Orta Asya Türk Tarihi Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Moğol İmparatoru Cengiz Han olarak bilinen Moğol hanının asıl adı aşağıdakilerden hangisidir?
Temüçin |
Bahadır |
Tokta Beki |
Camuka |
Tuğrul |
Cengiz Han milâdî 1155 yılında Onon nehrinin sağ kıyısında yer alan Dülün-Boldok’ta dünyaya geldi. Asıl adı Temüçin’dir. Babası Kıyat boyundan Yesügey Bahadır, annesi ise Merkit boyundan Hö’elün’dür.
2.Soru
Aşağıdaki bilim adamlarından hangisi yazdığı eserleri ve yetiştirdiği talebeleri vasıtasıyla Osmanlı bilim dünyasını da etkilemiş önemli alimlerden biridir?
Gıyasüddin Kaşi, |
Ali Şir Nevai, |
Zahîrüddîn Muhammed, |
Ali Kuşcu, |
Kamran Mirza. |
Uluğ Bey, medrese ve hankah, bir hamam Mescid-i Mukattâ dedikleri, bir mescid, Kûhek tepesinin eteğinde üç katlı rasathane, Kûhek tepesinin garp tarafındaki eteğinde Bağ-ı Meydan adlı bir bahçe ve bu bahçenin ortasında, Çihilsütûn dedikleri iki katlı sü- tunları taştan büyük bir bina yaptırmıştı. Rasathane ve medreselerde 70 kadar matematik- ci vardı. Uluğ Bey, Kadızade-i Rumi ve Gıyasüddin Kaşi ve Ali Kuşcu gibi bilim adamları ile rasathanede gözlem yapmış ve bir yıldız kataloğu (Zic-i Uluğ Bey) hazırlatmıştı. Onlar burada bir ekol oluşturdular ve İslam dünyasında Nasırüddin Tusî’den sonraki dönemin doruk noktasını teşkil ettiler. Hazırlanan Zic, 17. asra kadar Avrupa 19. asra kadar İslam dünyasında ve Hindistan’da kullanılmaya devam etti. Burada yetişen bu alimlerden özellikle Kadızade ve Ali Kuşcu, hazırlanmasına katkıda bulundukları Zîc dışında, yazdıkları eserleri ve yetiştirdikleri talebeleri vasıtasıyla Osmanlı bilim dünyasını da etkilemiş simalardır. Bu alimlerin eserleri İstanbul, Bursa Malatya, Diyarbekir, Sivas, Erzurum, Kahire, Bağdat medreselerinde ders kitabı olarak okutulmuştur.
3.Soru
Azerbeycan'ın ele geçirilmesi hangi hükümdar zamanında gerçekleştmiştir?
Özbek Han |
Berdibek Han |
Tinibek Han |
Canibek Han |
Tokta Han |
Özbek Han’dan sonra büyük oğlu Tinibek Han kısa bir süre (1341-1342) hüküm sürdükten sonra tahta Canibek Han (1342-1357) çıktı. Canibek Han zamanındaki en önemli gelişme hiç şüphesiz Azerbaycan’ın ele geçirilmesiydi.
4.Soru
Altın Orda Hanı Canibek Han zamanındaki en önemli gelişme neydi?
İslamiyetin Altın Orda topraklarında hızla yayılması, |
Altın Orda devletinin İlhanlıları yenilgiye uğratarak ortadan kaldırması, |
Altın Orda Devletinin en parlak dönemini yaşaması, |
Tahta çıkınca 12 kardeşini öldürterek büyük bir katliam yapması, |
İlhanlı yönetiminde ki Azerbaycan’ın ele geçirilmesi, |
Özbek Han’dan sonra büyük oğlu Tinibek Han kısa bir süre (1341-1342) hüküm sürdük- ten sonra tahta Canibek Han (1342-1357) çıktı. Canibek Han zamanındaki en önemli gelişme hiç şüphesiz Azerbaycan’ın ele geçirilmesiydi. İlhanlı Ebû Sa‘îd’in 1335’te ölümün- den sonra, İlhanlı Devleti yıkılmış ve Azerbaycan, Türk-Moğol kökeninden gelen Çoban sülâlesinin eline geçmişti. Bu sülâlenin kurucusu Emîr Hasan’ın kardeşi Emîr Eşref (1344- 1356) Azerbaycan’da zâlim bir hâkimiyet kurdu. Onun bu zulüm ve baskılarından rahatsız olan halk, komşu ülkelere kaçmaya ve göç etmeye başladı, hatta Canibek Han’ın yanına gelerek ondan yardım istedi. Bunun üzerine Canibek, derhal sefere çıkarak Derbend üzerinden Kür boyuna erişti ve daha sonra 10.000 süvarisi ile Tebrîz’e girdi. Böylece Azerbaycan, kısa bir süre için de olsa Altın Orda’nın hâkimiyetine girdi.
5.Soru
Tuva Cumhuriyeti’nin başkenti aşağıdakilerden hangisidir?
Kazan |
Ufa |
Caboskar |
Abakan |
Kızıl |
Tuvalıların asli unsur olduğu Tuva Cumhuriyeti Rusya’nın federal bölgelerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti’nin başkenti ise Kızıl’dır. Cumhuriyetin güney ve güneydoğusunda Moğolistan, doğusunda Buryat Cumhuriyeti, kuzey doğusunda İrkut Oblastı, kuzeyde Krasnoyar (Kızılyar), kuzey batısında Hakas Cumhuriyeti ve batısında Altay Cumhuriyeti yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.
6.Soru
Abdurreşid Han'ın hanlıkta medreseler inşa ettirmesi Kaşgar şehrinin nasıl adlandırılmasında etkili olmuştur?
İşan-ı Kelan |
Buhara-yı Sâni |
Bedevlet |
Altın Beşik Efsanesi |
Zübdetü’l-Âsâr |
Bu hanımı Uygurların meşhur 12 Makamı’nın bir araya getirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Abdurreşid Han hanlıkta medreseler inşa ettirerek Kaşgar şehrinin “Buhara-yı Sâni (İkinci Buhara, Küçük Buhara)” olarak isimlendirilmesinde etkin olmuştur.
7.Soru
Tahtta hükümdar olmadığı zaman veya hükümdarın çocukluğu sırasında devleti
yöneten kişiye ne ad verilir?
Sadrazam |
Emîrü’l-Müslim |
Ulema |
Harezm |
Naip |
Naip: Tahtta hükümdar olmadığı zaman veya hükümdarın çocukluğu sırasında devleti
yöneten kimse
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkmenistan’da kurulmuş olan Buhara Hanlığı'nda yer alan hanedanlıklardan birisi değildir?
Ebu’l-Hayrlılar (Şibanîler) |
Aştarhanîler |
Tukay-Timurlular |
Mangıtlar |
Kıpçaklar |
Kaynaklarda Buhara Hanlığı, Buhara Özbek Hanlığı, Mâverâünnehr Özbek Hanlığı veya Mâverâünnehr Özbekleri gibi isimlerle anılan bu siyasi yapıda birbiri ardı sıra üç hanedan işbaşına gelmiştir: Ebu’l-Hayrlılar (Şibanîler), Astrahanîler (Aştarhanîler, Tukay-Timurlular, Canıoğulları) ve Mangıtlar. Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Tarihi süreçte “Türklerin yaşadığı yer” anlamında, siyasi/coğrafi bir terim olarak kullanılan, batıda Hazar Denizi'nden başlayıp doğuda bugün Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan Kumul (Hami) şehrine kadar uzanan bölge aşağıdakilerden hangisidir?
Türkmenistan |
Özbekistan |
Kazakistan |
Maveraünnehr |
Buhara |
Tarihi süreçte “Türklerin yaşadığı yer” anlamında, siyasi/coğrafi bir terim olarak kullanılan Türkistan, batıda Hazar Denizi'nden başlayıp doğuda bugün Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan Kumul (Hami) şehrine kadar uzanır. Kuzeyde Kazakistan ülkesini içine alan bölge, güneyde ise kuzey Afganistan ile kuzeydoğu İran'ı içerir. Tamamı 5.500.000 km2 ’lik bir alanı ihtiva eder.
10.Soru
Buhara Hanlığı hangi yıllar arasında egemendir?
1500-1600 |
1500-1700 |
1500-1850 |
1500-1900 |
1500-1920 |
Buhara Hanlığı 1500 yılından 1920 yılına kadar hakim güçtür.
11.Soru
Arapşahîler Hanedanı Dönemi hangi yıllar arasında yer alır?
1511-1710 |
1511-1720 |
1511-1730 |
1511-1740 |
1511-1750 |
Arapşahîler Hanedanı Dönemi 1511-1740 yılları arasındadır.
12.Soru
Peçeneklerin yıkılmasına neden olan savaş aşağıdakilerden hangisidir?
Kiev savaşı |
Derster savaşı |
Basarabya savaşı |
Lebunium savaşı |
Deşt-i Kıpçak savaşı |
Lebunium savaşı sonrası hezimete uğrayan Peçeneklerin siyasi tarihleri sona ermiştir. Doğru cevap D'dir.
13.Soru
Hive Hanlığı'nda Nadir Şah hangi tarihte öldürülmüştür?
1741 |
1747 |
1780 |
1790 |
1797 |
Nadir Şah 1747 yılında öldürülmüştür. Doğru cevap B'dir.
14.Soru
Moskova Knezliği için hangi olay alınan zaferden çok Altın Orda’yı yenebileceklerini anlamaları açısından önemli oldu?
Moskova Knezliği için hangi olay alınan zaferden çok Altın Orda’yı yenebileceklerini anlamaları açısından önemli oldu?
Kulikovskaya Muharebesi |
İlhanlılar Muharebesi |
İlhanlı-Bizans Muharebesi |
Altın Orda-Memlük-Selçuklu Muharebesi |
Bizans Muharebesi |
Moskova Knezliği için Kulikovskaya Muharebesi, alınan zaferden çok Altın Orda’yı yenebileceklerini anlamaları açısından önemli oldu.
15.Soru
Osmanlı Devleti ile temas kurarak Sultan Abdülaziz'e tabi olduğunu açıklayan Doğu Türkistan yöneticisi aşağıdakilerden hangisidir?
Yakup Bey |
Muhammed Han |
Muhammed Yusuf Hoca |
Hoca Şadi |
Sıddık Bey |
1872 yılına kadar, İli ve Urumçi bölgeleri de dâhil olmak üzere bütün Doğu Türkistan’a sahip olan Yakup Bey’in esasında ne siyasi olarak ne de dinî olarak bir asaleti yoktu. Dolayısıyla kontrolü elinde tutabilmek için kendisine tabi ve sayısı 40.000 olarak ifade edilen sadık bir ordu oluşturarak üst düzey devlet görevlerine (hem merkezde, hem de eyaletlerde) de Hokand kökenlileri atamıştır. Hükümdar soyundan olmadığı için han unvanı kullanmamış, bunun yerine daha çok ‘Bedevlet’ ve ‘Atalık Gazi’ unvanları ile yetinmiştir. Hanedan soyundan olmama eksikliğini şeriata ve dinî yapılara önem vererek gidermeye çalışmıştır. Üç yanında yer alan Çin, Rusya ve İngiltere gibi dönemin en güçlü devletleri arasında yok olmamak için güçlü bir diplomasi trafiği yürüten Yakup Bey, 1872 yılında Rusya, 1874’te de İngiltere ile birer ticaret antlaşması imzalamıştır. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti ile de temas kuran Yakup Bey dönemin hükümdarı Sultan Abdulaziz’e 1873’te elçi göndererek tabiiyetini bildirmiştir. Sultan Abdulaziz de ona ‘emîr’ unvanı vermiş, silah ve askerî uzman göndermiştir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yaklaşık 65 yıl süren kukla hanlar döneminde yaşanan olaylardan biri değildir?
Merkezi yönetim ciddi zaafa uğramıştır. |
Kabileler arasında kanlı mücadeleler yaşanmıştır. |
Halk şehri terke edip başta buhara Hanlığı olmak üzere çeşitli bölgelere göç etmiştir. |
Hanlık İranlı hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. |
Kongrat kabilesinin reisi İltüzer Hive Hanlığı'nda yeni bir dönemi başlatmıştır. |
Yaklaşık 65 yıl süren kukla hanlar döneminde hanlıkta merkezî yönetim ciddi zaafa uğramış, kabileler arasında kanlı mücadeleler olmuş, halk ise şehirleri terk edip başta komşu Buhara Hanlığı olmak üzere başka yerlere göç etmişlerdir. Hanlıkta Cengiz Kağan soyundan hüküm süren son han V. Ebu’l-Gazi’dir. Onun döneminde, 7 Mart 1804’te Kongrat kabilesinin reisi İltüzer, inaklık makamına getirilmiştir. 15 Kasım 1804 günü ise İltüzer, Ebu’l-Gazi’yi tahtından indirerek Kazakların yanına göndermiş ve topladığı kurultaya gelen ulema, soylular, atalıklar, inaklar ve diğerlerinin huzurunda kendisini Kongrat Hanedanı’nın ilk temsilcisi olarak han ilan ederek adına hutbe okutturup sikke bastırmıştır. Böylece Hive Hanlığı’nda yeni bir hanedan işbaşına gelmiştir.
17.Soru
Altın Orda devletinde ilk defa nüfus sayımının yapılması ve Posta Teşkilatının kurulması hangi padişah döneminde gerçekleşmiştir?
Sartak Han, |
Ulakçi Han, |
Berke Han, |
Batu Han, |
Toktâ Han, |
Berke Han döneminde Rus knezlikleri üzerindeki hâkimiyet arttı ve Rus toprakları da dâhil olmak üzere ele geçirilen bütün topraklarda toplanacak vergileri düzene oturtmak, acemi askerlerden birlikler sağlamak, ayrıca yetenekli zanaatkâr ve ustaları belirleyerek devlet teşkilâtında görevlendirmek üzere nüfus sayımı yapıldı. Berke Han döneminde Altın Orda’da “yam” (posta) teşkilatı da kuruldu.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Babür’ün; aşk, tabiat, güzellik gibi kavramları işlediği şiirleri ile içtimai, ahlakî ve tasavvufî şiirlerinin de bulunduğu eseridir?
Vekâyi |
Dîvân |
Aruz Risâlesi |
Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi |
Mübeyyen |
Dîvân: Bu eser, Babür’ün hayat felsefesini, karakterini ve sanat gücünü göstermesi açısından son derece önemlidir. Divan’da Babür’ün; aşk, tabiat, güzellik gibi kavramları işlediği şiirleri ile içtimai, ahlakî ve tasavvufî şiirleri de bulunmaktadır.
19.Soru
Timur, Toktamış Oğlan’ı Altın Orda’da saltanat mücadelesine girmesi için desteklemiş ve defalarca yenilip tekrar geldiğinde desteklemeye devam etmişti. Daha sonra Timur'un Toktamış oğlan üzerine sefere çıkmasının nedeni neydi?
Toktamış Han'ın Timur'un hakimiyetini tanımaması, |
Toktamış Han'ın Bağdat’tan sonra Tekrit’i de ele geçirmesi, |
Toktamış Han'ın Tebriz ve Harezm’e saldırması, |
Toktamış Han'ın Asyada ki müslüman toplulukların liderliğine soyunması, |
Toktamış Han'ın Timur'un düşmanları ile işbirliği yapması. |
Timur 1376’da kendisine sığınan Toktamış Oğlan’ı Altın Orda’da saltanat mücadelesine girmesi için desteklemiş ve defalarca yenilip tekrar geldiğinde desteklemeye devam etmişti. Toktamış bu destekler sayesinde önce Altın Orda’nın doğu kısmında, daha sonra batı kanadında Emîr Mamay’ı yenerek (1381) Altın Orda’nın tamamına hâkim oldu. Toktamış Han Altın Orda’da idaresini tesis edince güneye yöneldi. Timur’un idaresindeki Tebriz ve Harezm’e saldırdı. Timur ile Toktamış arasında hâkimiyet mücadelesine sahne olan bu bölgeler (Azerbaycan ve Harezm) Deşt-i Kıpçak’a hâkim olan güçler ile İran ve Maveraünnehr’e hâkim olan devletler arasında her zaman ihtilaflı bölgeler olmuşlardır.
20.Soru
Kukla Hanlar Dönemi Arapşahiler Hanedanı Dönemi Kongratlar Hanedanı Dönemi Hive Hanlığı'nın hanedanları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde kronolojik olarak doğru sıralanmıştır?
I-II-III |
II-I-III |
III-II-I |
III-I-II |
II-III-I |
Hive Hanlığı'nda hanedanlar:
- Arapşahiler Hanedanı Dönemi (1511-1740)
- Kukla Hanlar Dönemi (1740-1804)
- Kongratlar Hanedanı Dönemi (1804-1920)
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ