Ortaçağ Felsefesi 2 Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gazzali’nin bilgiyi ararken şüpheci ve eleştirel bir şekilde yaklaşmada kendine sorduğu sorulardan biri değildir?
Aklın yaptığı çıkarım ve önermeler gerçekten güvenilir ve sarsılmaz bilgiler midir?
|
Değerlendirme yapan ve güvenceyi bize sağlayan nedir?
|
Aklın duyu algılarındaki yanılmaları göstermesi gibi aklın ortaya koyduğu yargılardaki yanlışları gösterecek bir başka “hâkim” olamaz mı? |
Akıl her türlü bilgiyi edinmede yetersiz mi? |
Ölüm ötesi hayata göre bu dünya hayatı bir tür uyku, burada olup bitenler de bir tür rüya olamaz mı? |
Gazzali’ye göre, akıl her türlü bilgiyi edinmede yeterli değildir. Ayrıca böyle bir soru sormaya gerek yoktur.
2.Soru
Gazzâlî’nin İbn Sina ile hesaplaştığı eser hangisidir?
Filozofların Tutarsızlığı
|
Makâsıdü’l-felâsife
|
Mi’yârü’lilm
|
Tehâfütü’l-felâsife |
Mişkâtü’l-envâr |
Belirlediği amaç ve özel yöntem doğrultusunda Fârâbî’nin ve özellikle de İbn Sînâ’nın eserleri üzerinde iki yılı aşkın bir süre yoğun bir incelemeye girişen Gazzâlî, önce Filozofların Amaçları (Makâsıdü’lfelâsife) başlıklı eserini kaleme alarak bu alanda görüş bildirecek yetkinliğe ulaştığını göstermiş, ardından Filozofların Tutarsızlığı’nı yazarak genelde filozoflarla özelde ise ibn Sînâ ile hesaplaşmıştır. Amacı ve özel yöntemi uyarınca yirmi problem tespit ederek bunları filozofların kullandığı terminoloji ve mantık disiplini çerçevesinde tartışmıştır.
3.Soru
İbn Sînâ’nın nefs anlayıfşı bağlamında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Nefsin varlığı bedenden bağımsızdır.
|
Nefsin varlığı bedenden öncedir.
|
Nefsin varlığı ölümden sonra devam eder.
|
Nefsin farklı güçleri bir bütün oluşturur. |
Nefis ölümsüz bir cevherdir. |
Seçenekleri okuduğunuzda hatırlamanız gereken şey Nefsin varlığının bedenden once olmadığıdır. Nefs bedenle gelir.
4.Soru
İbn Rüşd’e göre insanın varlık gayesi nedir?
Mahiyet
|
Nefs
|
Mantık
|
Hakikat |
Akıl |
İbn Rüşd’e göre insanın varlık gayesinin “hakikat” olduğu; hakikatin elde edilmesi bir yana onun sadece amaçlanmasının dahi insan için ne denli önem taşıdığını göstermektedir. Nitekim o, ünlü düşünür Gazzâlî’nin eleştirileri karşısında filozofları savunurken şöyle der: “Onların amacı sadece hakikati bilmektir. fiayet bu amaçları dışında hiçbir şeyleri bulunmasaydı, tek başına bu bile onların övülmeleri için yeterdi.”
5.Soru
Gazzali yöntemli şüpheciliğini hangi eserinde ortaya koyar?
El Munkız
|
Müsned
|
İhya
|
Şifa
|
Burhan
|
6.Soru
Ibn Sînâ’ya göre felsefenin amacı ve işlevi seçeneklerden hangisi ile açıklanabilir?
İnsanın kendini tanıması
|
İnsanın yetkinleşmesi
|
Bilimin gelişmesi
|
Dini öğretilerin anlaşılabilmesi |
İnsanın fıtratı gereği var olan merakını giderebilmesi |
Filozofa göre teorik felsefenin amacı insanın bilmek suretiyle yetkinleşmesini sağlamak iken, pratik felsefe insanın bildiklerini yapıp uygulayarak ahlâkî yetkinliğe ulaşmasını amaçlar. Şu halde Ibn Sînâ’ya göre felsefe doğru bilgi ve doğru davranış ile yetkinleşmeyi sağlayan bir disiplin ve çabanın adı olmaktadır.
7.Soru
Fârâbî varlığı, en yetkin olandan yetkinliğin en alt düzeyinde bulunana doğru inen bir sıradüzeni içinde yorumlar. Bu düzende en altta bulunan varlık düzeyi aşağıdakilerden hangisidir?
İlk Sebep
|
Nefis
|
İlk madde
|
Suret
|
Madde |
Fârâbî varlığı, en yetkin olandan yetkinliğin en alt düzeyinde bulunana doğru inen bir sıradüzeni içinde yorumlar. Buna göre en üstte en mükemmel olan “İlk Sebep” (Tanrı) en altta ise “ilk madde” (heyûlâ) bulunmaktadır. İlk Sebep’ten sonra filozofun “ikinciler” (es- sevânî) ve “maddeden ayrık akıllar” (el-ukûlü’l-müfârıka) adını verdiği, ayrıca ruhanîler ve melekler mertebesinde gördüğü akıllar gelir ki sayıları dokuz gökküresinin (felek) sayısına denk düşer. Varlıklarını Tanrı’dan alan bu dokuz akıl hem gökkürelerinin hem de üçüncü varlık mertebesini oluşturan “faal akıl”ın varlık sebebi olmaktadır. Dördüncü varlık düzeyinde “nefis” bulunmakta olup gök cisimlerinde dairevî hareketi; insan, hayvan ve bitkilerde ise her türlü biyolojik, fizyolojik ve psikolojik aktiviteyi ifade eder. Beşinci düzeyde yer alan “suret” (form) ile altıncı varlık mertebesini oluşturan “madde” yalın (basît) birer varlık olmakla birlikte yetkinlikten uzak olup birbirinden ayrı olarak bulunamazlar.
8.Soru
Fatih Sultan Mehmed Han, Medaris-i Semaniye’yi yaptırıp kanuna göre iş görülüp okutulsun diye vakfiyesinde yazmış olduğu, okutulmasını istediği dersler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Kelâm-felsefiyat ve Tasavvuf-felsefiyat
|
Haşiye-i Tecrîd ve Şerh-i Mevâkıf
|
Hidâye ve Ekmel
|
Şerh-i Makâsıd – Tehâfüt |
Fusûs ve Fütûhât |
Fatih Sultan Mehmet, Haşiye-i Tecrîd ve Şerh-i Mevâkıf’ın okutulmasını istemiş ancak onların yerine Hidâye ve Ekmel okutulmuş, sonrasında onlar da bırakılmıştır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbni Sina’nın kitaplarından biridir?
İşaretler ve Tembihler
|
Beş Bölüm
|
Mutluluğun Kazanılması
|
Aklın Anlamları |
Ruh Sağlığı |
“İşaretler ve tembihler”kitabı İbni Sina’nın kitabıdır.
10.Soru
Aristoteles’in eserlerini onun doktrinine bağlı kalarak şerhettiği için İslam aleminde “eş-şarih”, Latin dünyasında da “commentator” olarak tanınan İslam bilgini kimdir?
İbn Rüşd
|
İbn Sina
|
Farabi
|
Gazzali |
Razi |
Bununla birlikte Endülüs’teki Yahudilerce Aben Roşd, İspanyollar arasında Aven Roşd, Latince’de ise Averroes veya Averroys olarak da anılmıştır.
11.Soru
İbn Rüşd’e göre aklın kaç işlevi vardır?
Üç
|
Dört
|
İki
|
Beş |
Altı |
“Varolan nesnelerin düzen ve tertibini düşünüp kavramaktan (idrak) öte bir şey değildir” şeklinde ifade ettiği aklın, biri nazarî (teorik), diğeri amelî (pratik) olmak üzere iki işlevi bulunduğu hatırlanırsa , insanın varlık gayesinin, nazarî ve amelî yetkinliğe ulaşmak olduğu kendiliğinden anlaşılır. Bunlardan ilki “gerçek/ doğru bilgi” (el-ilmü’l-hakk), diğeri ise “gerçek/iyi amel” (el-amelü’l-hakk) ile gerçekleşir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gazzâlî’nin gerçek bilgi ve yöntem anlayışını oluşturan temel ilkelerine ters düşecek bir yaklaşımdır?
Varlığın hakikatini kavrama ve gerçek bilgiye ulaşmayı sağlayacak olan en önemli güç, gerçeği öğrenme isteğinin bir tutku halini almasıdır.
|
Bir araştırma yaparken, varılmak istenen hedef ile ona ulaştıracak olan yol ve yöntemin iyi belirlenmesi, araştırıcının dikkat etmesi gereken hususların başında gelir.
|
Gerçek aranırken, konuyla ilgili bütün görüş ve akımlar, hiçbiri göz ardı edilmeksizin ve önyargıdan uzak olarak, ciddî bir yaklaşımla gözden geçirilmeli ve anlamaya çalışılmalıdır.
|
Sadece gerçeğin peşinde olan bir ilim insanı herhangi bir bilgi veya düşünceyle karşılaştığında on kim tarafından ortaya konulduğuna azami ehemmiyet göstermelidir. |
Araştırmanın başlangıcından bitimine kadar her aşamada konuyla ilgili her şey ciddiyetle ele alınmalı, gerçeği arama konusundaki samimiyet ve titizlik elden bırakılmamalıdır. |
Bu görüşün aksine filozofumuz “sadece gerçeğin peşinde olan bir ilim insanını, sıradan insanlardan ayıran en önemli nitelik, herhangi bir bilgi yahut düşünceyle karşılaştığında, onun kim tarafından ortaya konulduğuna değil, hakikati ifade edip etmediğine bakmaktır” anlayışını savunmaktadır.
13.Soru
İbn Sina'ya göre zihinde bulunan bir şeyin dış dünyada bir karşılığı olmayabileceği kuşkusu nun felsefi anlamda ana sebebi nedir?
İnsanın kararsızlığı
|
Gözlem yetersizliği
|
Zihinde bulunan şeyin neliği ile varlığının ayrı olması
|
Zihinsel olanın nelik, dışarda olanın varlık taşıması
|
Yalnızca zihinsel olanın varlık taşıması
|
14.Soru
Gazzali aşağıdakilerden hangisini kesin bilgi önünde engel olarak görür?
Kanıt
|
Aktarma bilgi
|
Burhan
|
Delil
|
Vahiy
|
15.Soru
Gazzali'ye göre aşağıdakilerden hangisi burhanî bir bilimdir?
Fizik
|
Metafizik
|
Siyaset
|
Ahlak
|
Sanat
|
16.Soru
Gazzâlî’nin “kendi kendime dedim ki, benim amacım sadece her fşeyin gerçek bilgisine ulaşmaktır; o halde gerçekte bilginin ne olduğunu araştırmak gerekir.” cümlesinden seçeneklerdeki yargılardan hangisi veya hangileri çıkarılabilir?
I. Şüpheci bir tutuma sahiptir.
II. Eleştirel bir yaklaşım gösterir.
III. Epistemoloji ile ilgilidir.
Yalnız I
|
Yalnız II
|
Yalnız III
|
I ve II |
I, II ve III |
Bu cümlesiyle filozof, o güne kadar edindiği tüm aktarma bilgilerin ve doğrudan “bilgi”nin imkanı ve güvenilirliğini “şüpheci”ve “eleştirici” bir yaklaşımla değerlendirme ihtiyacını duymuştur. Bununla birlikte epistemoloji yani bilgi kavramının doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalıyla da bitabii alakadardır.
17.Soru
Taşköprülü-zâde’ye göre ilimler kaç grupta toplanır?
İki
|
Üç
|
Dört
|
Beş |
Altı |
İlimlerin, çok çeşitli disiplinleri ve alt dalları bulunmakla beraber dört ana grupta toplanabileceğini belirten Taşköprülü-zâde, bunu, İbn Sînâ’yı izleyerek varlığın dış dünyada, zihinde, sözde ve yazıda olmak üzere dört mertebesinin bulunuşuna dayandırmaktadır.
18.Soru
Meşşâî, Yeni Eflâtuncu, Maniheist, Hermetik ve gnostik karakterli bilim, felsefe ve kültürlerin sentezini içeren, ansiklopedik kaynak niteliğinde ve İbnü’l-Arabî en önemli eseri aşağıdakilerden hangisidir?
el-İktisâd fi’l-i’tikâd
|
Mişkâtü’l-envâr
|
Envâru’l âşıkîn
|
Resâ’ilü İhvâni’s-Safâ |
el-Mebâhisü’l-meşrıkiyye |
Ansiklopedik kaynak niteliğinde ve İbnü’l-Arabî en önemli eseri Resâ’ilü İhvâni’s-Safâ’dır.
19.Soru
Gazzâlî’nin “Şüphecilik süreci” ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Apaçık olduğu söylenen bilgileri şüphe süzgecinden geçirmemiştir.
|
Bütün insanlarda ortak olan duyu bilgisine şüpheyle bakmamıştır.
|
Şüphecilik onu aklın apaçık önermelerinin güvenilirliği sonucuna götürmüştür.
|
Kesin bilginin her türlü şüphe ve hata ihtimalinden arınmış olması gerektiğini düşünmüştür. |
Şüpheyi buhrana dönüşecek boyuta taşımamıştır. |
"Kesin bilginin her türlü şüphe ve hata ihtimalinden arınmış olması gerektiğini düşünmüştür." önermesinin doğru bir önerme olduğunu göreceksiniz.
20.Soru
İbn Sînâ’ya göre kaç tür nefis vardır?
Dört
|
Beş
|
Üç
|
İki |
Altı |
Oluş ve bozuluş dünyasında bitkisel (nebatî), hayvani ve insani olmak üzere üç tür nefis bulunmaktadır. Nefsin türünü onu taşıyan cismin mizacı belirler.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ