Osmanlı Türkçesi Grameri 2 Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi Farsça bir fiil değildir?
کردن gerden |
خواندن hânden |
دريدن derîden |
پسنديدن pesendîden |
بوسيدن bûsîden |
Kelimelerin Türkçe karşılıkları şöyledir: خواندن hânden "okumak", دريدن derîden "yırtmak", پسنديدن pesendîden "beğenmek" ve بوسيدن bûsîden "öpmek". Bu kelimeler birer fiildir. Farsçada sonlarında -den ve -ten bulunduğu hâlde masdar olmayan kelimeler de vardır. کردن gerden sözcüğü bir fiil değil, “boyun” anlamına gelen bir isimdir. Doğru cevap E’dir.
2.Soru
Ser-â-pâ ifadesiyle eş anlamlı olan Farsça yapı aşağıdakilerden hangisidir?
ser-be-ser |
sû-be-sû |
ser-tâ-ser |
ser-tâ-pâ |
pâ-be-ser |
Ser-â-pâ, baştan ayağa anlamına gelen bir zarf grubudur. Bununla eş anlamlı olan yapı ser-tâ-pâ'dır.
3.Soru
Hangisi Farsça sıra sayısıdır?
دوصد |
هشتاد |
شست |
دهم |
پنجاه |
A seçeneğindeki دوصد dü-sad "iki yüz", B’deki هشتاد heştâd "seksen", C’deki شست şest "altmış" ve E’deki پنجاه pencâh "elli" anlamındadır. Ancak D seçeneğindeki دهم dehüm bir sıra sayı sayısıolup "onuncu" anlamındadır.Dolayısıyla D doğru seçenektir.
4.Soru
pâymâl-i leşker-i cân-sûz-ı hicr tamlaması ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
“leşker-i cân-sûz” bir sıfat tamlamasıdır. |
İlk tamlama leşker-i (tn) cân-sûz (ty)’dur. |
“cân-sûz” kelimesi sıfat olarak kendisinden önceki kelimeyi niteler. |
“hicr” kelimesi tamlayan olarak ve leşker-i cân-sûz-ı kelimeleriyle birlikte bir tamlama oluşturmaktadır. |
“leşker-i cân-sûz” tamlaması bir isim tamlamasıdır. |
leşker-i cân-sûz tamlaması bir sıfat tamlamasıdır zira can-suz kelimesi can yakan anlamında kullanılan bir sıfat fiil grubu leşker kelimesi ise asker anlamında bir isimdir. Doğru cevap E’dir.
5.Soru
"Saçmak" fiilinin Farsça'sı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
اﻓﺸﺎﻧﺪن |
ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن |
ﺳﺘﺎدن |
شكافتن |
آويختن |
Efşânden saçmak demektir. Doğru cevap A'dır.
6.Soru
“حبيب نازندهٴ خالق يکتا “ tamlamasının anlamı hangisidir?
Yaratıcının nazlı biricik sevgilisi |
Yaratıcının biricik nazlı sevgilisi |
Bir olan Yaratıcının nadide sevgilisi |
Bir olan Yaratıcının nazlı sevgilisi |
Yaratıcının yegane nazik sevgilisi |
حبيب نازندهٴ خالق يکتا habîb-i nâzende-i hâlık-ı yektâ olarak okunan tamlama “Bir olan Yaratıcının nazlı sevgilisi” anlamındadır.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisi Farsça tamlama oluşturulurken tamlanan olduğunda kelimenin sonunda hemze “ ء” işareti kullanılmaz?
ديده |
ليله |
خانه |
سفينه |
علما |
Tamlanan kelime /a/ veya /e/ okunan güzel he “٥” ile bitiyorsa sondaki güzel he’nin üstüne hemze işareti konur. ديده ,ليله ,خانه , سفينه kelimelerinin son harfi “güzel he”dir. علما “ulema” kelimesinin son harfi eliftir ve tamlanan olarak kullanıldığında izafet esresi yerine ye “ ی” yazılır. Doğru cevap E’dir.
8.Soru
Hangi kelime Farsçada tamlanan konumunda olduğunda hemze işareti kullanılır?
ديده |
ملك |
شهر |
باب |
عالم |
Tamlanan kelime /a/ veya /e/ okunan güzel he “٥” ile bitiyorsa sondaki güzel he’nin üstüne hemze işareti konur: ديدهٴکريان dîde-i giryân “ağlayan göz”; ليلهٴ قدر leyle-i kadr “kadir gecesi”; خانهٴ پدر hâne-i peder “baba evi”; سفينهٴ بلاغت sefîne-i belâgat “belâgat gemisi”. Bu durum yalnızca A seçeneğindeki ديده kelimesi için söz konusudur: ديدهٴکريان dîde-i giryân “ağlayan göz”.
9.Soru
چشمه سار kelimesinin anlamı nedir?
çeşmeci |
gözcü |
çeşmeler |
çeşme başı |
sulak yer |
+sâr سار : Yer isimleri yapımında kullanılır. Bazı örnekleri şunlardır: سنكسار sengsâr "taşlık", كوهسار kûhsâr "dağlık", نمكسار nemeksâr "tuzla", چشمه سار çeşmesâr "sulak yer" vs. Dolayısıyla E doğru seçenektir.
10.Soru
Aşağıdaki Farsça son eklerden hangisi kelimeye -lı/-li anlamı katmaz?
مند |
ناك |
وار |
گين |
گون |
+gûn گون: Çeşitli isimlerden renk adları türetir. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.
11.Soru
Aşağıdakilerin hangisi emir gövdesiyle yapılan bir birleşik sıfat değildir?
جكر سوز ciger-sûz |
خونريز hûn-rîz |
ستان جان cân-sitân |
آرا جهان cihân-ârâ |
فلاكت زده felâket-zede |
Kelimelerin Türkçe karşılıkları şöyledir: جكر سوز ciger-sûz "yürek yakan", خونريز hûn-rîz "kan dökücü",ستان جان cân-sitân "can alan" ve آرا جهان cihân-ârâ “dünyayı süsleyen”. Bu kelimeler emir gövdesiyle yapılan birleşik sıfatlardır. فلاكت زده felâket-zede "felâkete uğramış” kelimesi ise geçmiş zaman gövdesinden türetilen ism-i mef'ûllerle yapılan bir birleşik sıfattır. Doğru cevap E’dir.
12.Soru
Aşağıdaki isim ve ya sıfatlardan hangisi Farsça değildir?
ﺑﺪ |
شهر |
چشم |
کوه |
زیرک |
شهر Arapça olup, "ay" anlamındadır. Farsça karşılığı ماه şeklindedir. Doğru cevap B'dir.
13.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde +lı/+li anlamını katan bir önek kullanılmıştır?
نامرد |
بى بدل |
بنام |
هم فكر |
برقرار |
Kelimelerin okunuşları ve anlamları şöyledir: نامرد nâ-merd “mert olmayan, alçak”, بى بدل bî-bedel “benzersiz”, هم فكر hem-fikr “fikirdeş, aynı fikirde olan” ve برقرار ber-karâr "karar üzere, daimî". بنام be-nâm "namlı, ünlü” kelimesinde ب be +lı/+li anlamını katan bir önek kullanılmıştır. Doğru cevap C’dir.
14.Soru
"قطرۀ آب زلآل زمزم"
tamlaması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
"Berrak zemzem suyunun damlası" anlamındadır. |
İzafet esresi kullanılmıştır. |
İzafet esresi kullanılmamıştır. |
Zemzem kelimesi tamlanandır. |
Âb kelimesi hem tamlayan hem de tamlanandır. |
Bu tamlamada Katre sözcüğünde İzafet esresi kullanılmıştır. Doğru cevap C'dir.
15.Soru
Hangisi fiilde türemiş bir sıfat değildir?
ديده dîde |
خنده hande |
مرده mürde |
آزرده âzürde |
كشيده keşîde |
Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: ديده dîde "görmüş, görülmüş", مرده mürde "ölmüş", آزرده âzürde "incinmiş" ve كشيده keşîde "çekilmiş". Bu kelimeler fiilden türemiş sıfattır ancak خنده hande "gülme, gülüş" kelimesi fiilden türemiş bir isimdir. Doğru cevap B’dir.
16.Soru
“مشاهده رخسار دلآراى بيت خدا“ bu tamlamanın bünyesinde hangi tamlama bulunmaktadır?
beyt-i dil-ârâ |
dil-i ârâ |
beyt-i Hudâ |
müşahede-i dil |
ârâ-yı beyt |
Burada açıkça görülmektedir ki, öncelikle beyt-i Hudâ ve ruhsâr-ı dil-ârâ kendi aralarında tamlama oluşturmaktadırlar. Dil-ârâ kelimesi sıfat olduğu için kendisinden sonrakine bağlanamaz, kendisinden öncekini niteleyebilir. beyt-i Huda isim tamlaması, ruhsâr-ı dil-ârâ ise sıfat tamlamasıdır. İkisi de dil bilgisi açısından isim değerindedirler. Bunlar kendi aralarında bir isim tamlaması kurarlar: beyt-i Hudâ tamlayan, ruhsâr-ı dil-ârâ tamlanan olur: Türkçe yapıya çevirirsek: Beyt-i Hudâ'nın ruhsar-ı dil-ârâsı. Bu kelime grubu bir isim tamlaması olup yine isim değerindedir ve tamlayan olarak müşâhade kelimesini tamlar ve sonuçta ortaya bir isim tamlaması çıkar: Beyt-i Hudânın ruhsâr-ı dil-ârâsının müşâhadesi. Dolayısıyla C seçeneğindeki beyt-i Hudâ bu beş kelimeden oluşan tamlamanın içinde yer alan bir tamlamadır.
17.Soru
Hangisi fail ismi türeten bir ekle türetilmemiştir?
پروردگار |
كريان |
خريدار |
فروختار |
ديده |
Yalnızca B seçeneğindeki كريان giryân "ağlayan ~ ağlayarak" (< girîsten) kelimesi hem sıfat-fiil, hem de zarf-fiil yapan ekle türetilmiştir. Diğer seçeneklerdeki پروردگار perverdigâr "besleyici, terbiye edici; Allah" (< perverden), خريدار harîdâr "alıcı" (< harîden), فروختار fürûhtâr "satıcı" (< fürûhten), ديده dîde "görmüş, görülmüş" kelimeleri ise fail adı yapan eklerle türetilmiştir.
18.Soru
“Mevlevi tarîkatının sâlikanı” şeklindeki Türkçe tamlamanın aynı kelimelerle Farsça yapılı hâli aşağıdakilerden hangisidir?
سالكان مولوى طريقت |
سالكان طريقت مولوى |
طريقت سالكان مولوى |
طريقت مولوى سالكان |
طريقت مولوىسالكان |
“Mevlevi tarîkatının sâlikanı” şeklindeki Türkçe tamlamanın aynı kelimelerle Farsça yapılı hâli "سالكان طريقت مولوى" dir. Doğru cevap B'dir.
19.Soru
Aşağıdaki semt isimlerinden hangisi Farsça birleşik isimden geçmiştir?
İmrahor |
Çengelköy |
Sahra-yı cedid |
Beyoğlu |
Şehremini |
İmrahor kelimesi İstanbul'da bir semt ismi olup, Farsça ميرآخور- mîrâhûr "ahır emiri" birleşik isminden Türkçe'ye geçmiştir. Doğru cevap A'dır.
20.Soru
"تابشام"
sıfatının anlamı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Şam güneşi |
Akşam saati |
Yarına kadar |
Akşama kadar |
Sabaha kadar |
Tâ-be-şâm sıfatı, Akşama kadar anlamındadır. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ