli şart, aşağıdakilerden hangisidir?
Para bastırmak. |
Diğer beyler tarafından desteklenmek. |
Cengiz Han soyundan gelmek. |
Güçlü bir orduya sahip olmak. |
Kurultay toplamak. |
Altın Orda devletinde tahta çıkabilmek ve han olabilmek için en önemli şart, Cengiz Han soyundan gelmektir.
16.Soru
1760 yılında Çin'e tabiiyetini bildirerek Çin pazarına vergisiz girişi ve Buhara hanlığı'na karşı Çin'in desteğini temin eden Hokand hanı aşağıdakilerden hangisidir?
Şahruh Biy |
Abdulkerim Biy |
Şigay |
İrdana Biy |
Narbuta Biy |
1757 yılında Çin’de hüküm süren King (Mançu) Hanedanı, Doğu Türkistan’ı işgal edince Hokand Hanlığı ile komşu olmuştur. 1760 yılında Çin’in hanlığı işgali gündeme gelince İrdana Biy, bir elçilik heyetini başkent Pekin’e göndererek tabiiyet bildirmiş, böylece ağır felaketle sonuçlanabilecek bir istilayı önlemiştir. Üstelik tabiiyet sözde olduğu gibi bu yeni ilişki ağından Hokand Hanlığı, Çin pazarına vergisiz giriş, Buhara Hanlığı’na karşı Çin’in desteğini temin gibi pek çok alanda, daha çok fayda sağlamıştır.
17.Soru
Babür aşağıdaki eserlerinden hangisi ,Hanefî fıkhıyla ilgili bazı konuları (sefer, misafirlik, zekât, öşür, haraç…) mesnevî tarzında ve failün vezniyle yazdığı bir risâledir?
Dîvân, |
Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi, |
Aruz Risâlesi, |
Vekâyi, |
Mübeyyen. |
Babür’ün Eserleri
Vekâyi (Babür’ün Hâtıratı, Babürnâme): Babür’ün kendi yaşadıklarını anlattığı ve bizzat Çağatayca kaleme aldığı bu eseri sadece Çağatayca’nın değil, bütün Türk edebiyatının en güzel mensur örnekleri arasında sayılmaktadır. Bu kitabın en büyük özelliği, hadiselerin bir hükümdardan beklenmeyecek derecede samimiyetle kaleme alınmış olmasıdır. Ayrıca eser, çeşitli dillere tercüme edilerek defalarca basılmıştır.
Aruz Risâlesi: Bu eser, Babür’ün edebiyat nazariyatçılığı yönünü ortaya koymuştur. Aruz konusunda yazılan Türkçe ve Farsça benzerlerinden biraz farklı olan bu eserinde Babür, bilinen vezin, sanat ile nazım şekillerini, kendisinden ve başka şairlerden örnekler vererek açıklamıştır.
Mübeyyen: Babür’ün Hanefî fıkhıyla ilgili bazı konuları (sefer, misafirlik, zekât, öşür, haraç…) mesnevî tarzında ve failün vezniyle yazdığı bir risâledir.
Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi: Bir Nakşibendî şeyhi olan Hoca Ubeydullah’ın, tasav- vuf ahlâkı konusunda Farsça olarak yazmış olduğu “Validiyye” risâlesinin manzum ter- cümesidir.
Dîvân: Bu eser, Babür’ün hayat felsefesini, karakterini ve sanat gücünü göstermesi açısından son derece önemlidir. Divan’da Babür’ün; aşk, tabiat, güzellik gibi kavramları işlediği şiirleri ile içtimai, ahlakî ve tasavvufî şiirleri de bulunmaktadır.
18.Soru
Babür hükümdarı Şah Cihan tarafından eşi Ercümend Banu’nun ölümü üzerine Agra şehrinde yaptırdığı mimari eser, aşağıdakilerden hangisidir?
Kolezyum |
Tac Mahal |
Keops Piramidi |
Mostar Köprüsü |
Bağ-ı Meydan |
Şah Cihan devrinde Babürlü mimarisi en parlak devrini yaşadı. Onun ilk eserlerinden en meşhuru eşi Banu Begim için 1630 senesinde inşa ettirdiği, yirmi iki senede tamamlanan ve bir benzeri bulunmayan Tac Mahal idi. Ölünce de Tac Mahal’e eşinin yanına gömüldü.
19.Soru
Kazak Hanlığı hangi yıllar arasında egemendir?
1365-1847 |
1465-1847 |
1565-1847 |
1465-1848 |
1465-1849 |
Kazak Hanlığı 1465-1847 yılları arasında egemendir.
20.Soru
Eski Türkçe’de âileden bir üst katmanda yer alan içtimaî müessese veya "aileler birliği" anlamına gelen kavram hangisidir?
Urug |
Toy |
Başbuğ |
Kanglı |
Yabgu |
Urug, eski Türkçe’de âileden bir üst katmanda yer alan içtimaî müessesedir. “Âileler birliği” anlamına geldiğini söyleyenler de vardır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ