Osmanlı İktisat Tarihi Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Üniter yapı
II. Mutlak yönetim
III. Sosyal eşitlik
IV. Teşkilat Yapısı
16. yüzyıl başlarından itibaren feodaliteden ticarî kapitalizme geçmekte olan Avrupa kuvvetli bir merkezî ve üniter devlet yönetimine ihtiyaç duyuyordu. Osmanlı Devleti yukarıdaki özelliklerinden hangisi ya da hangileriyle bu ihtiyaca bir örnek teşkil etmektedir?
Yalnız I |
I ve II |
II ve III |
I ve III |
Hepsi |
Bütün seçenekler Osmanlı Devleti'nin bu ihtiyaca cevap veren özelliklerindendir.
2.Soru
Tanzimat’ın ilanından 25 sene sonra klasik eyalet sistemi yerine hangi sistem geçmiştir?
Belediye sistemi |
Özerk sistem |
Federal sistem |
yeni vilayet sistemi |
Meşrutiyet sistemi |
Tanzimat’ın ilanından 25 sene sonra klasik eyalet sistemi yerine yeni vilayet sistemine geçildi.
3.Soru
Klasik dönem Osmanlı bütçeleri gelir öncelikli iken, bütçelerin gider ağırlıklı hale getirilmesi aşağıdaki dönemlerden hangisinde yapılmıştır?
Nizâm-ı Cedîd Dönemi |
İkinci Abdülhamid Dönemi |
Tanzimat Dönemi |
Meşrutiyet Dönemi |
Mütareke Dönemi |
Osmanlı maliye teşkilatı ve vergi sisteminin çağdaşı Avrupa devletlerindeki örneklerine uygun hale getirilmesi gayretleri Tanzimatla birlikte başlamıştı. Klasik dönem Osmanlı bütçeleri gelir öncelikli iken bu bütçeler gider ağırlıklıdır. Doğru cevap C’dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İmparatorlukta yurt dışına ihracatı yasak olan maddeler arasındadır?
Arpa |
Mısır |
Pirinç |
Pamuk |
Zeytinyağı |
Zeytinyağı da buğday gibi yurt dışına ihracatı yasak olan maddeler arasındaydı.
5.Soru
Osmanlı Devleti de kaynaklarını bilme amacıyla sayımlar yapıyordu. Bu dönemde diğer ülkelerde nüfus ve vergi sayımı yapıyordu.Aşağıdaki seçeneklerden hangisi vergi ve nüfus sayımı yapan ülkelerden birisi değildir?
Roma |
Bizans |
Emevî |
Rusya |
Selçuklu |
Osmanlı Devleti de kaynaklarını bilme amacıyla sayımlar yapıyordu. Sayımlar bir yönüyle kayıtlı iktisat anlayışının somut bir örneğidir.
Aslında devlet, sayım (tahrir) geleneğinin olduğu ülkelerde yayılmıştı. Roma, Sasanî, Bizans, Emevî, Abbasî, Selçuklu ve Memlûk Devletleri nüfus ve vergi sayımları yapıyorlar, böylelikle ülkelerinin maddî imkânlarını tesbit ediyorlardı.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu'daki tütün üretimiyle ilişkilidir?
Makedonya ve Teselya ovaları, Batı Anadolu ve Mısır önemli üretim bölgelerdi. |
Osmanlı topraklarına 1560’larda girmiştir. |
Rumeli’ye Osmanlılar tarafından götürüldüğü bilinmektedir. |
Mora ve adalar, en önemli üretim bölgesi durumundaydı. |
Özellikle gayrimüslimler bulunduğu bölgelerde yoğundu. |
Tütün, Osmanlı topraklarına 1560’larda girmiştir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bozulus Türkmen gruplarının yerleştiği şehirlerden biri değildir?
Maraş |
Kozan |
Kadirli |
Elbistan |
İskenderun |
Bozulus Türkmen grupları Maraş, Elbistan, Kadirli, Kozan bölgesinde ve kuzeyde Bozok (bugünkü Yozgat ili) ile Sivas eyaletini içine allan bölgeye yerleşmişlerdi. Cevap E şıkkıdır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde Osmanlı'nın ilk kez dış borç aldığı olay ve tarihi doğru olarak verilmiştir?
Küçük Kaynarca Antlaşması - 1774 |
İran Savaşı - 1776 |
Kırımın Rusya tarafından işgali - 1783 |
Duyun-u Umumiye kurulması - 1881 |
Kırım Savaşı - 1854 |
İlk dış borçlanma 19. yüzyıl ortalarında, Kırım savaşı sırasında (1854) gerçekleştirilmiştir
9.Soru
Maliye Bakanın Osmanlı Devlet teşkilatındaki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Başdefterdar |
Hızane-i Amire |
Kadı |
Sancakbeyi |
Sadrazam |
Başdefterdâr bugünkü yaklaşımla Maliye Bakanı’na benzer.
10.Soru
Para vakıflarının ilk bilineni aşağıdaki hangi padişah döneminde kurulmuştur?
Kanuni Sultan Süleyman |
I. Ahmet |
III. Selim |
IV. Murat |
II. Mehmed |
Taşınır servetin, yani özellikle nakit paraların vakfı tartışmalıdır. Genellikle bu tür servetin vakfı kabul edilmemekle birlikte taşınmaz servetin uzantısı olan nakit paraların vakfedilmesi onaylanmıştır. Nihayet böyle bir durum olsun olmasın, özellikle İmam Züfer’in içtihadıyla, para vakıfları örf haline geldiğinden caiz görülmüştür. Osmanlılar bu görüşü uygulamışlardır ve para vakıflarını önemli kredi ve finansman kurumları olarak yaşatmışlardır. Para vakıflarının ilk bilineni II. Mehmed (1451-1481) tarafından kurulmuştur.
11.Soru
Aşağıdaki devletlerden hangisi Osmanlı dönemi nüfus ve vergi sayımları yapmamıştır
Roma |
Japon İmparatorluğu |
Sasanî |
Bizans |
Selçuklu |
Roma,Sasanî, Bizans, Emevî, Abbasî, Selçuklu ve Memlûk Devletleri nüfus ve vergi sayımları
yapıyorlar, böylelikle ülkelerinin maddî imkânlarını tesbit ediyorlardı.
12.Soru
16. yüzyılın sonlarında, dokuma sanayisinde bazı atölyelerde tezgah sayılarının azalması bazı atölyelerin ise tamamen kapatılmasını sağlayan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
Kalitesiz fakat ucuz Avrupa mallarının varlığı |
İran savaşı gibi uzun süren savaşlar |
Hindistan kumaşlarıyla yapılan rekabetin olumsuz sonuçlanması |
Batı'nın yüksek ham madde talebi |
Dünya ticaret merkezlerinin okyanuslara kayması |
16. yüzyıl sonlarındaki uzun savaşlar ve Celali isyanları tarım gibi sanayi kesimini de olumsuz yönde etkilemiştir. Mesela birçok sermaye sahibinin ve kalifiye işgücünün İran savaşlarında ölmesi Bursa’da bazı atölyelerdeki tezgâh sayısının çok azalmasına, bazı atölyelerin ise tamamen ortadan kalkmasına yol açmıştı.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı'da iç borçlanma ameliyesi ve gelir ortaklığı sisteminin ilk ve orijinal bir örneğidir?
Esham uygulaması |
Esame uygulaması |
Has uygulaması |
Tımar uygulaması |
Tahrir uygulaması |
Mevcut gelirlerle giderlerin finanse edilemeyeceğinin görülmesi üzerine,
Osmanlı maliyecileri 1775 yılından itibaren eshâm uygulamasını başlattılar.
Esasında bir iç borçlanma ameliyesinden başka bir şey olmayan bu uygulama gelir ortaklığı sisteminin ilk ve orijinal bir örneğiydi.
14.Soru
1914 yılı idari bölümlemesi esas alınarak bu tarihteki nüfuslarına göre yapılacak bir sıralamada Osmanlı Türkiye’sinin en kalabalık vilayeti aşağıdakilerden hangisidir?
Trabzon |
İstanbul |
Aydın |
Hüdavendigar |
Ankara |
1914 yılı idari bölümlemesi esas alınarak bu tarihteki nüfuslarına göre yapılacak bir sıralamada Osmanlı Türkiye’sinin en kalabalık vilayetlerinin sırası ile Hüdavendigar, Aydın, Konya, Ankara, Kastamonu, Sivas, Trabzon ve İstanbul olduğu görülür. Karahisar-ı Sahip (Afyon), Karesi (Balıkesir), Kütahya, Eskişehir ve Bursa Merkez’i içine alan bir büyüklüğe sahip olan Hüdavendigar vilayeti bu tarihte 1.844.637 nüfusa sahip olan en büyük vilayettir.
15.Soru
I.Tımar Sistemi
II.Sayımlar
III.Vergi
IV.Hazineyi hassa
Yukarıdaki verilerden hangisi/hangileri Osmanlı kamu maliyesi kapsamında yer alan bir olgudur?
I,II |
II,III |
I,IV |
I,II,III |
I,II,III,IV |
Hazineyi hassa merkez maliyesinin temel kurumudur. Sayımlar tımar/dirlik sisteminin bir sonucu olarak uygulanır. Askeri tahsisatlar kadar nüfus, üretim ve vergilendirme hakkında da bilgi verir. Vergi devletin kamu hizmeti karşılığı olduğu kadar devlet görevlilerine tahsis edilen bir gelirdir. Dolaysıyla verilen tüm olgular kamu maliyesinin ilgi alanı içindedir.
16.Soru
I. Bütçe hazırlamak
II. Kredi kurumu
III. Para basım kaynağı
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangiler iç hazinenin işlevlerindendir?
Yalnız I |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Yalnız III |
Bütçe hazırlamak iç hazinenin işlevlerinden değildir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi provizyonizm (iaşecilik) ilkesinin tanımıdır?
İktisadî faaliyetin amacının, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamasıdır. |
Mal ve hizmet üretenlerin önce toplumun ihtiyaçlarına cevap vermesi daha sonra kendi ihtiyaçlarını karşılamasıdır. |
Ziraatta mümkün olan en düşük düzeyde üretimi gerçekleştireceğini düşündükleri işletme tipinin küçük ölçekli aile işletmeleri olması görüşüdür. |
Mülkiyetini elinde bulundurduğu toprakların fertler arası transferini izin gerektirmeden yapılmasıdır. |
Köylülerin toprağı terk ederek başka yerlere gitmelerine veya işlemeden bırakmalarına müsaade edilmesidir. |
Provizyonizm (iaşecilik) ilkesi, iktisadî faaliyetin amacının, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamasıdır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konar-göçerlerin özelliklerinden biri değildir?
Ek gelir olarak nakliyecilik de yaparlar |
Hayvancılık temel gelir kaynaklarıdır |
Madenlerle ilgili işlerde de görev alırlar |
Vergiden tamamen muafttırlar |
Kısmen de olsa tarımla uğraşırlar |
Devlete, sürülerinin büyüklüğüne göre, aynî vergi vermişlerdir. Bu genel duruma karşılık, askerî maksatlarla hudutlara sevkedilen ve kendilerine orada yaylak ve kışlak verilen aşiretler bu hizmetlerine karşılık vergiden muaf tutulmuşlardır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi toprak üzerinden alınan vergilerden biridir ?
Şânu’l-mer’a |
Resm-i çift bozan |
Resm-i ağnam |
Resm-i ganem |
Adet-i ağnam |
Yerleşik veya konar-göçer reaya, kullandıkları topraklara karşılık toprak sahibine bazı vergi ve tazminat öderlerdi. Başlıcaları şunlardır:
- Resm-i çift. Bir çiftlik toprak için yılda bir defa alınırdı. Yarım (nim) çiftlik için bunun yarısı ödenirdi. Sasanîlerden beri var olan bir altınlık bu vergi, konargöçerlerin işletmeye açtıkları topraklar için daha azdı. b. Resm-i çiftbozan. Devlet ilke olarak toprakların düzenli bir şekilde işletilmesini istiyordu. Kullanımına bırakılan toprağı 3 yıl üst üste boş bırakan çiftçinin toprağı elinden alınıp bir başkasına verilirdi. Köylünün toprağı boş bırakmasıyla zarara uğrayan dirlik sahipleri, eğer köylü başka bir tımarda çalışmış ise tekrar öşür ve çift resmi istemek hakkına sahipti. Başka mesleklere girmek için toprağını terkedip ‘çiftbozan’ reayadan ise çiftbozan resmi veya leventlik akçesi denen bir tazminat alınırdı. c. Resm-i zemin ve resm-i dönüm. Yerleşik veya konar-göçer reayanın çiftlik statüsünün dışındaki topraklar için ödedikleri vergilerdi. Bunlar dönümüne ve verimine göre senelik ve maktu olarak sahib-i arza ödenirdi. d. Resm-i tapu. Bina yapılarak veya harman yeri şeklinde kullanılarak ziraî faaliyetin dışında bırakılan mîrî topraklardan maktu olarak alınırdı. Sonraları bedel-i öşr, mukataa-i zemin veya icâre-i zemin denmiştir. e. Resm-i asiyab. Dirlik içerisinde işletilen değirmenden maktu olarak alınırdı
20.Soru
Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar gelir bakımından aşağıdakilerden kaç gruba ayrılmıştır?
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ