Osmanlı Türkçesi Grameri 1 Ara 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Semaî masdarlarla ilgili verilen aşağı-daki bilgilerden hangisi doğrudur?
Anlamlarını sözlükten bularak öğrenebiliriz. |
Bilinebilecek bir anlam çerçevesi vardır. |
Aynı vezindeki diğer kelimelerle kıyaslayarak anlamlarını bulabiliriz. |
Türetilmiş kelimelerdir. |
Türetilmesinde belli kuralları ve kalıpları vardır. |
Semaî masdarlar belli bir anlam üretmezler; fiilden türetilen bir ismin niçin bu vezinden türetildiğinin belli bir kuralı yoktur. Toplumca o kelime üzerinde uzlaşılmıştır ve bu kelimeler dilin kullanımıyla edinilir, öğrenilir. Bu yüzden bu gruba giren masdarlara semâî masdarlar (yani işitip öğrenmeye dayalı masdarlar) da denir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça fiillerin Türkçe karşılıklarında kullanılan mas-dar eklerinden biri değildir?
-lık |
-ış |
-mA |
-iyor |
-mAK |
Arapça fiilerin Türkçe karşılıklarında kullanılan masdar ekleri –lık, -ış, -ma, -mak olabilir. –iyor ise fiilin şimdiki zaman çekimi için kullanılır.
3.Soru
Arapça kelimenin kökünü teşkil eden aslî harfler en az üç harfli olur.Bu kök harfler kimi durumlarda dört veya beş tane de olabililir.
Verilen açıklamaya göre beş asli harften oluşan kelimelere ne ad verilir?
Sülâsî, |
Rubâî |
Humâsî |
Terzerima |
Vezin |
Arapça kelimenin kökünü teşkil eden aslî harfler -birkaç istisna dışında- en
az üç harfli olur. Bu kök harfler kimi durumlarda dört veya beş tane de olabilir.
Üç aslî harften oluşan köklere sülâsî, dört aslî harften oluşanlara rubâî, beş aslî
harften oluşanlara humâsî denilir. Bu yüzden doğru cevap C'dir
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi rübai mücerred masdarlardan biri değildir?
tercüme |
fezleke |
saltanat |
şikayet |
arbede |
şikayet: fi'âlet
5.Soru
Aşağıdaki Arapça çoğul isimlerden hangisi cem’-i sâlim-i müennes bir isimdir?
Hâzirûn |
Müslimîn |
Kâri’în |
Tezâhürât |
Mü’minûn |
Arapçada çokluk, iki gruptur: Eklemeli ve bükünlü. Eklemeli çokluklar sâlim çokluk (cem'-i sâlim) adını alır. +în, +ûn ekleri müzekker (eril), +ât eki ise müennes (dişil) çokluklar yapar. Bu bilgi doğrultusunda A, B, C ve E şıklarındaki çoğul isimlerin eril yani müzekker eklerle türetildiğini, D şıkkındaki ekin ise dişil yani müennes bir ek olduğunu anlayabiliriz.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ism-i fâ‘ildir?
Abid |
Ma‘mûl |
Mazlûm |
Amel |
Masraf |
Kulluk anlamına gelen عابد âbid, abd “kul” kelimesinin ism-i fâ‘ilidir.
7.Soru
Aşağıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
i. Üç aslî harften oluşan köklere sülâsî, dört aslî harften oluşanlara rubâî, beş aslî harften oluşanlara humâsî denilir.
ii. İsm-i fa'il, hareket, oluş ve kılış bildiren isimlerdir. Arapçada masdarlar mücer-red, mimli, mezîdünfih ve mec’ûl olmak üzere dört gruba ayrılır.
iii. İsm-i mef'ûl, fiilde belirtilen hareket, oluş ve kılışa maruz kalanı, etkileneni ifade eden kelime türlerine verilen isimdir.
iv. İsm-i tasgir, sıfatlarda derece açısından daha üstünlüğü gösteren bir kelime kategorisidir.
v.İsm-i mekân, fiilde belirtilen hareket, kılış veya oluşun gerçekleştiği yeri ifade eden kelime kategorilerine verilen isimdir.
vi. İsm-i mensûb, esas olarak fiilde belirtilen hareket, oluş veya kılışın özne tarafından çok fazla, aşırı derecede yapıldığını ifade eder.
ii, iv, vi |
i, iii, v |
i, ii, iii |
iv, v, vi |
i, ii, v, vi |
Masdar, hareket, oluş ve kılış bildiren isimlerdir. Arapçada masdarlar mücer-red, mimli, mezîdünfih ve mec’ûl olmak üzere dört gruba ayrılır.
İsm-i fâ'il, fiilde belirtilen hareketi, oluş veya kılışı yapanı ifade eden kelimetürlerine verilen isimdir. Türkçede yazıcı, kırıcı, yazan, kıran, yazar, çizer gibi kelimelerin ifade ettiği anlamlar ism-i fâ'il kategorisini oluşturur.
İsm-i mef'ûl, fiilde belirtilen hareket, oluş ve kılışa maruz kalanı, etkileneni ifadeeden kelime türlerine verilen isimdir. Türkçede kırılmış, kırık, kırgın, bozuk, bozulmuş gibi kelimelerin ifade ettiği anlamlar ism-i mef'ûl kategorisini oluşturur.
İsm-i tafdîl, sıfatlarda derece açısından daha üstünlüğü gösteren bir kelime kategorisidir. Türkçede bu anlamı üreten özel bir ek yoktur. Bunu sıfatın önüne daha, en gibi sıfatlar getirerek üretiriz: daha güzel, en büyük, en yüksek vs. gibi.
İsm-i tasgîr, isimlerde küçültme kategorisidir. Türkçedeki +cık/+cik,+cığaz/+ciğez ekleriyle yapılan kuzucuk, kızcığaz, lokmacık gibi kelimeler de ism-i
tasgîr kategorisinin örnekleri olarak düşünülebilir.
İsm-i mekân, fiilde belirtilen hareket, kılış veya oluşun gerçekleştiği yeri ifadeeden kelime kategorilerine verilen isimdir.Türkçede çoğu zaman bunu işlek birek olan +lık/+lik ile kurarız. Kimi zaman de yer kelimesinden faydalanırız. Meselâ
derslik, kömürlük, çalışma yeri, toplantı yeri vs.
Mübâlağa-i fâ'il, esas olarak fiilde belirtilen hareket, oluş veya kılışın özne tarafından çok fazla, aşırı derecede yapıldığını ifade eder. Bunu Türkçede çok yapan, çok konuşan, çok gülen gibi sıfat-fiil gruplarıyla yapabildiğimiz gibi kırılgan, pişegen örneklerinde olduğu gibi -gan/-gen ekleriyle de yapabiliriz.
İsm-i mensûb, nisbet ifade eden kelime kategorisidir. Bu kategori, kelime sonuna nispet eki getirmek suretiyle yapılır. Bu kategoriyi Türkçede değişik eklerleyaparız: İstanbullu, demirden, mektupçu vs.
8.Soru
Bu bâbda baştaki mim “م ,“ortadaki elif “ا “ve sondaki te “ة “eklemedir. Bu “ة “ Osmanlı Türkçesinde ya açık te “ت “veya “٥” (a, e) şeklinde yazılır.
خر haber → خمابره muhâbere "haberleşme" şeklinde örneklendirilebilir.
Metinde tanımı ve örneği verilen bâb aşağıdakilerden hangisidir?
Müfâ'alet مفاعلة Bâbı |
Tefâ'ul تفاعل Bâbı |
tef'îl تفعيل Bâbı |
if'ilâl افعالل Bâbı |
istif'âl استفعال Bâbı |
Müfâ'alet مفاعلة bâbı baştaki mim “م ,“ortadaki elif “ا “ve sondaki te “ة “eklemedir. Bu “ة “ Osmanlı Türkçesinde ya açık te “ت “veya “٥” (a, e) şeklinde yazılır.
Bu bâbdaki masdarların çatısı, nesnesi bakımından geçişli veya geçişsiz olabilir; öznesi bakımından ise genellikle işteşlik ifade ederler.
9.Soru
Kıyasî masdarlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Kıyasî masdarlar da diğer masdar türleri gibi, Türkçede genel olarak -ma/-me, -mak/-mek ekli fiillerle karşılanırlar.
|
Kıyasî masdarların diğer masdar türlerine göre, mimli masdarlarla daha çok benzer yönleri vardır.
|
Kıyasî masdarların ism-i fâ'il ve ism-i mef’ûl kalıpları her masdarın kendine mahsustur ve bir ünlü farkıyla birbirinden ayrılırlar.
|
Kıyasî masdarlar, kelimelerin çatı anlamla-rında değişmelere yol açarlar.
|
Kıyasî masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz çeşidi vardır.
|
10.Soru
"حكايه" kelimesi aşağıdaki vezinlerden hangisiyle yazılmıştır?
Fu'ûlet |
Fi'let |
Fa'âlet |
Fi'âlet |
Fu'lân |
"حكايه-Hikâye" kelimesi Fi'âlet vezniyle yazılmıştır. Doğru cevap D'dir.
11.Soru
Aşağıdaki kalıp gruplarından hangisi sülasi mücerred masdarların vezinleri arasında sayılamaz?
Fa'l - Fi'l - Fu'l |
Fa'let - Fi'let - Fu'let |
Fi'âl - Fa'âl - Fu'ûl |
Fu'ûlet - Fa'âlet - Fi'âlet |
Fa'lân - Fi'lân - Fu'lân |
Sülasi mücerred masdarların kalıpları: fa'l, fi'l, fu'l, fa'al, fa'let, fi'let, fu'let, fu'ûl, fu'ûlet, fa'âl, fi'âl, fa'âlet, fi'âlet, fi'lân, fu'lân, fa'alân, tef'âl.
E şıkkındaki fa'lân bir kalıp değildir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.
12.Soru
Tefâ?ul bâbında olan aşağıdaki kelimelerden hangisi işteşlik ifade eder?
tesâdüm |
tefâhur |
tezâyüd |
tecâvüz |
tegâfül |
Tamamı da aynı bâbda türetilen kelimelerin anlamları sırasıyla şöyledir: Çarpışma, övünme, çoğalma, haddi aşma, bilmezlikten gelme. İşteşlik ifade eden tek kelime tesâdüm’dür.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbından biri değildir?
if'âl |
ism-i fâil |
tefa''ul |
müfâ'alet |
if'ilâl |
Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbı vardır:
if'âl
tef'îl
tefa''ul
tefâ'ul
müfâ'alet
infi'âl
ifti'âl
if'ilâl
istif'âl
İsm-i fail Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbından biri değildir. Doğru cevap B’dir.
14.Soru
Hangisi mu'tell kelimedir?
|
|
|
|
|
? ,? , ? harfleri, içinde bulundukları kelimelerde çeşitli değişikliklere uğrayan harfler olup bunlara illet harfleri denir. Aslî harflerin içinde bu harflerden biri veya ikisi bulunursa böyle kelimelere de mu'tell kelimeler denir.
15.Soru
“İnfi’âl bâbından türeyen masdarların çatıları özneleri bakımından genellikle dönüşlü, bazen de edilgendir. Nesneleri bakımından ise geçişsizdir, yani nesne almazlar.bu nedenle bu bâbdan türeyen masdarların ism-i mef’ûlleri kullanılmaz.”
Bu bilgi doğrultusunda aşağıdakilerden hangisi ism-i mef’ûlü bulunmayan ism-i fâ’illerden değildir?
Münkesir |
Münfesih |
Munkalib |
Mün’akis |
Münakkih |
"Münkesir", "Münfesih", "Munkalib", "Mün’akis" edilgen özelliktedir bu nedenle ism-i mef’ûl halleri yoktur. Ancak temizleyen anlamına gelen “münakkih”in, temizlenen anlamına gelen ve “münakkah” olarak okunan ism-i mef’ûlü vardır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mimli masdar yapma kalıplarından “mef’il” ile türetilmiş bir kelimedir?
Mevlid |
Matlab |
Ma’rifet |
Mev’iza |
Masraf |
Ma’rifet ve mev’iza mef’ilet kalıbıyla; matlab ve masraf ise mef’al kalıbıyla türetilmiştir. Bir tek mevlid mef’il kalıbıyla türemiştir.
17.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinin vezni diğerlerinden farklıdır?
رخاوت |
شفاعت |
سعادت |
جهالت |
شكايت |
"شكايت-Şikâyet" kelimesi, Fi'âlet vezniyle yazılmıştır ve diğerlerinden farklıdır. Doğru cevap E'dir.
18.Soru
Müfa'alet babının ism-i mef'ulü aşağıdakilerden hangisidir?
|
|
|
|
|
19.Soru
Tefa''ul bâbındaki tefekkür “düşünme” kelimesinin ism-i fâ’ili hangisidir?
|
|
|
|
|
Tef'îl bâbındaki kelimelerin ism-i fâ’ili mütefa''il vezninde olur. Buna göre tefekkür “düşünme” kelimesinin ism-i fâ’ili mütefekkir “düşünen” olur.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mükesser çokluk kategorisinden bir kelime değildir?
teşkîlât |
enhâr |
ukûl |
milel |
talebe |
“enhâr, ukûl, milel ve talebe” kelimeleri sırasıyla “nehir, akıl, millet ve tâlib” kelimelerinin mükesser çokluğudur. “teşkîlât” ise +ât ekiyle yapılmış sâlim bir çokluktur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ