Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Devlet eliyle kılık kıyafet değişikliği ne zaman gerçekleşmiştir?
1454 |
1729 |
1672 |
1711 |
1828 |
19. yüzyılın ilk yarısında sosyal hayatta devlet müdahalesiyle gerçekleştirilen önemli bir yenilik de kılık kıyafet düzenlemesiydi. 1828’de askeri kıyafetlerde fes le başlayan bu süreç, 1829’dan itibaren devlet memurlarını kapsayacak şekilde genişletildi. Böylece, memurlara geleneksel kıyafet yerine ceket, pantolon ve fes giyme zorunluluğu getirildi; ardından özlük hakları, çalışma saatleri ve tatil gün leriyle ilgili de bir takım düzenlemeler yapıldı.
2.Soru
" II. Mahmud, 12 Mart 1836 tarihli bir emirle iç işlerinde sadrazamın yardımcısı olan sadaret kethüdalığını Mülkiye Nezareti’ne dönüştürdü. Nitekim, II. Mahmud’un ölümünden yaklaşık iki ay sonra Sadrazam Hüsrev Paşa, 2 Eylül 1839’da ortadan kaldırdı. İçişleri, bundan sonra sadaret müsteşarlığı, mektubi kalemi ve dahiliye kalemi gibi sadaretin alt birimleri tarafından yürütüldü. Bu durum 18 Şubat 1869’da tekrar kurulmasına kadar sürdü. Ancak, Âlî Paşa’nın 7 Eylül 1871’de vefatı üzerine sadarete getirilen Mahmud Nedim Paşa’nın ilk icraatlarından birisi nezareti ortadan kaldırmak oldu."
Yukarıda anlatılan Osmanlı dönemine ait nezaret aşağıdakilerden hangisidir?
Maliye Nezareti |
Dahiliye Nezareti |
Evkaf-ı Hümayun Nezareti |
Hariciye Nezareti |
Divan-ı Deavi Nezareti |
Doğru cevap B olacaktır. Sayfa 50 ve 51 de NEZARETLERİN KURULMASI VE YENİ HÜKÜMET SİSTEMİ konu başlığında Dahiliye Nezareti; " II. Mahmud, 12 Mart 1836 tarihli bir emirle iç işlerinde sadrazamın yardımcısı olan sadaret kethüdalığını Mülkiye Nezareti’ne dönüştürdü; yaklaşık bir buçuk sene sonra nezaretin adını Dahiliye Nezareti olarak değiştirdi; ayrıca, merkez bürolarını oluşturdu. Ancak, nezaretin bu yapısı uzun süreli olmadı. Nitekim, II. Mahmud’un ölümünden yaklaşık iki ay sonra Sadrazam Hüsrev Paşa, 2 Eylül 1839’da Dahiliye Nezareti’ni ortadan kaldırdı. İçişleri, bundan sonra sadaret müsteşarlığı, mektubi kalemi ve dahiliye kalemi gibi sadaretin alt birimleri tarafından yürütüldü. Bu durum, Fuad Paşa’nın ölümüyle devlet işlerinin büyük ölçüde Âlî Paşa’nın sırtında kalmasından dolayı 18 Şubat 1869’da Dahiliye Nezareti’nin tekrar kurulmasına kadar sürdü. Ancak, Âlî Paşa’nın 7 Eylül 1871’de vefatı üzerine sadarete getirilen Mahmud Nedim Paşa’nın ilk icraatlarından birisi nezareti ortadan kaldırmak oldu. 1877’de tekrar kuruluncaya kadar Dahiliye Nezareti’nin gördüğü işler sadaretçe yürütüldü. " şeklinde açıklanmaktadır.
3.Soru
Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri (1703-1876) kapsamında olay ve icraatlara ilişkin aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
1848 yılında Zeytinburnu’nda boru, ray, pulluk, top, kılıç, süngü, vapur ve fabrika aksamı gibi her türlü demir alet ve eşyayı üretmek üzere bir demir fabrikasının kuruldu. |
Devlet bu dönemde Fabrikaların teknik donanımıyla araç gereçleri ve bunları işletecek olan teknik personelini Avrupa’dan getirtti. |
Osmanlı Devleti 1853’te Sergi-i Umumi-i Osmani adıyla uluslararası bir sergiyi İstanbul’da organize etme başarısını gösterdi. |
Osmanlıda sanayileşme siyaseti, 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın liberal fikir ve hükümleriyle de uyuşmaktadır. |
1845’te İtalyan teknolojisiyle kurulan Bursa İpek Fabrikası’nın (Harir Fabrika-yı Hümayunu) ürettiği ham ipeğin en önemli müşterisi Hereke Kumaş Fabrikası olmuştur. |
Doğru cevap B olacaktır. Sayfa 110 da DEVLET ELİYLE SANAYİLEŞME konu başlığındaki açıklamalarda tekrar bakılması durumunda:
A seçeneğinin Zeytinburnu’nda boru, ray, pulluk, top, kılıç, süngü, vapur ve fabrika aksamı gibi her türlü demir alet ve eşyayı üretmek üzere bir demir fabrikasının 1843 yılında kurulduğu,
C seçeneğinin Osmanlı Devleti 1863’te Sergi-i Umumi-i Osmani adıyla uluslararası bir sergiyi İstanbul’da organize etme başarısını gösterdiği,
D seçeneğinin Osmanlıda sanayileşme siyaseti, 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın liberal fikir ve hükümleriyle de çelişmekte olduğu,
E seçeneğinin 1845’te Fransız teknolojisiyle kurulan Bursa İpek Fabrikası’nın (Harir Fabrika-yı Hümayunu) ürettiği ham ipeğin en önemli müşterisi Hereke Kumaş Fabrikası olduğu, şeklinde açıklanmaktadır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 16. yüzyılda İtalya’da bilim ve sanat alanındaki gelişmelerle başlayan süreç sonunda 18. yüzyıl Avrupa’sında düşüncenin baskılardan kurtularak aklın öncülüğünde bağımsızlığa kavuştuğu dönemi nitelemektedir?
Aydınlanma
|
Yenileşme
|
Rönesans
|
Reform
|
Demokrasi |
Aydınlanma: 16. yüzyılda İtalya’da bilim ve sanat alanındaki gelişmelerle başlayan süreç sonunda 18. yüzyıl Avrupa’sında düşüncenin baskılardan kurtularak aklın öncülüğünde bağımsızlığa kavuştuğu dönemi niteler.
5.Soru
I. Seyfiye
II. İlmiye
III. Telmiye
IV. Kalemiye
Saray halkı yukarıdakilerden hangisi veya hangilerinden oluşur?
I. Seyfiye
II. İlmiye
III. Telmiye
IV. Kalemiye
Saray halkı yukarıdakilerden hangisi veya hangilerinden oluşur?
Yalnız I |
I ve III |
I, II ve IV |
I ve III |
II ve IV |
Telmiye diye bir sınıf yoktur.
6.Soru
İbrahim Şinasi tarafından çıkarılan,başta eğitim konusu olmak üzere yönetimi sert biçimde eleştirmesi ve özellikle de muhalifler için bir çekim merkezi haline gelmesiyle tanınan, daha sonra Namık Kemal yönetiminde Yeni Osmanlıların yayın organı haline gelen gazete hangisiydi?
Muhbir, |
Tercümanı Ahval, |
Tasviri Efkâr, |
Rûzname-i Ceride-i Havadis, |
Takvimi Vekayi, |
İbrahim Şinasi’nin (18261871) çıkardığı Tasviri Efkâr 27 Haziran 1862’de ya yın hayatına başladı. Yalın dili ve içeriğiyle kısa sürede İstanbul basının önemli isimlerinden biri oldu. Haberlerin yanında fikir yazılarına da yer veren gazete, zamanla Yeni Osmanlılar olarak adlandırılacak olan muhalif kesimin sesi haline geldi.
Gazetenin başta eğitim konusu olmak üzere yönetimi sert biçimde eleştirmesi ve özellikle muhalifler için bir çekim merkezi haline gelmesi, hükümeti hareke te geçirdi. Şinasi, 4 Temmuz 1863’te Meclisi Maarif’teki görevinden ve devlet memurluğundan çıkarıldı. İki yıl daha gazetenin yayın yönetmenliğini yürüten Şinasi, 1864 tarihli Matbuat Nizamnamesi’nin ağır cezalar öngören maddeleri ne deniyle endişelenerek gazeteyi Namık Kemal’e bırakıp Paris’e gitti. Namık Kemal yönetiminde eğitim konularına ağırlık verengazete, zamanla hürriyet, millet ve hükümet gibi siyasi konuları işlemeye başladı ve Yeni Osmanlıların yayın organı haline geldi.
7.Soru
I- Rusya'nın Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasını engellemeI- Balkanlardaki milliyetçi gelişmelerin önünü alma
III- Mısır sorununun çözümünde Avrupalı devletler ve kamuoylarının desteğini alma
IV- İdari ve hukuki açıdan devlet-toplum ilişkilerini yeniden düzenleme
V- Paris Antlaşmasının şartlarını kendi lehine çevirebilme
Yukarıda yer alan maddelerden hangileri Tanzimat Fermanının ilan edilme nedenleri arasında yer almaktadır?
I-II-III
|
I-IV-V
|
II-III-IV
|
II-IV-V
|
III-IV-V |
3 Kasım 1839’da ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nun (Tanzimat Fermanı) öncelikli hedefi, İmparatorluğun Balkan coğrafyasındaki varlığını sona erdirecek bir gelişme olan milliyetçi gelişmelerin önünü alma, Mısır sorununun çözümünde Avrupalı devletlerle kamuoylarının desteğini sağlama ve özellikle de idari hukuki açıdan devlet-toplum ilişkilerini yeniden düzenleme isteğidir.
8.Soru
İlk resmi gazete Takvim-i Vekayi ne zaman yayın hayatına başlamıştır?
1730 |
1795 |
1831 |
1866 |
1900 |
1. Mahmut’un yaptığı gezilerden sonra hastane, ibadethane, hamam, köprü, mektep vb. bölgenin altyapı ve sosyal hizmet alanlarındaki eksikliklerinin giderilmeye çalışılması, kamuoyunun önemsenmesi açısından önemli bir başlangıç olarak değerlendirilebilir. 1831’den itibaren Takvim-i Vekayi adıyla resmi bir gazetenin yayın hayatına başlaması, 1836’da kamuya açık yerlere padişahın portresinin (tasvir-i hümayun) asılması gibi uygulamalar ise padişahın tebaasıyla dolaylı temas, bilgilendirme ve kendini hatırlatma çabasının yansımalarıydı. Doğru cevap C’dir.
9.Soru
Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri (1703-1876) kapsamında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yada hangileri doğrudur?
I. Ocak 1849 düzenlemesinde “eyalet meclisi” veya “büyük meclis” ismini aldı
II. 7 Kasım 1864 tarihli nizamnameyle ülke toprakları 27 vilâyet ve 123 sancağa bölündü.
III. Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye 22 Ocak 1871’de İdare-i Umumiyye-i Vilâyet Nizamnamesi adıyla yeniden düzenlendi.
IV. 7 Kasım 1864 tarihli nizamnameyle ülke toprakları 28 vilâyet ve 133 sancağa bölündü.
I - II |
I - III |
II - III - IV |
I - IV |
I - II - III |
Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 60 da TAŞRA TEŞKİLÂTINDA YAPILAN YENİLİKLER konu başlığındaki açıklamalarda ikinci paragrafta " Âlî Paşa ve Fuad Paşa’nın çabalarıyla Fransa’dan yararlanılarak yapılan 7 Kasım 1864 tarihli nizamnameyle ülke toprakları 27 vilâyet ve 123 sancağa bölündü. Cebel-i Lübnan, Mısır, Bosna, Girit, Yemen ve Hicaz özel durumlarından, İstanbul ise başkent olmasından dolayı düzenleme dışı bırakıldı. " şeklinde konu anlatılmıştır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı döneminde çıkarılan ilk resmi gazetedir?
Ceride-i Havadis
|
Tercüman-ı Ahvâl
|
Takvim-i Vekayi
|
Tasvir-i Efkâr
|
Muhbir
|
Osmanlı Devleti, 1 Kasım 1831’den itibaren Takvim-i Vekayi adıyla resmi bir gazete çıkarmaya başlamış ve bunu, devlet destekli yarı resmi Ceride-i Havadis (1840), Tercüman-ı Ahvâl (1860), Tasvir-i Efkâr (1862) ve Muhbir (1867) gibi gazetelerin yayımı izlemiştir.
11.Soru
Devlet teşviklerin yanında çiftçiye verilecek özel ve resmi kredileri düzenlemek amacıyla da bazı adımlar attı. 1848’de özel krediler için pilot bölge olarak aşağıdaki illerimizden hangisi seçilmiştir?
Bursa |
Kütahya |
Balıkesir |
Manisa |
Eskişehir |
Devlet bu teşviklerin yanında çiftçiye verilecek özel ve resmi kredileri düzenlemek amacıyla da bazı adımlar attı. 1848’de özel krediler için pilot bölge olarak seçtiği Kütahya’da kredi faizinin en fazla %8 olmasını kararlaştırdı ve her hangi bir aksaklık ve ödeyememe durumunda faize faiz yürütülmesini yasakladı. Doğru cevap B dir.
12.Soru
25 Haziran 1867’de at takımları, araba koşumları ve deri eşya imal eden esnaf, aşağıdakilerden hangi şirketi kurmuştur?
Saraçlar Şirketi |
Debbağlar Şirketi |
Simkeşçiler Şirketi |
Demirciler Şirketi |
Dökümcüler Şirketi |
Birleştireceği esnafın üretim kapasitelerini, sermaye durumlarını ve kendilerine ne tür teşvikler verilebileceğini öncelikle analiz eden komisyonun yaptığı faaliyetler neticesinde, 14 Ağustos 1866’da simkeşçi esnafı, Simkeşçiler Şirketi; Eylül 1866’da deri ve deri ürünleriyle uğraşan debbağcı esnafı, Debbağlar Şirketi; 25 Haziran 1867’de at takımları, araba koşumları ve deri eşya imal eden sarraç esnafı, Sarraçlar Şirketi; 9 Nisan 1868’de dokumacı esnafı, Kumaşçılar Şirketi; 14 Nisan 1868’de çeşitli sanayi ürünleriyle aletler üreten dökümcü esnafı, Dökümcüler Şirketi ve 29 Nisan 1868’de de demirci esnafı, Demirciler Şirketi adıyla şirkete dönüştürüldü.
13.Soru
Osmanlı ilk dış borcunu hangi ülkeden almıştır?
Rusya |
Hollanda |
Almanya |
Avusturya |
İngiltere |
Maliyenin yaşadığı krize Kırım Savaşı’nın getirdiği ekstra maliyet de eklenmişti. Dolayısıyla ortada dış borç dışın da bir alternatif de yoktu. 1854’te uzun görüşmeler neticesinde İngiliz hükümetinin desteğiyle ve Londra’da Palmer ve Paris’te Goltschmidt Şirketlerinin aracılığıyla üç milyonu hemen ve iki milyonu da gerektiğinde kullanılmak üzere toplam beş milyon sterlin borçlanıldı. Doğru cevap E’dir.
14.Soru
Osmanlı Devletin de Türkçe harfli ilk matbaayı kuran ve kitap yayınlayan kişi kimdir?
Yirmisekiz Mehmed Çelebi, |
İbrahim Müteferrika, |
Said Efendi, |
İbrahim Paşa, |
Vehbi Efendi, |
1727 yılında, Macar mühtedisi İbrahim Müteferrika tarafından Mismari Şücâ Mahallesi’ndeki evinde kurulan Darü’t-Tıbâati’l-Âmire adlı matbaa da yine Yir misekiz Mehmed Çelebi’nin Paris sefaretiyle ilişkilendirilir. Yirmisekiz Mehmed Çelebi’yle beraber Paris’te bulunan oğlu Said Efendi’nin burada matbaa ile ilgili gözlemleri ve İstanbul’a döndüğünde bu konuda Müteferrika’ya yaptığı yardım lar sayesinde matbaanın hayat bulduğu iddia edilir. Bu bakış açısının, İstanbul, Selanik, İzmir ve Halep’te Yahudiler, Ermeniler ve Rumlar tarafından öteden beri işletilmekte olan matbaacılık altyapısını inkâr ettiği açıktır. Müteferrika, 1493’ten,Bayezid devrinden (14811512) beri imparatorlukta zaten var olan matbaacılık alt yapısına Türkçe harfli ilk matbaayı kazandırmıştır. Ayrıca, Batı’da Türkçe harfli eserlerin önceden beri basıldığını da ifade etmek gerekir.
15.Soru
İstanbul’da taşbaskı (litografi) ile yayın yapan ilk matbaa hangisidir?
Müteferrika Matbaası |
Takvimhane-i Amire |
Üsküdar Matbaası |
Kayol Matbaası |
Bulak Matbaası |
Tanzimat öncesinde Osmanlı yayın hayatını etkilemiş olan iki matbaadan biri, taşbaskı (litografi) tekniğini ülkeye getiren Kayol Kardeşler’in (Henri Caillol ve Jacques Caillol) 1831’de İstanbul’da kurdukları matbaadır. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, 19. yüzyılda toplumsal yaşamda ön plana çıkan ve sosyal hayatın canlı olduğu kamusal mekanlardan biri değildir?
Ticaret merkezleri
|
Yalılar
|
İbadethaneler
|
Kahvehaneler
|
Hamamlar |
- yüzyıl Osmanlı toplumsal yaşamında öne çıkan kamusal mekânlar, ticaret merkezleri, çarşı-pazarlar, ibadethaneler ve kahvehanelerdir. Bunun yanında gezinti ve dinlenme alanları olan mesireler, hanlar, bekâr odaları, berberler ve hamamlar da sosyal hayatın canlı olduğu diğer mekânlardır.
17.Soru
İstanbul'un imarı çabaları dolayısıyla “muammiri bilâd” unvanını alan padişah aşağıdakilerden hangisidir?
I. Selim |
II. Selim |
III. Selim |
I. Mahmud |
II. Mahmud |
I. Mahmud, İstanbul'un imarı çabaları dolayısıyla “muammiri bilâd” unvanını almıştı. İstanbul sıklıkla depremler ve yangınlarla sarsıldığı için padişahların imar için çabalamaktan başka çareleri yoktu.
18.Soru
Osmanlıda devlet eliyle çıkarılan ilk gazete aşağıdakilerden hangisidir?
Ceride-i Havadis |
Tercüman-ı Ahvâl |
Muhbir |
Tasvir-i Efkâr |
Takvim-i Vekayi |
19. yüzyıl Osmanlı sosyal yaşamında bir diğer gelişme, ilk kez devlet eliyle bir gazetenin çıkarılmış olmasıdır. Osmanlı Devleti, Batı’da iki yüzyıl önce örnekleri görülen, iç ve dış kamuoyunu yönlendirmekte ve sosyal entegrasyonu sağlamakta etkin bir araç olan gazeteyi ancak 19. yüzyılın ikinci çeyreğinde gündemine alabildi. Devlet, 1 Kasım 1831’den itibaren Takvim-i Vekayi adıyla resmi bir gazete çıkarmaya başladı ve bunu, devlet destekli yarı resmi Ceride-i Havadis (1840), Tercüman-ı Ahvâl (1860), Tasvir-i Efkâr (1862) ve Muhbir (1867) gibi gazetelerin yayımı izledi. Doğru cevap E’dir.
19.Soru
Şeyhülislamlığa bağlı olarak kadı ve naip yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Nüvvab ismindeki mektep/medrese kaç yılında açılmıştır?
1831
|
1874 |
1861 |
1866 |
1855 |
1855’te yine şeyhülislamlığa bağlı olarak kadı ve naip yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Nüvvab adlı bir mektep/medrese açıldı.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi klasik Osmanlı tarihyazımının 18. yüzyılı anlamada yaptığı hatalardan birisi değildir?
Muhtelif reformların açıklanmasında padişahların yenilikçi ve reformcu kimliklerine fazla önem atfedilmesi |
Osmanlı’nın iç dönüşümünün analizinin ihmal edilmesi |
18. yüzyılı Tanzimat reformlarına ve “batılılaşmaya” referansla anlamaya çalışılması |
Dönemi temel olarak ilerleme paradigması içerisine oturtarak anlamaya çalışması |
Reform denilince doğrudan Batı’daki kurumlarla tekniğin ithalinin anlaşılması |
Tarihsel süreklilik yahut iç dinamiklerin zorlamaları dikkate alınmadığı için, Osmanlı’da yapılan reformlar Batı’dan gelen garip bir tür aydınlanma; III. Ahmed ve III. Selim gibi padişahlar da “aydınlanmış” hükümdarlar olarak resmedilir. Bu bakış açısı, Osmanlı’nın etrafında etkileşim içerisinde bulunduğu dünyayı da Avrupa ile sınırlandırır. Batılılaşma eksenli bakışın en büyük açmazı, şüphesiz Osmanlı gücünü ve değişim dinamiklerini hiçe sayması; Avrupa’yla karşılaşmayı ve Avrupa’dan ithal edileni, Osmanlı devlet ve toplum dönüşümünün merkezine koymasıydı. Diğer bir ifadeyle, Osmanlı’da yenileşme yahut reform denilince, doğrudan Batı’daki kurumlarla tekniğin ithali anlaşıldığı için Osmanlı’nın iç dönüşümünün analizi ihmal edildi. Osmanlı tarihindeki muhtelif reformların açıklanmasında padişahların yenilikçi ve reformcu kimliklerine çok fazla önem atfedilmesi, değişimi ve dönüşümü açıklamakta yetersiz kalmakta ve tarihsel hadiseleri liderlerin şahsi meziyetlerine indirgemek gibi bir yöntem sorununu ortaya çıkarmaktadır. Bununla birlikte klasik Osmanlı tarihyazımı, 18. yüzyılı Tanzimat reformlarına ve “batılılaşmaya” referansla anlamaya çalışır ve dönemi gerileme paradigması içerisine oturtur. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ