Osmanlı İktisat Tarihi Ara 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Selçuklu ikta sisteminde ikta sahipleri iktalarını kaybediyorlardı. Aşağıdakilerden hangisi bunun sebepleri arasında yer almaz?
Büyük iktalara sahip ikta sahibi olmak |
Feodal bir kuvvet olma eğiliminde olmak |
Saltanat kavgalarında ikta sahiplerinin tuttukları tarafın yenilmesi |
Büyük ikta sahiplerinin çocuklarının babaları kadar ehliyetli ve liyakatlı olmamaları |
İktaını iyi idare edemeyen, zulme ve haksızlığa yeltenen yahut güveni kaybeden küçük ikta sahipleri |
Büyük iktalarda ikta sahipleri çok defa bunu hayatları boyunca bile ellerinde tutamıyorlardı. Çünkü devlet, feodal kuvvetlerin belirmesini şiddetle önleme temayülündeydi. Ayrıca, saltanat kavgalarına karışan ikta sahipleri tuttukları tarafın yenilgisi ile iktalarından oluyorlardı. Buna ek olarak, ikta hizmet ile uyumlu olduğundan, büyük ikta sahiplerinin ve özellikle merkezdeki yüksek devlet adamlarının çocukları babaları kadar ehliyetli ve liyakatlı olamadıklarından babalarının iktalarının nezaretine varis olamıyorlardı. Son olarak, iktaını iyi idare edemeyen, zulme ve haksızlığa yeltenen yahut güveni kaybeden küçük ikta sahipleri de iktalarını kaybediyorlardı.
2.Soru
Hazinenin dolu olmasıyla 1768 yılında savaş başlattığı yazılan padişah aşağıdakilerden hangisidir?
I. Ahmed |
II. Selim |
II. Osman |
III. Mustafa |
IV. Mehmet |
III. Mustafa'dır.
3.Soru
- Devletin elinde hazır bir ordu
- Zirai ekonominin tesisi ve üretimin devamı
- Vergi toplama maliyetinden kurtulma
- Toprak aristokrasisini önleme
Tımar sisteminin uygulanması ile devletin kazınmalarına dair yukarıda verilen bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
I,III |
II,III |
I,II,IV |
II,III,IV |
I,II,III,IV |
Tümü doğrudur.
4.Soru
Devletin mülkiyetini elinde tutarak vakfedilen ve gelirlerini hazineden alacaklı olanların aldığı vakıf arazisi aşağıdakilerden hangisidir?
Özel mülkiyet vakıfları |
Asl-ı vakıf |
İrsadî vakıf |
Para vakıfları |
Terekât vakıfları |
Taşınmaz mal vakıflarının en önemli kısmını oluşturan toprak vakıfları iki kısımda ele alınabilir. Birincisi, özel mülkiyet altındayken vakfedilen topraklardır. Bunlar özellikle tımar sisteminin bozulmasından sonra çoğalmıştır. İkincisi, devletin mülkiyetini elinde tutarak vakfettiği topraklardır. Bu ikincilere irsadî vakıf denir ve bunların gelirlerinden hazineden alacaklı olanlar faydalanırlar.
5.Soru
13. yüzyılda Anadolu'da kaç kişi yaşamaktaydı?
4.500.000 |
6.000.000 |
7.500.000 |
8.000.000 |
8.800.000 |
13. yüzyılda Anadolu’da yaşayan nüfus 6.000.000 kişidir. Nüfus, tarihin her döneminde devletlerin kuruluş, büyüme ve çöküş süreçlerinin önemli faktörlerinden birisi olmuştur. Tarih incelemeleri bize büyük nüfus artışı veya azalma dönemlerinin iktisadi gelişme ile paralellik içinde olduğunu göstermiştir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyıl Osmanlı kentinde toplumsal örgütlenme alanının belirleyicilerinden biri değildir?
Devlet örgütlenmesi |
Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi |
Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) |
Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleri) |
Sosyal tabakalar |
19.yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyici olduğu söylenebilir: Bunlar; Devlet örgütlenmesi, toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi, Esnaf-ahi örgütleri (loncalar), Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleri)
7.Soru
Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır. Bu nazarî ayrıma göre, öşrî topraklar müslümanların özel mülkiyetleri altındaki topraklardır. Bunların sahipleri elde ettikleri ürünlerinden zekatın bir çeşidi olarak öşür vergisi öderler. Bu verginin oranı nedir?
1/10 |
2/10 |
1/5 |
2/5 |
3/5 |
Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır. Bu nazarî ayrıma göre, öşrî topraklar müslümanların özel mülkiyetleri altındaki topraklardır. Bunların sahipleri elde ettikleri ürünlerinden zekatın bir çeşidi olarak öşür (1/10) vergisi öderler. Harâcî toprakların sahipleri ise gayrimüslimlerdir. Bunlar 1/10-1/2 arasında harâc vergisi öderler. Mîrî topraklar ise silah ile fethedilip devlet mülkiyeti altına alınan topraklardır. İşte ikta ve tımar sistemi bu tür topraklara uygulanmıştır. Bununla birlikte gerekli görülen hallerde ve belirli şartlarda öşrî ve harâcî topraklar da bu sistem içerisine alınabilir.
8.Soru
Verdiği fetvalardan sonra bütün toprakların miri toprak olarak kabul edildiği Osmanlı şeyhülislamı aşağıdakilerden hangisidir?
Ebussuud Efendi |
İbn Kemal |
Feyzullah Efendi |
Molla Şemseddin Fenari |
Hoca Sadeddin Efendi |
1490-1573 tarihleri arasında yaşamış olan ünlü şeyhülislam Ebussuud Efendi'nin fetvalarıyla birlikte bütün topraklar miri, yani devlet mülkü olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
I. Ciltçilik
II. Kağıtçılık
III. Debbağlık
Yukarıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde dericilik ve deri sanayiinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Bütün Türk toplumlarında olduğu gibi, dericilik Osmanlı imparatorluğunda da önemli ve ilerlemiş bir sanayi dalıydı. Özellikle, dericilik, kağıtçılık, ciltçilik ve debbağlık, Osmanlı zamanında oldukça önemli bir yere sahipti. Bu bağlamda, üç bilgi de doğrudur. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Osmanlılar, tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu tahrirleri de denen sayımları kaç yılda bir tekrarlardı?
5 yıl |
10 yıl |
15 yıl |
20 yıl |
30 yıl |
Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek için genellikle otuz yılda bir tekrarlarlardı.
11.Soru
Aşağıdaki olaylardan hangisi geriye göçün başlangıcı olarak kabul edilebilir?
1877 - 1878 Osmanlı Rus Savaşı |
1768 - 1774 Osmanlı Rus Savaşı |
1853 - 1856 Kırım savaşı |
1806 - 1812 Osmanlı Rus Savaşı |
1912 - 1913 Balkan Savaşları |
1768 tarihinde başlayıp 1774’de Küçük Kaynarca andlaşması ile sonuçlanan Rus savaşı geriye göçün başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu tarihten itibaren kendilerini güvenlikte hissetmeyen özellikle müslüman halk Osmanlı Devleti’nin o dönemde elinde bulunan yerlere göç etme çabasında olmuştur. Doğru cevap B dir.
12.Soru
Anadolu’nun gelirlerini gösteren bütçeye ilk defa kaç yılında sahip olunmuştur?
1250 |
1299 |
1300 |
1350 |
1450 |
1350 yılında Anadolu’nun gelirlerini gösteren bir bütçeye sahibiz.
13.Soru
Osmanlı kenti aşağıdakilerden hangisi tarafından yönetilir?
Kadı |
Subaşı |
Vezir |
Kolağası |
Sancak Beyi |
Bu çerçevede şekillenen şehir, kadı veya kadı naibi tarafından yönetilmektedir.
14.Soru
Öşrî topraklar müslümanların özel mülkiyetleri altındaki topraklardır. Bunların sahipleri elde ettikleri ürünlerinden zekatın bir çeşidi olarak öşür vergisini aşağıdakilerden hangisi oranında öderler?
1/10 |
2/10 |
3/10 |
4/10 |
5/10 |
Öşrî topraklar müslümanların özel mülkiyetleri altındaki topraklardır. Bunların sahipleri elde ettikleri ürünlerinden zekatın bir çeşidi olarak 1/10 öşür vergisini öderler.
15.Soru
I. Konargöçerlerde yaylak kışlak kültürü hâkimdir.
II. Yarı göçebe toplumlardır.
III. Osmanlı konargöçerlerden vergi almazdı.
IV. Maden ve derbentler konargöçerlerin çalıştırıldığı sektörler arasındadır.
Konargöçer yaşamla ilgili olarak yukarıda verilen bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
I,II |
II,III |
I,II,III |
I,II,IV |
I,II,III,IV |
I, II ve IV doğrudur. Yoksa konargöçerlerden devlet vergi alırdı. Bu vergiler arasında;
âdet-i ağnâm, ağıl resmi, yaylak ve kışlak resmi, otlak resmi, çift resmi, dönüm resmi, arus resmi, yava (kaçgun) akçesi, bâd-ı heva gibi vergiler vardır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tımar sahiplerinin özelliklerinden biri değildir?
Tımar sahipleri halk arasında üst bir sınıf oluşturmamaktadırlar |
Tımar sahipleri zirai denetimi sağlayacak nüfuza sahiplerdir |
Tımar sahipleri iyi cins hayvan yetiştiriciliğini görev olarak görmüşlerdir |
Tımar sahipleri çocuklarını çevre şartlarından askerliğe yatkın yetiştirmişlerdir |
Tımar sahipleri arazilerinin bir kısmını vakfetmeyi görev olarak görmüşlerdir |
Devlet, tımar sistemi sayesinde her an elinin altında büyük bir kuvvet bulundurabilmiştir. Boşalma halinde her tımara en azından on istekli çıkardı. Tımar sahipleri üst bir sosyal sınıf oluşturmamakla birlikte, ziraî denetimi ve köylülerden oluşan askerlerin eğitimini sağlayacak iktidar ve nüfuza sahip idiler. Sipahiler üretimin, dolayısıyla gelirden kendilerine düşen payın yükselmesi için gereğinde köylüye tohumluk veya yemeklik zahire ya da nakit yardımında bulunarak ekilmemiş toprak kalmamasına dikkat ederlerdi. Yine tımarlıların iyi cins hayvan yetiştirmeyi bir görev olarak kabul ettikleri biliniyor. Sipahi çocukları da çevre şartlarından dolayı askerliğe yatkın idiler.
17.Soru
I. Ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol olmasını sağlamak.
II. Mal ve hizmet üretenler önce kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmeli.
III. Mal sahipleri, toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilmeli.
Yukarıdakilerden hangisi iktisadi faaliyetlerin amacı olarak gösterilebilir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve II |
İktisadi faaliyetin amacı, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamaktı. Mal ve hizmet üretenler önce kendi ihtiyaçlarını karşılamalı, ondan sonra da kademeli olarak bütün toplumun ihtiyaçlarına cevap vermeliydiler. Bu bağlamda, verilen üç cümle de doğrudur. Doğru cevap E'dir.
18.Soru
Arazi Kanunnamesi, özel mülkiyetin getirilmesi ve ile aşiretlerin yerleşik hayata geçişlerinin artması amacıyla ne zaman hazırlanmıştır?
1714 |
1858 |
1881 |
1903 |
1916 |
Osmanlı Devleti tarihi boyunca konar-göçer hayat tarzı (birçok dönem yaptıkları siyasi, ekonomik katkılardan dolayı devletin de kabul edişi ile) varlığını Cumhuriyet dönemine miras kalacak şekilde devam ettirmiştir. Bu devamın önemli nedenlerinden birisi, 1858 yılında çıkarılan Arazi Kanunnamesi ile özel mülkiyetin getirilmesi ve aşiretlerin yerleşik hayata geçişlerinin artmasıdır. Bu kanunun getirdiği imkânla, nüfuzu daha da artan aşiret ayanı yeni mülklere olan malikliği sebebiyle aşiretlerin yerleşikliğine destek olmuştur. Doğru cevap B’dir.
19.Soru
Tımar, Osmanlı uygulamasında üç kısma ayrılmıştır: dar anlamıyla tımar bölgesi, zeamet bölgesi, has bölgesi. Has bölgesi olmak için gelirin kaç akçe olması gerekir?
00.000-20.000 |
20.000-40.000 |
20.000-60.000 |
20.000-100.000 |
100.000 ve üstü |
Tımar, Osmanlı uygulamasında üç kısma ayrılmıştır: Senelik hâsılatı 20.000 akçeye kadar olan topraklar -dar anlamıyla- tımar ünvanını korurlarken, 20.000-100.000 akçe gelirli bölgelere zeamet, 100.000’den fazla gelirli bölgelere de has denmiştir. Haslar genellikle beylerbeyi ve sancakbeylerine verilen dirliklerdi.
20.Soru
I Oluşma
II Yenileşme
III Esnekliği Kaybetme
IV Olgunlaşma
Osmanlı İktisat tarihinin dönemleri dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi klasik dönemin alt dönemlerini oluşturabilir?
I ve II |
I, II ve III |
III ve IV |
I,III ve IV |
I ve II |
Klasik dönem kuruluştan başlayıp 18. yüzyıl sonlarına kadar uzanan dönemi, yenileşme dönemi de 19. yüzyıl başlarından devletin çöküşüne kadarki dönemi
içine alır. Klasik dönem oluşma, olgunlaşma ve esnekliğini kaybetme şeklindeki alt dönemlere ayrılır.Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ