Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Osmanlı Devleti’nde “Tatil-i eşgal” olarak adlandırılan gerçek manada ilk grev hangi tarihte görülmüştür?
1863 |
1866 |
1872 |
1873 |
1876 |
Beyoğlu Telgrafhanesi işçilerinin Şubat 1872’deki iş bırakma eylemi, gerçek anlamda ilk grev olarak kabul edilir. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.
2.Soru
Osmanlıda ilk telgraf denemesi hangi yıl gerçekleştirilmiştir?
1800 |
1820 |
1847 |
1895 |
1910 |
Sosyal hayatta değişimin önemli unsurlarından biri de haberleşmedir. 1845’te Amerika’da ilk telgraf hattının faaliyete geçmesinin ardından Osmanlı ülkesindeki ilk telgraf denemesi 9 Ağustos 1847’de sarayda yapıldı. Bu denemenin başarılı olması üzerine Mors Alfabesi’nin mucidi Samuel Morse’a Sultan Abdülmecid tarafından nişan verildi. İlk telgraf hattı ise 1853-56 Kırım Savaşı esnasında çekildi. Doğru cevap C’dir.
3.Soru
Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye’de ilk en üst komutanı aşağıdakilerden hangisidir?
Hekimoğlu Ali Paşa
|
Ağa Hüseyin Paşa
|
Koca Ragıp Paşa
|
Cezayirli Gazi Hasan Paşa
|
Enver Paşa |
Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye başlangıçta 12.000 mevcutlu profesyonel bir ordu olarak planlandı. Kısa sürede hazırlanan Asâkir-i Mansure Kanunnamesi ile ordunun hiyerarşisi belirlendi. En üst komutanı serasker olup ilk serasker Ağa Hüseyin Paşa oldu.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi matbaanın Osmanlıya geç gelmesinin sebeplerinden biri değildir?
Baskı kitapları halkın beğenmemesi. |
Almanya’nın matbaanın yayılması konusundaki tavrı. |
Okuma-yazma oranının düşük olması. |
Tezhipçilerin matbaayı boykot etmesi. |
Din kitaplarında yapılacak hatalardan korkulması. |
Matbaanın Müslüman Osmanlılar tarafından geç bir dönemden itibaren kullanılması, üzerinde en fazla konuşulan konulardan biridir. Dini kaygılarla matbaaya tepki gösterildiği ya da kitap yazarak veya çoğaltarak geçinen müstensihlerle süslemelerini yapan tezhipçilerin boykotu nedeniyle geç geldiği gibi suçlama ve savunmalar öne çıkan tartışma konularıdır. Dini kitaplarda hatalı bir basımın yaratacağı bilgi yanlışlığı ve bunun ibadetleri geçersiz kılacağı hususları elbette bazı kesimlerde endişe yaratmıştı. Aslında gerçek daha basittir: arz-talep dengesi ve estetik kaygı. Daha açık bir ifadeyle, estetik olarak yazma kitaptan kopamayan ve basma kitabı beğenmeyen bir toplumda buna bir de okuma yazma oranının düşüklüğü eklenince matbaanın tercih edilmeme konusu kendiliğinden netleşir. Doğru cevap B’dir.
5.Soru
I- Patrona Halil
II- Kabakçı (1807)
III- Fransız İhtilali
18. ve 19. yüzyıllar, Osmanlı Devleti’nde reform çabalarının ivme kazandığı dönemlerdi. Lâle Devri (1718-1730) ve Nizam-ı Cedid reformlarına sonradan meşhur olan hangi isyanlarla son verilmiş olması, bu tür girişimlerin ne denli riskli olduğunu göstermiştir?
Yalnız I
|
Yalnız II
|
Yalnız III
|
I ve II
|
II ve III |
- ve 19. yüzyıllar, Osmanlı Devleti’nde reform çabalarının ivme kazandığı dönemlerdi. Ancak Lâle Devri (1718-1730) olarak nitelenen döneme, Patrona Halil; Nizam-ı Cedid reformlarına ise Kabakçı (1807) diye sonradan meşhur olan isyanlarla son verilmiş olması, bu tür girişimlerin ne denli riskli olduğunu göstermişti.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıda kadı yetiştirmek üzere kurulan yeni bir kadı mektebinin ismidir?
Darüşşafaka
|
Darülfünun
|
Mekteb-i Harbiyye
|
Mekteb-i Tıbbiyye
|
Mekteb-i Nüvvab |
19. yüzyılda medreselerin durumu fazla değişmedi. Sıbyan mektepleri düzenlenerek yeni tarz okulların ilk kademesi olarak eğitim sistemindeki yerini aldı. Ayrıca, kadı yetiştirmek üzere yeni bir kadı mektebi Mekteb-i Nüvvab açıldı.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İktisadi modernleşme anlayışı ile ilgili doğru bir ifade değildir?
Büyük oranda askeri odaklıdır
|
Devlet eli ile yürütülmüştür
|
Avrupalı rakipleri ile rekabette zorlanmıştır.
|
Özel sektör teşvik edilerek geliştirilmiştir
|
En büyük alıcı devlet olmuştur. |
II. Mahmud döneminden beri sürdürülen sanayi tesislerinin devlet eliyle kurulması yönündeki siyaset, bu fabrikaların hazinenin sırtına yüklediği maliyet ve Kırım Savaşı’nın bütçe dengelerini sarsması yüzünden 1860’lardan itibaren terkedildi. Öte yandan devletçi sanayileşme siyaseti, aşağıda izah edilecek olan 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın liberal fikir ve hükümleriyle de çelişmekteydi. Bu siyasetin terkedilmesinin nedenlerinden biri de, devlet fabrikalarının, kapitülasyonları gerekçe gösteren ve imparatorlukta imtiyazlı bir konumda bulunan Avrupalı tüccarların sattıkları mallarla giriştikleri eşitsiz rekabete dayanamamaları; bir diğeri de, devletin, bu dönemde imtiyaz verdiği Avrupalı girişimcilerin kurduğu anonim şirketlerden hizmet almayı tercih edip daha ziyade yatırımları düzenleyici bir rol üstlenmesiydi. Avrupalı yatırımcılarla özel sektör, imtiyazlı şirketlerin dışında, iplik, halı, çırçır, pamuk balyalama, un, meyan kökü, zeytinyağı, sabun gibi farklı ve kârlı sektörlerde de faaliyet gösterdi. Orduyla sarayın ve daha genel bir ifade ile devletin ihtiyaçlarının belirleyip yönlendirdiği bu dönem yatırımları, her ne kadar büyük ölçüde montaj sanayii olsa da, hem sanayi kuruluşu hem üretim geleneği hem de yetişmiş iş gücü olarak Türkiye Cumhuriyeti’ne büyük bir miras bırakmıştır.
8.Soru
I. Esham
II. Tahvil
III. Faiz
IV. Kaime
V. Avans
Hangileri 19. yy. Osmanlı para düzeninin enstrümanlarındandır?
I, II, III |
I, II, III, IV, V |
I, II, IV, V |
II, IV, V |
III, IV, V |
Piyasada sikkeyi temsilen tedavül edecek olan kaimeler paraya olan âcil ihtiyaç yüzünden kalıplarının hazırlanması beklenmeden Ocak 1840’ta el yazılı olarak çıkarıldı. Büyük ebatlı ve iki taksitle ödenen senelik %12,5 oranında bir faiz getirisi olan kâğıt para, halk bu tür değerlere alışık olmadığı için piyasada olumlu karşılanmadı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı maliyesinin devlet çarkını döndürebilmek için Galata bankerlerinden aldığı kısa vadeli ve yüksek faizli borçlara avans denirdi. 13 saygın sarrafın kurduğu Anadolu ve Rumeli Kumpanyalarının 1852’ye kadar on yıl süreyle vergileri toplamaları, kâğıt paranın çıkarılması, esham ve tahvil gibi spekülatif değerlerin piyasalara girmesi gibi finansal gelişmeler onlara yeni imkânlar sundu. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.
9.Soru
19. yüzyılda Osmanlı toplumsal yaşamında öne çıkan mekânların en önemlisi aşağıdakilerden hangisidir?
Kahvehaneler |
İbadethaneler |
Çarşı-pazarlar |
İskeleler |
Ticaret merkezleri |
19. yüzyılda Osmanlı toplumsal yaşamında öne çıkan mekânlar, iskeleler, ticaret merkezleri, çarşı-pazarlar, ibadethaneler ve en önemlisi de kahvehanelerdi. Doğru cevap A dır.
10.Soru
Kaime, aşağıdaki paşalardan hangisi tarafından İngiltere’den aldığı bir borçla Eylül 1862’de piyasadan çekilmiştir?
Fuad Paşa |
Ali Paşa |
Mithad Paşa |
Mahmud paşa |
Reşit Paşa |
Kaime, Sadrazam Fuad Paşa’nın İngiltere’den aldığı bir borçla Eylül 1862’de piyasadan çekildi. Doğru cevap A dır.
11.Soru
Tanzimat dönemi ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Osmanlı siyaset kültüründen ve tavır alışından kesin hatlarıyla bir kopuşu simgeler
|
Avrupa medeniyet dairesine doğru yönelişi temsil eder
|
O dönemde mülki idareyi ıslah ve yeniden organize etme anlamında kullanılırdı
|
1839’da ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’yla (Tanzimat Fermanı) başlar
|
Caize uygulamasının sona erdiği dönemdir. |
Tanzimat döneminin ne zaman başladığı konusu tartışmalıdır.Dönem, her ne kadar genelde 3 Kasım 1839’da ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’yla (Tanzi- mat Fermanı) başlatılırsa da, son araştırmalar başlangıcın II. Mahmud devrine, 1830’lu yılların başlarına kadar indirilebileceğini ortaya koydu.
12.Soru
1789’da tahta çıkan III. Selim, Avusturya ve Rusya ile imzalanan antlaşmalarla sağlanan barış ortamından da yararlanarak Nizam-ı Cedit adıyla kapsamlı bir reform programını yürürlüğe koydu ancak bu reform aşağıdaki hangi nedenden ötürü askıya alındı?
1789’da tahta çıkan III. Selim, Avusturya ve Rusya ile imzalanan antlaşmalarla sağlanan barış ortamından da yararlanarak Nizam-ı Cedit adıyla kapsamlı bir reform programını yürürlüğe koydu ancak bu reform aşağıdaki hangi nedenden ötürü askıya alındı?
Mısır'ın işgali |
Roma'nın işgali |
Mora'nın isyanı |
Kırım Savaşı |
Bucaş Antlaşması |
Mısır'ın Fransızlarca işgali.
13.Soru
Osmanlı’nın resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi’yi daha geniş kesimlere ulaşabilmek ve yapılanları anlatabilmek adına başka hangi dillerde basılmıştır?
I. Ermenice
II. Rumca
III. Arapça
IV. Farsça
V. İbranice
II,III,IV,V
|
I,III,IV,V
|
I,II,IV,V
|
I,II,III,IV
|
Hepsi |
Daha geniş kesimlere ulaşabilmek ve yapılanları anlatabilmek adına, Takvim-i Vekayi’nin Ermenice, Rumca, Arapça ve Farsça… neşretti.
14.Soru
Tanzimat döneminde ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’yla Tanzimat Fermanının başlangıç tarihi aşağıdakilerden hangisi olarak kabul edilmektedir?
1.Temmuz.1839 |
1.Temmuz.1838 |
8.Kasım 1839 |
3.Kasım.1838 |
3.Kasım.1839 |
Tanzimat döneminin ne zaman başladığı konusu tartışmalıdır. Dönem, her ne kadar genelde 3 Kasım 1839’da ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’yla (Tanzimat Fermanı) başlatılırsa da, son araştırmalar başlangıcın II. Mahmud devrine, 1830’lu yılların başlarına kadar indirilebileceğini ortaya koydu.
15.Soru
III. Selim döneminde dar anlamda yapılan askeri reformları; geniş anlamda ise, yapılan bütün reformları ifade etmek için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Meşrutiyet |
Tanzimat |
Âti |
Nizam-ı Cedit |
İnkılâp |
Nizam-ı Cedit kavramı, III. Selim döneminde yapılan reformları tanımlamak için kullanılmaktaydı. İrad-ı Cedit ise mali alanında yapılanları ifade etmek için kullanılmıştır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sanayi tesislerinin devlet eliyle kurulması siyasetini sona erdiren sebeplerden değildir?
Avrupalı tüccarlarla rekabet edememe |
Fabrikaların maliyetinin hazineye yüklenmesi |
Devletin Avrupalı tüccarlarla ticaret yapmaması |
Baltalimanı Antlaşması’yla çelişen uygulamalar |
Kırım Savaşı’nın getirdiği mali zarar |
1. Mahmud döneminden beri sürdürülen sanayi tesislerinin devlet eliyle kurulması yönünde ki siyaset, bu fabrikaların hazinenin sırtına yüklediği maliyet ve Kırım Savaşı’nın bütçe dengelerini sarsması yüzünden 1860’lar dan itibaren terkedildi. Öte yandan devletçi sanayileşme siyaseti, 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın liberal fikir ve hükümleriyle de çelişmekteydi. Bu siyasetin terkedilmesinin nedenlerinden biri de, devlet fabrikalarının, kapitülasyonları gerekçe gösteren ve imparatorlukta imtiyazlı bir konum da bulunan Avrupalı tüccarların sattıkları mallarla giriştikleri eşitsiz rekabete dayanamamaları; bir diğeri de, devletin, bu dönemde imtiyaz verdiği Avrupalı girişimcilerin kurduğu anonim şirketlerden hizmet almayı tercih edip daha ziyade yatırımları düzenleyici bir rol üstlenmesiydi. Doğru cevap C’dir.
17.Soru
Osmanlı Devletin de 17. ve 18. yüzyıllarda en çok yenileşme adımları hangi alanda atılmıştır?
Sağlık alanında, |
Askeri alanda, |
Ekonomik alanda, |
Eğitim alanında, |
Bayındırlık alanında, |
Osmanlı askeri sisteminin ıslahı bakımından bu dönemin iki gelişmesi zikre değerdir. Bunlardan birincisi 1717’de İstanbul’a gelen Rockfort isimli bir Fransız mühendis subayın Üsküdar’da yeni bir ocak kurmak üzere yaptığı girişim ve diğe ri de Humbaracı Ahmed Paşa’nın Humbaracı Ocağı’nın düzenlenmesi için iltica talebinde bulunuşudur. Rockfort’un ıslahat raporunda askeri nizama yönelik değişim önerileri, Nizamı Cedid olarak isimlendirilmişti.Osmanlı askeri sisteminin ıslahı bakımından bu dönemin iki gelişmesi zikre değerdir. Bunlardan birincisi 1717’de İstanbul’a gelen Rockfort isimli bir Fransız mühendis subayın Üsküdar’da yeni bir ocak kurmak üzere yaptığı girişim ve diğe ri de Humbaracı Ahmed Paşa’nın Humbaracı Ocağı’nın düzenlenmesi için iltica talebinde bulunuşudur. Rockfort’un ıslahat raporunda askeri nizama yönelik değişim önerileri, Nizamı Cedid olarak isimlendirilmişti.Osmanlı askeri sisteminin ıslahı bakımından bu dönemin iki gelişmesi zikre değerdir. Bunlardan birincisi 1717’de İstanbul’a gelen Rockfort isimli bir Fransız mühendis subayın Üsküdar’da yeni bir ocak kurmak üzere yaptığı girişim ve diğe ri de Humbaracı Ahmed Paşa’nın Humbaracı Ocağı’nın düzenlenmesi için iltica talebinde bulunuşudur. Rockfort’un ıslahat raporunda askeri nizama yönelik değişim önerileri, Nizamı Cedid olarak isimlendirilmişti.Yeniçeri Ocağı’na yönelik düzenlemelerin bu dönemde de gündemde olduğu bi linmektedir. III. Mustafa döneminde teknik yenilikler bakımdan öne çıkan isim Baron de Tott idi. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarındaki kale ve savunma sistem lerinin güçlendirilmesi, Topçu Ocağı’yla Tophane’nin düzenlenmesi, Hasköy’de bir top dökümhanesinin yapılarak yeni topların dökülüp top arabalarının ıslah edilmesi, Baron de Tott öncülüğünde yapılan askeri yenilikler cümlesindendi vb.
18.Soru
Sadareti başvekalete dönüştüren ilk padişah aşağıdakilerden hangisidir?
III. Ahmed |
Abdülmecid |
II. Mahmud |
II. Abdülhamid |
Abdülaziz |
II. Mahmud döneminde sadrazamın yetkilerinin önemli bir kısmı kurulan yeni nezaretlerce üstlenildi. Hâl böyle olunca, II. Mahmud, 30 Mart 1838’de yaptığı bir düzenlemeyle bütün vekillerin başı olmak üzere sadareti başvekâlete dönüştürdü.
19.Soru
Caize ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Üst düzey görevlere atanan kişilerin bu atama karşılığında vermeleri gelenek olan ayni veya nakdi hediyeler için kullanılan bir tabirdi
|
Caize; padişaha, sadrazama ve maiyetine verilirdi
|
Verilecek caizenin miktarı tevcih edilen makama göre değişir
|
Caize; o dönemlerde rüşvet’ten farklı olarak algılanıp verilmesi caiz olan bir uygulamaydı.
|
Uygulama Tanzimat dönemine kadar devam etmiştir. |
Rüşveti çağrıştırması ve çeşitli dedikodulara sebep olması yüzünden zaman zaman eleştirilip terkedilmekle beraber, uygulama Tanzimat dönemine kadar devam etmiştir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Islahat Fermanının Müslüman kesimde rahatsızlık yaratmasının sebeplerinde biri değildir?
Cizyenin kaldırılması. |
Gayrimüslimlerin devlet memuru olabilmesi. |
Gayrimüslimlerin devlet memuru olabilmesi. |
Vergilerin arttırılması |
Patrikhane’ye hukuki davalara bakma yetkisinin verilmesi. |
Tanzimat reformlarının toplumun bazı kesimlerinde yarattığı rahatsızlık, özellikle 1853-1856 Kırım Savaşı’ndan sonra devletin ekonomik durumunun kötüleşmesi, buna karşılık toplumun elit tabakasında görülen Batı tarzı (alafranga) yaşam biçimi, lüks ve israfla daha da arttı. Savaştan sonra Avrupalı devletlerin ısrarıyla ilân edilen Islahat Fermanı’yla gayrimüslimlere dini-mezhepsel güvencelerin yanında idari, hukuki ve sosyal alanda geniş haklar verilmesi, Müslüman kesimde ciddi bir tepki yarattı. Cizyenin kaldırılması, gayrimüslimlerin devlet memuru olabilmesi, Patrikhane’ye hukuki davalara bakma yetkisinin verilmesi, il genel meclislerine üyelik ve bedelli askerlik gibi yeni haklar, bu tepkinin nedenleri arasında en dikkat çeken maddelerdi. Doğru cevap D’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ