3 Ağustos 1914

Söz konusu antlaşma 1830 yılında yapılmıştır. Bu antlaşmadan sonra ilişkiler yeni bir seyir kazandı ve hızla gelişmeye başladı. İki taraf arasında ticaret arttı. Hatta bu antlaşma 1862 yılında daha da geliştirilerek yenilendi. Bu tarihten sonra gelişen ticari ilişkilerin yanı sıra Osmanlı ordusunun modernizasyonu kapsamında Amerika Birleşik Devletleri’nden askeri malzeme ve silah da satın alındı. Bu gelişmeler Amerikan misyonerlerinin Osmanlı topraklarında faaliyet yapma ve eğitim kurumları kurma imkanını verdi. 

Yunan ordularının Teselya bölgesine girerek başlattığı savaş 13 Nisan 1897 yılında başlamıştır. Doğru seçenek E’dir.

Rusya, İngiltere ve Fransa

Gümrü Antlaşması

8 Aralık 1902’de Selanik’te göreve başlayan Hüseyin Hilmi Paşa, Avrupalı devletlerin de olumlu bulmasıyla, Rumeli’deki reformları uygulamaktan sorumlu Rumeli Genel Müfettişliğine tayin edildi. Doğru seçenek E’dir.

1913 tarihinde Bulgaristan ile imzalanan ve Osmanlı Devleti'nin Edirne'yi Bulgaristan'dan geri adlığı anlaşma İstanbul anlaşmasıdır. Bu anlaşmaya göre Londra Antlaşmasında çizilen Enez-Midye hattından vazgeçildi. Bulgaristan Kırklareli, Dimetoka ve Edirne’yi resmen Osmanlı Devletine iade etti. Ancak Bulgaristan daha önce kurulan bağımsız Batı Trakya hükümetinin feshini sağlayarak Dedeağaç ve çevresini elinde tutup, Ege Denizi’ne açılan bir koridoru korudu. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Bütün bu olayların yaşanması, Makedonya sorununu Avrupa diplomasisinde en öncelikli konu yaptı. Neticede Mürzsteg reform programının ortamını hazırladı. Osmanlı Devleti bölgede kontrolü sağlamış olsa bile, 1903 yılı Eylül ayı sonlarında Rus Çarı II. Nikola ve Avusturya Macaristan İmparatoru Franz Josef, Viyana yakınlarındaki Mürzsteg kentinde buluşarak aralarında olmayan İngiltere, Fransa ve İtalya’nın da bölgesel çıkarlarını gözeten bir antlaşmaya imza attılar. Bu antlaşmanın maddeleri çok ilginç hükümler içeriyordu. Çok yönlü çıkarları yansıtan, siyasi ve askeri açılardan vesayetler içeren ve çok sayıda muğlâk ifadeleri barındıran bu antlaşmanın bazı maddeleri şöyledir:

• Reformları Osmanlı Devleti yapacak ancak, Avusturya-Macaristan reformlar esnasında birer sivil memurla reformları kontrol edecektir,
• Manastır, Kosova ve Selanik’teki jandarmanın ıslahını Babıâli’nin emrinde olan Avrupalı bir general yapacaktır,
• İşbu barış antlaşması imzalandıktan sonra Makedonya’daki vilayetlerin sınırları, uluslararası ilişkilerine göre yeniden belirlenecektir (Bu madde ile bütün devletlere müdahale hakkı tanınıyordu).
• İdari ve adli kurumlara özerklik kazandırma yönünde reformlar yapılacaktır,
• İsyan edenler için Hıristiyan ve Müslüman komisyonlar kurulacak (Müslümanlar da isyan etmiş gibi eşit suçlu kabul edilmişlerdir).
• Osmanlı Devleti reformları bir an önce başlatacaktır.

Doğru cevap E’dir.

Öte yandan, hareketin taraftarları da gittikçe çoğalıyordu: 19. yüzyılın ortalarından itibaren Chomyakov, Pogodin, Koşelev, Strahov, Kireyevski, Samarin, İvan ve Konstantin Aksakov biraderler ile Katkov ve Danilevski, Rusya’nın koruyuculuğu altında bir Slav birliğini savunanların başında geliyordu. Bunlardan Slavyanofillerin prototipi olan Kireyevski, hem doğal bilimler, hem de teoloji ile uğraşırken; Chomyakov, Samarin ve Aksakov kardeşler ise felsefi ve edebi alanlarda faaliyet göstermekteydiler. Felsefi ve edebi bir akım olan Slavyanofil görüşü, 19. yüzyılın ikinci yarısında, Rusların yanı sıra özellikle Çek ve güney Slavları (Sırp, Hırvat, Karadağlılar) arasında Osmanlı, Avusturya ve de Alman hegemonyasına karşı önemli bir siyasi akım haline geldi. Öyle ki, Sırp Desanaçiç 1867’de, büyük güven duyduğu Rusya’yı, Doğu Avrupa’daki Ortodoks Slavların kurtarılması ve Doğu Sorununun çözümü konularında göreve çağırıyordu.

Ayestefanos antlaşması 3 Mart 1878 tarihinde imzalanmıştır.

Osmanlı devleti bu savaşta zafer kazanmaya yakınken ateşkes sonrası yürütülen diplomatik girişimler başarılı olmamıştır; hatta savaşta elde ettiği yerleri bile iade etmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle savaş öncesi ve sonrası süreçte Osmanlı açısından bütünüyle çok büyük bir başarı olduğunu söylemek mümkün değildir. Doğru cevap A'dır. 

Avusturya-Macaristan veliahdının Saraybosna’da bir Sırplı genç tarafından 28 Haziran 1914’te öldürülmesiyle 28 Temmuz 1914’te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan’a savaş ilan etti. Zaten uzun zamandan beri ilişkileri gergin olan Avrupa devletleri kısa süre içinde kendilerini savaşın içinde buldu ve savaş 3 Ağustos 1914’ten itibaren bütün Avrupa’yı sardı. Doğru seçenek "B" şıkkıdır. 

II. Abdülhamid tahta çıkmadan bir hafta evvel 24 Ağustos’ta, Paris anlaşmasında imzası olan devletler Babıâlî’ye bir nota verdiler. Özellikle İngiltere, Balkan sorunlarında Rusya’nın bu derece öne çıkmasından rahatsızdı. Savaşın daha fazla sürmesini de menfaatlerine aykırı buluyordu. Notanın sunulduğu tarihte Belgrat yolu Osmanlı kuvvetlerine açılmıştı. Buna rağmen Osmanlı’ya sunulan barış teklifleri oldukça ağırdı. Babıâlî, 4 Eylül’de bu notaya verdiği cevabında; Sırbistan’ın yeniden askeri hazırlıklara girişmemesinin devletler tarafından garanti edilmesini ve savaş tazminatı ödemesini istedi. Ayrıca Prens Milan’ın İstanbul’a gelerek padişaha bağlılığını arz etmesini şart koştu. Sırbistan’ın kontrolündeki Belgrat, Böğürdelen, Semendre ve Fethu’l-İslam kaleleri de yeniden Osmanlı askerlerine terk edilecekti. Karadağ konusunda ise savaştan önceki durum benimsenecekti. Devletlerin bu şartları kabulü halinde Osmanlı Devleti de 24 saat içinde savaşı durduracaktı. İstanbul’daki elçiler bu tekliflerin görüşülmesi için on günlük bir ateşkesin yapılmasını istediler. Ardından bu süre zarfında yaptıkları görüşmelerde Babıâlî’nin şartlarını oldukça ağır bularak yeni bir teklif sundular. Buna göre; 1. Sırbistan Prensi Osmanlı Sultanı’na saygılarını arz edecekti, fakat bunun için İstanbul’a gelmesine gerek yoktu. 2. Sırbistan taksitlere bölerek bir savaş tazminatı ödeyecek. 3. Sırbistan Belgrat-Aleksinaç demiryolu hattını üç yıl içinde inşa edecek. 4. Sırbistan verilen eski imtiyazlarda olduğu gibi sadece iç güvenliğe yetecek silahlı bir kuvvet bulunduracak.

Osmanlı Devletinin sahip olduğu stratejik özellikleri dikkate alan ve savaşta Halifeliğin nüfuzunu da itilaf devletleri aleyhine kullanmayı hedefleyen Alman İmparatorluğu, Osmanlı hükümetine bir ittifak teklif etmişti. Esasında Osmanlı hükümet adamları arasında bu konuda bir fikir birliği yoktu. Almanya’nın tarafında olmak isteyenler ve tarafsız kalmak arzusunda olanlar vardı. Ancak askeri erkân ve özellikle Enver Paşa ve taraftarları Almanlar ile ittifakı zorunlu görmekte idiler. Nitekim onların istekleri doğrultusunda savaşın bütün Avrupa’yı sardığı günün arifesinde, 2 Ağustos 1914’te Almanya ile gizli bir ittifak anlaşması imzalandı ve 27 Ağustos’ta onaylanarak yürürlüğe girdi. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Olayların sürekliliği ve ağır baskılar yüzünden Müslüman halk göç etmek zorunda kalmıştı. Asayişin olmaması, sürekli Türkleri rahatsız ediyordu. Müslüman Türk köyleri yakılıp yıkılıyordu. Ellerinde hiçbir şey kalmayan Müslüman ahali için adada yaşamak hem cazibesini yitirmiş hem de gittikçe tehlikeli hale gelmişti. Girit’in Hanya şehrinde Müslümanlar silahlanma isteğini dile getiriyorlardı. Bu durumu Yunan ve Avrupa basını daha da abartarak Girit konusunda Yunan halkını kışkırtıyorlardı. Olayların uzaması üzerine önce adadaki vali istifa etti. Valinin istifasının gerçek nedeni ise, Yunan halkın isyan etme konusunda haklı olduklarını ima etmekti, ancak resmi söylemi, elindeki yetkilerle düzenleme yapamayacağı şeklindeydi. Nitekim, valinin adayı terk etmesi Rumların iştahını kabarttı. Kandiye’de Müslümanlara karşı başlayan hareket ve Yunanistan ile birleşme bildirilerine, adanın ikinci büyük şehri olan Resmo da katıldı. Olaylar Hanya’ya ulaşınca, Yunan yanlısı tutum alan batılı devletler adadaki vatandaşlarını tahliye ettiler.

Rusya kışkırtmıştır.

Doksanüç Savaşı sonunda imzalanan Ayestefanos Antlaşması, “Panislavizmin zaferi” olarak kabul edilmektedir. Çünkü, özellikle bu anlaşma ile Osmanlı mirası, Rusya’nın istediği şekilde parçalanmaktaydı. Söz konusu antlaşmada, Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında olan Romanya’nın yanı sıra, Sırbistan ve Karadağ gibi Rus nüfuzu altındaki Slav ve Ortodoks memleketler, tam bağımsız olmuşlardı. Bunun yanında, yine büyük çoğunluğu Slav ve Ortodoks olan Bulgaristan da, toprakları Ege Denizi’ne kadar inen bir büyüklüğe sahip olmak suretiyle, Rusya’nın geleneksel “sıcak denizlere inme” hayalinin önü açılmış oluyordu. Böylece, bölge tamamen Rusya’nın nüfuzu ve kontrolü altına girecek ve Büyük Slav İmparatorluğu gerçekleşmiş olacaktı. Ancak, gelişmelerden endişe duyan İngiltere ve Avusturya’nın araya girmesiyle imzalanan Berlin Antlaşması, Rusya’nın Panislavizm emellerinin gerçekleşmesini önemli ölçüde engelledi.

I,II,III ve V. ifadeler doğru iken IV. ifade yanlıştır. Çünkü Fransa'nın Akdeniz havzasına hakim olma gibi hayalleri söz konusu değildir. Bu hayaller İtalya'ya aittir. İtalya Akdeniz havzasına hakim olup bir nevi Roma imparatorluğunu yeniden kurmanın hayalindeydi. Doğru seçenek "C" şıkkıdır. 

Japonya’nın imparatoru Merji, batıya açılma dönemi olan 1871 yılından itibaren Türklere de ilgi gösterdi. Ancak, 1871-1875 yılları arasında Japonya’dan iki heyet İstanbul’a geldi ise de bu gelişme tek taraflı ilgiden öteye geçemedi. Gerçekte Osmanlı-Japon ilişkileri II. Abdülhamid’in tahta geçmesi ile başladı. Şehzadeliğinden itibaren Japonya’daki gelişmeleri takip ettiği bilinen II. Abdülhamid, tahta geçtikten sonra bu konudaki imkanları araştırdı. 1878 yılında bir Japon Savaş gemisi İstanbul’u ziyaret etti. Gemi personelini büyük bir misafirperverlikle karşılayan II. Abdülhamid onlara nişanlar verdi. Ayrıca, Japon İmparatoru’na “bir Türk harp gemisi ile selam ve sevgilerini gönderme arzusunda olduğunu” bildirmelerini söyleyerek Japonya ile ilişki kurma isteğini ortaya koydu.

İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour'un uluslararası Siyonist hareketin önderlerinden Lord Rothschild’e mektup göndererek Filistin’de Yahudiler’e bir yurt kurulması çabalarını İngiltere'nin destekleyeceğini bildirdiği deklarasyonun adı Balfour Deklarasyonu'dur. Doğru cevap C'dir.