Osmanlı Türkçesine Giriş 2 Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde bulunan Arapça sıfattakımlarından hangisi diğerlerinden farklı bir yapıdadır?
|
|
|
|
|
Arapça’nın sıfattakımı kalıbı Türkçe’ye bir yapım kalıbı olarak alınmamış, Osmanlı Türkçesi döneminde yalnızca Arapça sıfattakımı kalıbıyla yapılmış kimi söz öbekleri kullanılmıştır. Bunların hemen hemen hepsi sözlük kelimeleridir. Bir belirtme öbeği olan bu öbeklerde de üyelerin yeri terstir; yani ad (belirtilen)+sıfat (belirten): اشجار القديده eşcârü'l-ḳadîde “kuru ağaçlar”, اعصار السالفه a‘sârü's-sâlife “geçmiş yüz yıllar”, ﺎﻓطمة ا ﺭﻫﺰﻟاء Fâtımetü'z-zehrâ “tertemiz, yüzü ak Fatma”, روضة المطهره ravzatü'l-mutahhere “temiz, arınmış bahçe” gibi. Arapça sıfattakımlarında da ad, sıfata belirtme takısı ( ال ) ile bağlanır ve örneklerde görüldüğü gibi, ilk kelimenin sonundaki ünsüz ötrü ile, yani u, ü olarak okunur.
Yine adtakımlarında olduğu gibi, kelime uzun a gibi okunan bir ye ile bitiyorsa, bu ye a, e olarak okunur. Bunun iki örneği Arap aylarından 5. ve 6.sının adlarıdır:
Cumâde'l-ûlâ ﺩﺎﺟﻤى ا ﻭﻻﻟﻰ , Cumâde'l- âhire ﺩﺎﺟﻤالآ ﻩﺮﺧ gibi.
Ancak bunlar Türkçede Cemâziye'l-evvel, Cemâziye'l-âhir gibi söylenmiştir.
Burada da anlaşıldığı üzere doğru cevap D şıkkıdır.
2.Soru
"Arapça’da da kırık çoğul denilen çoğulların çoğulları vardır"
Aşağıdakilerin hangisi buna bir örnektir?
|
|
|
|
|
Arapça’da da kırık çoğul denilen çoğulların çoğulları vardır: Örnek olarak كلاب kilâb ve كلب ا eklüb, “köpek” anlamındaki كلب kelb’in iki kırık çoğuludur. Bunların çoğulları da كلابات kilâbât ve كالب ا ekâlib’dir. Aynı şekilde “el” demek olan يد yed’in çoğulu ايدی eydî, bunun da çoğulu ايادی eyâdî’dir. Osmanlı Türkçesi’nde يد yed’in kullanılan çoğulu bu olmuştur. Kimi kırık çoğulların ise ikinci çoğul kalıpları bulunmaz. Bunların ikinci çoğulları kurallı çoğul ekleriyle yapılmıştır: احبات صو savâhibât “savâhibler, yani sâhibeler, kadın arkadaşlar” gibi.
Doğru yanıt A'dır.
3.Soru
"Başlı başına kavramları olmayan, isim sınıfından kelimelerden sonra gelerek onları söz
içinde başka unsurlarla ilişkilendiren kelimelerdir."
Yukarıda tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Takılar |
Sıfatlar |
Zamirler |
Edatlar |
Bağlaçlar |
TAKILAR
Başlı başına kavramları olmayan, isim sınıfından kelimelerden sonra gelerek onları söz
içinde başka unsurlarla ilişkilendiren kelimelerdir.
4.Soru
"بقه يور"
fiilinin zaman bildiren kipi aşağıdakilerden hangisidir?
Sürekli şimdiki zaman |
Geniş zaman |
Geçmiş zaman" |
Gelecek zaman |
Dolaylı geçmiş zaman |
Bak(a)yür fiilin zaman bildiren kipi, "sürekli şimdiki zaman"dır. Doğru cevap A'dır.
5.Soru
Kimi belirsiz adtakımları, benzetilen ile benzeyenin bir üyesi/parçası/bölümü arasında kurulmuş ilişkiye dayanır. Bunlar da eğretileme (istiâre) adtakımı adını alır. Aşağıdakilerden hangisi eğretileme (istiâre) adtakımına örnektir?
Kimi belirsiz adtakımları, benzetilen ile benzeyenin bir üyesi/parçası/bölümü arasında kurulmuş ilişkiye dayanır. Bunlar da eğretileme (istiâre) adtakımı adını alır. Aşağıdakilerden hangisi eğretileme (istiâre) adtakımına örnektir?
Ölüm pençesi اولوم پنچهسی |
Rodos adası رودوس آطهسی |
Filibe şehri فيليبه شهری |
Şecâ'at fazileti شجاعت فضيلتی |
Yaz mevsimi ياز موسمی |
Kimi belirsiz adtakımları ise, benzetilen ile benzeyenin bir üyesi/parçası/bölümü arasında kurulmuş ilişkiye dayanır. Bunlar da eğretileme (istiâre) adtakımı adını alır:
سعادت ,sırłar mahzeni سرلر مخزنی ,ölüm pençesiاولوم پنچهسی ,ümit meyvesi اميد ميوهسی .sa‘âdet ḳapısı gibi قاپوسی
Doğru cevap: A seçeneğidir.
6.Soru
"سويلردى" ifadesinin niteliği aşağıdakilerden hangisidir?
fiil+geniş zaman+şart+çoğul birinci kişi |
fiil+sürekli şimdiki zaman+söylenti+tekil birinci kişi |
fiil+geniş zaman+anlatma+tekil üçüncü kişi |
fiil+geçmiş zaman+şart+çoğul birinci kişi |
fiil+sürekli şimdiki zaman+şart+çoğul birinci kişi |
Doğru cevap C'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça zaman adlarından biri değildir?
mebde‘ |
mevlid |
mazrib |
mîlâd |
mensik |
Zaman adları da yer adları yapan kalıplarla türetilir:
مبدأ mebde‘ “başlama zamanı”, مولد mevlid “-Hz. Muhammed için- doğma zamanı”,
موسم mevsim “bir işin belirli vakti; dağlama zamanı”, مضرب mazrib “savaş zamanı”,
ميالد mîlâd “-Hz. İsa için- doğum zamanı”, ميقات mîḳât “belirlenmiş zaman” gibi
8.Soru
Bir fiilin basit bildirme çekiminde ekler hangi sırayla gelmektedir?
zaman ekleri + kişi ekleri + sayı ekleri |
zaman ekleri + sayı ekleri + kişi ekleri |
sayı ekleri + kişi ekleri + zaman ekleri |
kişi ekleri + zaman ekleri + sayı ekleri |
kişi ekleri + sayı ekleri + zaman ekleri |
Bir fiilin basit bildirme çekiminde bu kavramları katan ekler şu sıra içinde gelir: zaman ekleri + kişi ekleri + sayı ekleri. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farsçada ön takı olarak kullanılan adlardan değildir?
bâb |
beray |
pes |
cihet |
hakk |
bâb “kapı” (= konu, husus):
باب در der-bâb “hakkında”, ين باب در der-în bâb “bu konuda”.
یبرا berây “için” (=yüzünden, sebebiyle. Farsça tamlama kalıbında tamlanan olarak):
ای خدا بر berây-i Hudâ “Allah için”, ای مصلحت بر berây-i masłahat “iş sebebiyle”.
جهت cihet “yön, taraf” ( = için. +den anlatımında ez- ile birlikte tamlanan olarak):
از جهت ez-cihet-i “… yüzünden, sebebinden”.
حق haḳḳ ( der- ile birlikte adtakımında tamlanan olarak):
حق در der haḳḳ-ı “… hakkında”.
10.Soru
Aşağıdaki eylemlerden hangisi, gerçekleşmesi ile ilgili anlam özellikleri bakımından, hem başlangıç hem de bitiş aşamasına örnektir?
قاچمق |
اولمک |
اويانمق |
آقمق |
قايماق |
Eylemlerin gerçekleşmesi anlam özellikleri bakımından üç şekilde olur. Bunlar başlangıç, sürerlik ve bitiştir şeklindedir. A, D ve E seçenekleri sürerlik türüne örnek iken B seçeneği ise bitiş türüne örnektir. C seçeneğinde Uyanıklık halinin başlangıçı ve uyku halinin bitişi ile ilgili 2 yönlü bir anlam özelliği söz konusudur. Doğru cevap C'dir.
11.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisinde "aralarında mülkiyet ilişkisi bulunan iki üye ile kurulmuş söz dizimi" ifadesiyle tanımlanan kavram yer almaktadır?
Sıfat takımı |
Ad takımı |
İyelik takımı |
Belirtilen takımı |
Kapsama takımı |
Aralarında iyelik (mülkiyet) ilişkisi bulunan iki ad ile kurulmuş birliğe adtakımı denilmektedir. Bu söz dizimi birliği isim tamlaması olarak da adlandırılır. Aslında bir belirtme öbeği olan bu birlikte ilk üye, başka belirtme öbeklerinde olduğu gibi, ikinci üyenin taşıdığı kavramı daraltır, sınırlar ve onu belli ha^le getirir. Bu yüzden ona belirten, ikinci üyeye ise belirtilen denilmektedir.
Doğru cevap: B seçeneğidir.
12.Soru
علی الرتب tamlamasının doğru okunuşu aşağıdakilerden hangisidir?
'ale'l-rüteb |
'ale'r-rütbe |
'ale'r-rüteb |
'ale'r-ratıb |
'ale'r-rutub |
Doğru okunuşu 'ale'r-rüteb şeklindedir. Doğru cevap C'dir.
13.Soru
Bir ada eklendiği zaman o adın kavramının 'sahip' durumunda olan bir kavrama ait olduğu anlamını vererek iki kavram arasında karşılıklı bir ait olma bağlantısı kurmaktadır.
Yukarıdaki bilgiler hangi şıkta yer alan eki tanımlamaktadır?
Durum eki |
İsimden isim yapım eki |
İyelik eki |
Kişi eki |
Eşitlik eki |
İyelik eki bir ada eklendiği zaman, o adın kavramının iye (sahip ve malik) durumunda olan bir kavrama ait olduğu anlamını verir. Böylece iki kavram arasında karşılıklı bir ait olma bağlantısı kurulmuş olur. İyelik eki bu durumda sahip ve malik olanı gösterici, daha doğrusu sahip ve malik olana gönderici bir zamir işleyişindedir.
Doğru cevap: C seçeneğidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ayrılma durumunda ad isteyen takılardandır?
قارشو |
كلنجه |
دائر |
اعتباراً |
رغماً |
Yönelme durumunda ad isteyen takılardan başlıcaları şunlardır: i‘tibâren اعتباراً, şu ândan i‘tibâren شو آندن اعتبارا. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi gerekliliğin hikayesiyle çekimlenmiştir?
آمتليمشسن |
آمتليدم |
آمتليمشز |
آمتليمشسكز |
آمتليمشلر |
آمتليدم atmalıydım
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi geçmiş zaman-bildirme kipinin “birinci çoğul kişi” çekimidir?
آتدم |
آتدق |
آتدك |
آتدكز |
آتديلر |
Atdık/Attık fiili, geçmiş zaman-bildirme kipinin “birinci çoğul kişi” çekimidir. Doğru cevap B'dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iyelik ekiyle çekimlenmiştir?
لباسه |
لباسده |
لباسدن |
لباسكز |
لباسله |
A, B, C ve E seçeneklerinde verilmiş olan sözcükler iyelik değil, durum ekleriyle çekimlenmiş sözcüklerken, D seçeneğinde verilen sözcük iyelik ekiyle çekimlenmiştir: لباسكز libâsıñız. Doğru yanıt D'dir.
18.Soru
"آالت احتيال اخفاسى احتمالی"
Yukarıdaki tamlamanın Türkçe anlamı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Hile aletlerinin gizlenmesi ihtimali |
Hileli aletlerin gizlenmeme ihtimali |
Hayli aletin gizlenmesi ihtimali |
Hayali aletlerin gizlenmesi ihtimali |
Hile aletlerinin gözlenmesi ihtimali |
"âlât-ı ihtiyâl ıhfâsı ihtimâli" tamlamasının Türkçe anlamı Hile aletlerinin gizlenmesi ihtimali şeklindedir. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
Aşağıdaki Arapça sıfat takımlarından hangisinde ikili çoğul uyuşum vardır?
حرمين الشريفين |
جمادى اﻻولى |
جمادى الآخره |
اشجار القديده |
فاطمة الزهراء |
Haremeyn-i şerifeyn tamlamasında ikili çoğul uyuşum vardır. Doğru cevap A'dır.
20.Soru
Türkçe adtakımlarıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?
Aralarında ait olma ilişkisi bulunan her iki ad söz içinde bulunsa da bulunmasa da iki üyeli bir gramer birliği oluşmuş olur. |
Türkçe bir adtakımında ilk üye zamir ve herhangi bir ad olabilir, ama ikinci üye ancak ve yalnız bir addır. |
3. kişi iyelik eki ancak ve ancak 3. kişi zamirine gönderici olabilir. |
1. ve 2. kişi iyelik ekleri, 1., 2. ve 3. kişi zamirlerinin karşılıklarıdır. |
Sahip olanı gösteren kavram, sahip olunanı gösteren kavrama katılan işleyişinde bulunduğunda iyelik ekini alır. |
- Sahip olanı gösteren kavram, sahip olunanı gösteren kavrama katılan işleyişinde bulunduğunda ilgi ekini alır.
- 1. ve 2. kişi iyelik ekleri, 1. ve 2. kişi zamirlerinin karşılıklarıdır. Böyle olunca, bu türlü öbeklerde sahip olanı gösteren yerinde ancak ben, biz; sen, siz zamirleri bulunabilir.
- 3. kişi iyelik eki ise yalnız 3. kişi zamirine değil, bütün adlara gönderici olabilir. İşte bu durumda iki adın gösterdiği kavramlar arasında sahip olan-sahip olunan ilişkisi kurulmuş olur.
- Türkçe bir adtakımında ilk üye zamir ve herhangi bir ad olabilir, ama ikinci üye ancak ve yalnız bir addır.
- Aralarında ait olma ilişkisi bulunan her iki ad söz içinde bulunuyorsa, iki üyeli bir gramer birliği oluşmuş olur.
Bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere doğru cevap B şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ