Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı Final 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Klasik dönemde yani Evkaf Nezaretinin kurulmasından önce sultanlar tarafından kurulan vakıfları yönetenler kimlerdir?
Nazır ve Mütevelli |
Mütevelli ve Katip |
Mütevelli ve Cabi |
Katip ve Cabi |
Nazır ve Mutemed |
Sultanlar tarafından kurulan vakıfların nâzır ve mütevellî ismiyle bilinen iki üst yönetici bulunurdu. Ancak, vakfın fiilî idâresi mütevellî tarafından yürütülür, nâzır ise mütevellînin de üzerinde yer alarak, bir tür üst kontrol vazîfesi görürdü. Kâtip, câbî (tahsildar), mu’temed gibi vakfın büyüklüğüne göre sayıları değişen hizmetliler, vakfın idârî ve mâlî işlerinin yürütülmesinde mütevellîye yardımcı olurlardı. Vakıfların idâresi konusunda mütevellî, yüzyıllar boyunca ismi ve rolü değişmeyen tek yönetici olmuştur. Bu umûmî yapı, 1826’da Evkâf Nezâreti’nin kurulmasına kadar devam etmiştir. Nâzırlık ise, fonksiyonu aynı kalmakla birlikte farklı dönemlerde farklı isimlerle anılmış; bu makama getirilen kişilerin vazîfeleri de farklılık göstermiştir
2.Soru
Nashatu’s Selatin Eseri kime aittir?
Mustafa Ali
|
Katip Çelebi
|
Defterdar Mehmet Paşa
|
Koçi Bey
|
Tarhuncu Ahmet Paşa
|
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi vakfeden kişide bulunması gereken şartlardan biri değildir?
Vakıf yapan kişi akıl sâhibi, erginlik (bülûğ ve rüşd) çağına erişmiş ve hür olmalıdır |
Vakıf yapan kişi, yaptığı işi, her hangi bir zorlama ile değil, kendi rızâsıyla yapmalıdır |
Vakıf yapan kişi, vakfettiği malı, mülkü, parayı, bir çıkar gözeterek değil, sâdece hayır ve sevap kazanma düşüncesiyle yapmalıdır |
Vakıf yapan kişi evli ve ailesinin geçimini sağlayacak düzeyde varlıklı olmalıdır |
Vakıf yapanın kişinin, her hangi bir borç veyâ müsriflik yüzünden, kendi malını kullanma yetkisi hâkim tarafından elinden alınmış (mahcûr) olmaması gerekir |
A,B,C ve E şıklarında verilen ifadeler vakfeden kişide bulunması gereken şartlardır ve kişide bu şartlar bulunmadıkça kişinin yaptığı vakıf geçerli sayılmaz. Ancak D şıkkındaki ifade bu şartlardan biri değildir. Kişinin evli olması ve ailesinin geçimini sağlayacak düzeyde varlıklı olması gibi bir şart söz konusu değildir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.
4.Soru
XV. yüzyıldan XVII. yüzyıl ortalarına kadar Osmanlı devletinin en önemli yürütme organı aşağıdakilerden hangisidir?
Çuhadar |
Divân-I Hümâyun |
Rikabdar |
Sancakbeyi |
Timarlı Sipahi |
Divân-ı Hümâyun Osmanlı devletinin klasik döneminde XV. yüzyıldan XVII. yüzyıl ortalarına kadar en önemli yürütme ve danışma organıdır.
5.Soru
I. Nüfus Artışı ve işsizlik
II. Ateşli Silahların Üstünlük Kazanması
III. Amerikan Gümüşünün Etkisi ve Fiyat Yükselmeleri
IV. Ticaret Yolları Mücadelesi
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Osmanlı'da ortaya çıkan dönüşümün ekonomik nedenleri arasında yer almaktadır?
Yalnız I |
Yalnız II |
II ve III |
I ve III |
I, II, III ve IV |
Bütün seçenekler Osmanlı'da ortaya çıkan dönüşümün ekonomik nedenleri arasında yer almaktadır
6.Soru
Mali sistem açısından önemli bir değişim de 1768-74 Osmanlı-Rus savaşının yol açtığı masrafların baskısıyla mukataaların ömür boyu satılmaları yerine yıllık kârlarının esham (hisse senedi) çıkarılarak satılmasıdır. İlk kez 1775’de kârı yüksek görünen ........................ Tütün Gümrüğünde denenen sistem, geliri başlangıçtaki tahminin altına düşen mukataalarda ödeme güçlüklerinin ortaya çıkması yüzünden beklenen sonucu vermeyecektir.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
İstanbul |
İzmir |
Selanik |
Bursa |
Canik |
Mali sistem açısından önemli bir değişim de 1768-74 Osmanlı-Rus savaşının yol açtığı masrafların baskısıyla mukataaların ömür boyu satılmaları yerine yıllık kârlarının esham (hisse senedi) çıkarılarak satılmasıdır. İlk kez 1775’de kârı yüksek görünen İstanbul Tütün Gümrüğünde denenen sistem, geliri başlangıçtaki
tahminin altına düşen mukataalarda ödeme güçlüklerinin ortaya çıkması yüzünden beklenen sonucu vermeyecektir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Koçibey’in ideal devlet düzeninde olması gerekenler hususlar arasında yer almaz?
Padişahın ülke işleriyle bizzat ilgilenmesi, |
Devlet görevlilerinin azil korkusundan uzak tutulması, |
Kul ve timar sistemlerinin tavizsiz bir şekilde uygulanması |
Erkân-ı erbaa yani dört sınıfın dengeli biraradalığını temel alan toplum düzeninin devam ettirilmesi |
Atamalarda beylerbeyleri ve sancakbeylerinin önerilerinin değerlendirilmesi |
Atamalarda beylerbeyleri ve sancakbeylerinin önerilerinin değerlendirilmesi
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aynıyla intifâ olunan vakıflardan biri değildir?
Medrese |
Camii |
Kütüphane |
Arazi |
Köprü |
Aynıyla intifâ olunan vakıflar; câmi, mescid, medrese, mektep, daru’şşifâ (hastahâne), imârethâne (aş-evi), tekke, zâviye, misâfirhâne, kütüphâne, köprü, çeşme, sebil gibi yapılardan oluşan kuruluşlardır. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.
9.Soru
Muhtemelen II. Osman’a (161822) sunulmuş olan Kita^b-ı Müsteta^b’a göre savaşları kaybetmenin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Muhtemelen II. Osman’a (161822) sunulmuş olan Kita^b-ı Müsteta^b’a göre savaşları kaybetmenin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Ekonomik zayıflık |
İki ocağın (kul ta^ifesi ve timarlıların) bozulması |
Ateşli silahların düşmanlar kadar kullanılmaması |
Eğitimdeki bozulma |
Devlet yapısındaki bozulma |
Muhtemelen II. Osman’a (161822) sunulmuş olan Kita^bı Müsteta^b’a göre devletin temel dayanakları olan iki ocağın (kul ta^ifesi ve timarlıların) bozulması, savaşları kaybetmenin temel sebebidir. Bu ocaklar artık ağalarına, ka^tiplerine ve sa^ir görevlilerine yemeklik olmaktan başka bir işe yaramamaktadırlar. Doğru cevap B‘dir.
10.Soru
Hangi padişah döneminde Girit’in fethi girişimi fetih siyasetine örnektir?
Hangi padişah döneminde Girit’in fethi girişimi fetih siyasetine örnektir?
II. Osman |
IV. Murad |
IV. Mehmed |
III.Murad |
Sultan İbrahim |
O¨zellikle II. Osman, IV. Murad, IV. Mehmed gibi padişahlar fetih siyasetine büyük önem verdiler. Sultan İbrahim döneminde Girit’in fethi girişimi de bunun örneklerindendir.
11.Soru
Osmanlı'da vakıf kuran ilk sultan aşağıdakilerden hangisidir?
Osman Bey |
Orhan Bey |
I.Murad |
Yıldırım Bâyezid |
Fatih Sultan Mehmed |
Osmanlı sultanlarından ilk defa vakıf kuran Orhan Bey (öl. 1362) olmuştur. Kendisinin ikinci Osmanlı hükümdârı olması dolayısıyla, kurmuş olduğu vakıflar son derece önemlidir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.
12.Soru
Osmanlı Padişahlarından ilk defa vakıf kuran sultan hangisidir?
Fatih Sultan Mehmet |
I.Murat |
Orhan Bey |
Osman Bey |
Yıldırım Bayazıt |
Osmanlı döneminde vakıf kurma geleneği, devlet henüz bir beylik durumunda iken başlamıştı. Beyliğin sınırlarının genişleyip bir devlet hâline dönüşmesi sürecinde, imkânların da genişlemesiyle, Osmanlı topraklarına katılan şehirlerde peşpeşe vakıf müesseseler kurulmaya başlandı. Osmanlı sultanlarından ilk defa vakıf kuran Orhan Bey olmuştur.
13.Soru
Taşra yöneticilerinin gittikleri yerlerde halktan aldıkları nal-baha, yem-baha, zahirebaha, devir-baha vb. adlarla topladıkları, adâletnâmelerde bid’at olarak nitelenen olağan dışı vergilerin genel adı nedir?
Sekban-sarıca |
Mizanü’l-hakk fî ihtiyari’l-ehakk |
hurûc-ı ehl-i sûk |
Tekâlif-i flakka |
Adaletname |
Tekâlif-i flakka, Taşra yöneticilerinin gittikleri yerlerde halktan aldıkları nal-baha, yem-baha, zahirebaha, devir-baha vb. adlarla topladıkları, adâletnâmelerde bid’at olarak nitelenen olağan dışı vergilerin genel adıdır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı’da hem ilmiye hem de adliye teşkilatı kapsamında değerlendirilebilir?
Kadıasker |
Baş Bakıkulu |
Müderrisler |
Muidler |
Naipler |
Divan’da hukuk ve adlî meselelere baktıkları gibi çeşitli ilmî konularda da görüşlerine başvurulurdu. Bu sebeple ulemâ sınıfının şeyhülislâmdan sonra en önemli iki şahsiyeti Anadolu ve Rumeli kadıaskerleriydi.
15.Soru
Aşağıdaki hazinelerden hangisi II. Mahmud döneminde oluşturulmuştur?
İrad-ı Cedit Hazinesi |
Zahire Hazinesi |
Tesane-i Âmire hazinesi |
Hazine-i Âmire |
Mansure hazinesi |
Daha sonra III. Selim devrinde yap›lan reformlar dolayısıyla İrad-ı Cedit Hazinesi, Zahire Hazinesi, Tesane-i Âmire hazinesi gibi hazineler oluşturuldu. II. Mahmud döneminde Mansure hazinesi bunlara eklenecek Tanzimat’la birlikte tekrar tek hazineye, Maliye Hazinesine dönülecektir.
16.Soru
Usulü’l-hikem fi^ Nizami’l-a^lem yazarı kimdir?
Usulü’l-hikem fi^ Nizami’l-a^lem yazarı kimdir?
Hasan Ka^fi^ |
Ayn Ali Efendi |
Koçi Beğ |
Aziz Efendi |
Ka^tip C¸elebi |
Usulü’lhikem fi^ Nizami’la^lem yazarı Hasan Ka^fi^’ye (ölümü 1616) göre ise mevcut bozuklukların başlıca sebepleri şunlardır:
17.Soru
Aşağıdaki Osmanlı hükümdarlarından hangisi döneminde tahta geçen hanedan mensubunun diğer kardeşlerini veya varsa amca ve amca
çocuklarını katlettirilmesi yani “kardeş katli” uygulaması başlamıştır?
II. Bayezid |
Yavuz Sultan Selim |
Fatih Sultan Mehmed |
II. Murad |
Kanuni Sultan Süleyman |
Fatih Sultan Mehmed döneminde tahta geçen hanedan mensubunun diğer kardeşlerini veya varsa amca ve amca
çocuklarını katlettirilmesi yani “kardeş katli” uygulaması başlamıştır.
Buna göre doğru cevap C (Fatih Sultan Mehmed) şıkkıdır.
18.Soru
Hangisi timarlara ait özellikler arasında yer almaz?
Tevcihi bakımından kılıç timar tezkereli timar, tezkeresiz timar olmak üzere ikiye ayrılır. |
Timarların tezkereli, tezkeresiz, zeamet ve has gibi kategorileri değiştirilemezdi. |
Timarlar, idâri ve mâlî özerkliği bakımından “serbest” olan ve olmayan timarlar olarak iki ayrılmaktadır. |
İhtiyarlık veya hastalık sebebiyle hizmete kudreti kalmayan sipahi yetişmiş ve hizmete yarar oğluna timarını devir edebilir. |
Sipahilerin timarları içerisindeki defterde yazılı olan veya olmayan çeşitli gelirleri tam bir muhtariyetle tasarruf edebilmesi söz konusudur. |
Sipahilerin timarları içerisindeki defterde yazılı olan veya olmayan çeşitli gelirleri tam bir muhtariyetle tasarruf edebilmesi söz konusu değildir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi melikü’l-ümerâ’nın diğer adıdır?
Kadı |
Sancakbeyi |
Beylerbeyi |
Beylerbeyi |
Kadıasker |
Beylerbeyi veya diğer adıyla melikü’l-ümerâ Anadolu Selçuklularında ordunun başkomutanı demekti. O, hükûmet merkezinde veya merkeze yakın olan kendi iktâ bölgesinde oturur ve savaş çıktığında cepheye giderdi.
20.Soru
Osmanlı'da vakıf işlerini idare etmek üzere tayin edilen kişi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilmektedir?
Kadı |
Sipahi |
Vâkıf |
Nâzır |
Mütevellî |
Mütevelli: Vakıf işlerini idare etmek üzere tayin olunan zat. Mütevelli için gerekli vasıfları haiz olan herhangi bir şahıs
mütevelli olabilir. Ancak bir vakfın mütevellisine o vakfın nezareti tevcih olunmaz.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ