Osmanlı Türkçesine Giriş 1 Ara 18. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Peltek se” denilen ünsüzün işareti olan Arapçadaki harf aşağıdakilerden hangisidir?
ر |
ج |
ذ |
م |
ث |
Seçeneklerdeki harfler sırasıyla rı, cim, zel, mim ve peltek s’dir.
2.Soru
Bir dil döneminin ses sistemini belirlemede en önemli kaynak aşağıdakilerden hangisidir?
Gezginlerin ve tarihlerin verdiği bilgiler |
Metinlerde görülen farklı yazılışlar |
Alfabedeki aynı ses için kullanılmış birden çok işaret |
Kullanılmış olan alfabe |
Dolaysız tanıma yoluyla dönemin dilini tasvir etmiş olanların tanıklığı |
Geçmişteki bir dil, ya da bir dilin belli bir dönemi söz konusu olduğunda durum değişir. Bu durumda yapılması gereken iş, dolaylı veriler elde etmek ve sistemi kurma yolunda bunların kılavuzluğuna dayanmaktır. Bu durumda başvurulacak iki ana kaynak vardır: İlk kaynağı dış malzemeler oluşturur. Bu da
o dönemde yaşayıp da söyleyişi dolaysız tanıma yoluyla tasvir etmiş kimselerin tanıklığına dayanır.
Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.
3.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi uzun i (î) bulundurur?
ﮐﺎﻓﺭ |
ﻋﻨﺎﺪ |
ﺍﻴﻨﺠﻪ |
ﺘﺑﺭﻴﻚ |
ﺘﺸﮐﺭ |
ﺘﺑﺭﻴﻚ kelimesinde uzun i bulunur.
4.Soru
Arapçada ünlü uzunluklarını göstermek için kullanılmış işarete ne ad verilir?
Esre |
Cezm |
Ötre |
Med |
Üstün |
Med, Arapçada ünlü uzunluklarını göstermek için kullanılmış bir işarettir.
5.Soru
Osmanlıların resmi yazısı olan zamandan tasarruf ihtiyacından doğmuş, günlük işlerde kullanılan ve çabuk yazmaya elverişli olan bu yazı türü seçeneklerden hangisidir?
Nesih |
Sülüs |
Talik’ |
Nestalik |
Rık’a |
Söz edilmesi gereken bir yazı türü de oldukça geç bir tarihte ortaya çıkmış, rık’a adı verilen türdür. Zamandan tasarruf ihtiyacından doğmuş, günlük işlerde kullanılan ve çabuk yazmaya elverişli olan bir yazıdır. Osmanlıların resmî yazısıydı. Günlük yazışmalarda ve haberleşmelerde kullanılmış, her okuryazarın öğrendiği ve kullandığı bir yazı türü olmuştur.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tonsuz ünsüzlerdendir?
j |
p |
y |
n |
z |
j, y, n ve z tonlu ünsüzlerden iken, p tonsuz ünsüzlerdir.
Doğru yanıt B'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesi'nde okuma diliyle ilgili söylenemez?
Konuşma dilinden farklıdır. |
Okur-yazarlar arasında doğmuştur. |
Bir metni yüzünden okumanın ortaya çıkardığı ikincil bir durumdur. |
Hiçbir yabancı ünsüz ses bulunmaz. |
Avrupalı gramercilerce özellikle belirtilen bir durumdur. |
Osmanlı Türkçesi yazı dilinde (edebiyat dilinde), iki Doğu dilinden alınmış çok sayıda kelime kullanılmıştır. Alfabenin ortak olması yüzünden bu alıntı kelimelerin yazılışları alındıkları dildeki biçimleriyle korunmuş ve eğitim yoluyla öylece yazılmaları sağlanmıştır. Ancak bu durum bu kelimelerdeki Türkçe’nin tanımadığı ünsüz seslerin okur-yazarların diline girmesine yol açmıştır. Özellikle Kur’an’ı doğru seslendirme eğitimiyle (tecvit öğrenmekle) açılan yoldan Arapça’nın özel sesleri pek çok kimsenin diline girmiştir. Bununla birlikte, konuşma diline inmiş çok sayıda kelimede bu yabansı seslere yer verilmemiş, seslendirme Türkçe’nin kendi ünsüzleriyle yapılmıştır. Arapça’ya özgü ünsüz harflerinin Türkçe kelimelerde sıra belirleyici olarak kullanılmak istenmesi; kurallaşmasa da, bu yoldaki uygulamalar bu harflerin ses değerlerini belirlemekte önemli göstergelerdir. Ama yapılacak değerlendirmeler açısından en önemli dayanaklar yabancıların bu yüzyıllara ait Latin harfli Türkçe metinleri, özellikle de Osmanlı Türkçesi’nin dil yapısı ve söz varlığı üzerine yazdıkları gramer ve sözlüklerdir. Bu çalışmalardan elde edilen veriler XVI-XX. yüzyıl Osmanlı Türkçesi’nin ortak konuşma dilinde hemen hiçbir yabansı ünsüz sesin bulunmadığını göstermektedir. Okur-yazarların temsil ettiği şehirli dilinde kimi ünsüz sesler tutunma şansı bulmuş olsalar bile, bunlar yüzünden ya da ezbere Kur’an okumakta olduğu gibi, yazılı bir metni yüzünden ya da bir şiiri ezbere okurken ortaya çıkan ikincil durumlardı. Demek ki ortak konuşma dili yanında bir de okur-yazarlar arasında bir okuma dili söz konusu olmaktadır. Bu husus Avrupalı gramerciler tarafından özellikle belirtilmiştir. Bu açıklama doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.
8.Soru
"Dil toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemidir. Bu sistemin kurucu birimleri seslerdir. Yazı ise bir araçtır; konuşma dilinde zincirlenen her ses birimini işitme organımızca algılanan değeriyle görme organımızca algılanmak üzere aktarmaya yarar. Bir başka deyişle, dilin varlık
nedeni yazıyı göstermektir. Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız."
Dil, ses ve yazı ilişkisi düşünüldüğünde aşağıdaki seçeneklerden hangisi yanlıştır?
Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız. |
Dilin varlık nedeni yazıyı göstermektir. |
Yazı bir araçtır. |
Sistemin kurucu birimleri seslerdir. |
Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız. |
Dil toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemidir. Bu sistemin kurucu birimleri seslerdir. Yazı ise bir araçtır; konuşma dilinde zincirlenen her ses birimini işitme organımızca algılanan değeriyle görme organımızca algılanmak üzere aktarmaya yarar. Bir başka deyişle, yazının varlık
nedeni dili göstermektir. Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Arapçaya özgü bir sesi karşılayan harf olduğu hâlde kimi Türkçe kelimelerde de kullanılır?
د
|
س
|
ﻁ
|
ت
|
ل
|
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde yer alan harflerin tamamı niteliğine göre dudak ünsüzü olarak değerlendirilir?
f, v, ğ, ş, l |
b, p, m, v, f |
d, t, ç, j, z |
b, c, d, g, y |
k, p, ş, t, m |
Niteliğine göre dudak ünsüzleri b, p, m, v, f'dir. Bu harflerin yer aldığı seçenek B'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bitişmeyen harftir?
dal |
kaf |
ye |
tı |
ayın |
"dal" önceki harfe bitişir, ancak sonraki harfle bitişmez.
12.Soru
Aşağıdaki ünsüzlerden hangisi tonsuzdur?
b |
h |
c |
m |
r |
Tonsuz ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t harfleridir. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
13.Soru
Gerilen ses dudaklarında havanın geçişi sırasında meydana gelen titremeye ne ad verilir?
Boğumlanma
|
Ton
|
Tecvit
|
Bağlam
|
Durak
|
14.Soru
Aşağıdaki harflerden hangisi aynı zamanda ünlü yerine de kullanılır?
ن
|
و
|
ز
|
ت
|
ر
|
15.Soru
Tanımı "toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemi" olan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Dil |
Yazı |
Ses |
Alfabe |
Metin |
Dil toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemidir.
Bu bilgiye göre doğru cevap A şıkkıdır.
16.Soru
"Farsça'da a Ünlüsü ve Yazılışı
Ortalama a. Arapça’nın a’sına benzer. Farslar da bu sesi a ile e arası bir sesle, açık bir e gibi söylerler. Türkler Farsça’dan aldıkları kelimelerde bu sesi çeşitlendirip kalın ve ince ünsüz harflerine göre kendi a ve e’leri gibi söylemişlerdir:
Kelime içinde bir ünsüz harften sonra harfle gösterilmez, ünsüz harf üstünlü okunarak varlığı belirtilmiş olur"
Aşağıdakilerden hangisi tırnak içinde ("...") verilmiş kurala örnektir?
رفتار |
اژدرها |
آهسته |
زرده |
ابرو |
رفتار reftâr “yürüyüş, gidiş" bu kurala örnektir. Doğru yanıt A'dır.
17.Soru
Arap harfli eski Türk alfabesiyle yazılmış bir Osmanlı Türkçesi metninin bugünkü Latin asıllı alfabemizle yazıya geçirilmesine ne ad verilir?
Ölçü |
Dil |
Ses |
Yazı |
Çeviriyazı |
Arap harfli eski Türk alfabesiyle yazılmış bir Osmanlı Türkçesi metninin bugünkü Latin asıllı alfabemizle yazıya geçirilmesine çeviriyazı (transkripsiyon) denir.
18.Soru
Osmanlı alfabesinin ünsüz harfleri, içinde bulundukları hecenin ünlüsünü kalın-ince okutmaları yönüyle iki öbekte toplanmıştır: kalın ünsüz harfleri ve ince ünsüz harfleri.
Aşağıdakilerden hangisi ince ünsüz harflerindendir?
|
|
|
|
|
, , ve kalın ünsüz harflerinden iken, C seçeneğindeki ince ünsüz harflerindendir.
Doğru yanıt C'dir.
19.Soru
1. Çok kullanılmıştır.
2. Harflerin başları, gözleri, ağızları ve dişleri daha belirgindir.
3. Harekeleri açık ve özgürce çizilmiştir.
Yukarıda özellikleri sıralanan yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?
Sülüs |
Talik |
Nesih |
Rika |
Kufi |
Çok kullanılmış bir yazı türü de sülüstür. Nesihe çok benzer; ancak harfleri daha büyük ve çizgileri kalındır. Harflerin başları, gözleri, ağızları ve dişleri daha belirgin ve gelişmiş bir biçim kazanmış, daha derli toplu bir görünüşe bürünmüştür. Nesih gibi harekeli olan bu yazıda harekeler daha açıktır ve özgürce çizilmiştir. Düz bir hat oluşturacak biçimde yazıldığı gibi, daha çok yazanın zevkine ve estetik ilhamına göre yazıya türlü biçimler verilir. İstiflenen yazıda kalan boşluklar birtakım şekillerle doldurulur. Bu yazının da en ünlü ustaları Şeyh Hamdullah ve Hafız Osman’dır. Levhalarda ve bilhassa kitap ve son dönem dergi kapaklarında çok kullanılmıştır. Aşağıda bu yazının güzel bir örneği verilmiştir.
20.Soru
Hangi kelimenin çeviriyazı sistemiyle yazımında kapalı e (é) sesinin gösterimi yanlıştır?
كله جك “gélecek” |
ايتمك étmek, |
ايل él “yabancı” |
ييمك yémek |
يير yér |
Türkçe kelimelerde (ilk hecede) اڍ veya يڍ şeklinde yazılığında bu ses kapalı e (é) ile gösterilebilir: ايتمك étmek, ايل él “yabancı” ييمك yémek يير yér vb. A seçeneğindeki كله جك “gelecek” kelimesinde böyle bir durum yoktur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ