Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri kapsamında aşağıda verilen bilgilerden hangisi Yanlıştır?
Osmanlı Devleti 1863’te Sergi-i Umumi-i Osmani adıyla uluslararası bir sergiyi İstanbul’da organize etme başarısını gösterdi. |
1864’te sanayii desteklemek ve girişimcilere yol göstermek üzere Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. |
14 Nisan 1868’de çeşitli sanayi ürünleriyle aletler üreten dökümcü esnafı, Dökümcüler Şirketi ve 29 Nisan 1868’de de demirci esnafı, Demirciler Şirketi adıyla şirkete dönüştürüldü |
1863’de ticaret, sanayi ve tarımı geliştirip çalışmalar yapmak için Ziraat ve Sanayi Meclisi (Meclis-i Umur-i Nafıa) ve 1864’de Ticaret Nezareti gibi merkez birimleri oluşturuldu. |
1859’da tarım yapılabilir duruma getirilen boş toprakların bir yıl süreyle öşür vergisinden muaf tutulması ve düşük bir ücret karşılığında işleyene verilmesi kararlaştırıldı. |
Doğru cevap D olacaktır. Sayfa 112 de Osmanlı Tarımı konu başlığındaki açıklamalarda tekrar bakılması durumunda D seçeneği " 1838’de Hariciye Nezareti’ne bağlı olarak ülkede ticaret, sanayi ve tarımı geliştirmek için çalışmalar yapmak amacıyla Ziraat ve Sanayi Meclisi (Meclis-i Umur-i Nafıa) ve ardından da 1839’da Ticaret Nezareti gibi merkez birimleri oluşturuldu. " şeklinde açıklanmaktadır.
2.Soru
I. Dini kaygılar
II. Müstensih ve Müzehhiplerin boykotu
III. Okuma-yazma oranının düşüklüğü
IV. Estetik kaygı
Hangileri matbaanın Müslüman Osmanlılar tarafından geç bir dönemden itibaren kullanılmasının en önemli sebepleridir?
I, II |
I, II, III |
II, III |
II, IV |
III, IV |
Matbaanın Müslüman Osmanlılar tarafından geç bir dönemden itibaren kullanılması, üzerinde en fazla konuşulan konulardan biridir. Dini kaygılarla matbaaya tepki gösterildiği ya da kitap yazarak veya çoğaltarak geçinen müstensihlerle süslemelerini yapan tezhipçilerin boykotu nedeniyle geç geldiği gibi suçlama ve savunmalar öne çıkan tartışma konularıdır. Aslında gerçek daha basittir: arztalep dengesi ve estetik kaygı. Daha açık bir ifadeyle, estetik olarak yazma kitaptan kopamayan ve basma kitabı beğenmeyen bir toplumda buna bir de okuma yazma oranının düşüklüğü eklenince matbaanın tercih edilmeme konusu kendiliğinden netleşir. Doğru yanıt “E” şıkkıdır
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi askeri reformlar ile ilgili doğru bir ifadedir?
Nizam-ı Cedid reformların tek muhalif yeniçerilerdir.
|
Yeniçerilerin askerlik dışı işlerle, yani, ticaret ve zanaatla uğraşmaları yozlaşmayı beraberinde getirmiştir.
|
Nizam-ı Cedid üyelerinin askerlik dışı işler ile uğraşmaları merkezi yönetimce yasaklanmıştır.
|
Yeniçerilerin sahip oldukları esame kart sayısı olması gerekenden çok fazlaydı
|
Nizam-ı Cedid askerlerine ödenen maaş yeniçerilere ödenen maaşla aynı idi. |
Nizam-ı Cedid reformlarına tek muhalif cephenin yeniçeriler olduğu şeklindeki
yaklaşım çeşitli problemler barındırmakta ve karmaşık resmi görmeyi engellemektedir.
Nizam-ı Cedid eliti karşısına Yeniçeri Ocağı’nın konumlandırılması bu bağlamda doğru, ancak eksiktir. Devletin yeniçerilerle sorunu ne idi? Olayın bir söylem ve propaganda, bir de tarihsel gerçeklik boyutu bulunmaktadır. Literatürde, bu iki boyutun arasındaki çizgi belirsizleştirilerek anlaşılmaz bir hale getirilmiştir. Sorun, yeniçerilerin askerlik dışı işlerle, yani, ticaret ve zanaatla uğraşıp esnaflaşmaları mıydı? Nizam-ı Cedid içerisindeki kimselerin de talime ilaveten esnaflığa bulaşmış olmalarına merkezi yönetimin izin verdiği dikkate alındığında bu tez geçerliliğini kaybetmektedir. 18. yüzyıl sonu itibarıyla 400.000 esame sahibinin varlığı bildirilmektedir; oysa, gerçekte askerlikle meşgul olanların sayısı 40.000’den fazla olmamalıydı. Sorun yeniçerilerin ellerinde bulunan esamelerin adeta senet gibi alınıp satılmasının önüne geçilmesi miydi? Bu da gerçek bir sorun olarak görünmemektedir.
4.Soru
Osmanlı Devleti’ni en fazla uğraştıran yatırım aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Haydarpaşa-İzmit Demiryolu
|
Rumeli Demiryolu
|
İzmir-Kasaba (Turgutlu) Demiryolu
|
Rusçuk-Varna Demiryolu
|
Mudanya-Bursa Demiryolu |
Osmanlı Devleti’ni en fazla uğraştıran yatırım Rumeli Demiryolları oldu. Daha önce anlaşma imzalanan üç değişik grubun yükümlülüklerini yerine getirememesi üzerine Avrupa’ya gönderilen Nafıa Nazırı Davud Paşa, 17 Nisan 1869’da aslen Macar yahudisi olan Baron Maurice de Hirsch ile anlaştı.
5.Soru
İlk Türk matbaası kaç yılında kurulmuştur?
1450
|
1493
|
1567
|
1627 |
1727 |
Osmanlı sınırları içinde ilk matbaa, İspanya’dan sürülen Yahudi mülteciler tarafından 1493 yılında kuruldu; daha sonra 1567’de Ermeniler ve 1627’den itibaren de Rumlar tarafından kullanıldı. İlk Türk matbaası ise İbrahim Müteferrika’nın çabaları neticesinde 1727 yılında kuruldu.
6.Soru
Mağşuş sikke ile ilgili hangi bilgi yanlıştır?
İçeriğindeki değerli maden miktarı azaltılmış ve tağşiş edilmiş sikke için kullanılan bir tabirdir.
|
Osmanlı maliyesindeki en büyük tağşişin gerçekleştiği Sultan Abdülmecid döneminde ise gümüş kuruş değerinin %85’ini kaybetti.
|
Alım gücü sınırlı olduğu ve alışverişlerde kabul edilmek istenmediği için sorunlara ve zaman zaman da isyanlara neden olmuştur |
19. yüzyıl Osmanlı piyasalarının da en önemli sorunlarından birisiydi. |
17. yüzyılın ortalarından itibaren Avrupalı tüccarların Osmanlı piyasalarına taşıdığı yabancı mağşuş sikkelerle mahalli paralar da eklendiğinde piyasadaki para karmaşasının boyutları daha iyi ortaya çıkar. |
Osmanlı maliyesindeki en büyük tağşişin gerçekleştiği II. Mahmud döneminde ise gümüş kuruş değerinin %85’ini kaybetti.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Meslek ve Yeni Osmanlılar siyasi hareketinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur?
Islahat Fermanı |
Efkâr-ı umumi |
Kuleli Vakası |
Çerkez Ayaklanması |
Tanzimat Reformları |
Gerçekleşmeden bastırılan Kuleli Vakası, daha sonra Meslek ve Yeni Osmanlılar diye anılacak olan siyasi hareketlere ilham kaynağı olmuştu. Nitekim, bu olayı bir hürriyet hareketi olarak yorumlayan Yeni Osmanlıların önderlerinden Namık Kemal, olaya adı karışanların gizlice yargılanmasını Tanzimat’ın getirdiği hukuki esaslara aykırı olduğunu ifade eder. Doğru cevap C’dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı idari ve sosyal düzeninde daire-i adliyye, yani adalet dairesi, esaslarından birisi değildir?
Devletin düzenleyici gücü kanundur.
|
Devlet için güçlü ordu şarttır.
|
Güçlü ordu için dolu bir hazine gereklidir.
|
Hazine ancak bolluk içinde yaşayan yöneticilerden sağlanmalıdır.
|
Dünya barışı ancak adaletle sağlanabilir. |
Daire-i adliyye’ye göre sağlam bir devlet için gerekli olan orduya ancak bolluk ve huzur içinde yaşayan bir halktan sağlanan hazine ile ulaşılabilir. Adil bir yönetimle de dünya barışı sağlanabilir.
9.Soru
Osmanlıda ilk yabancı gazete hangi dilde yayınlanmıştır?
Fransızca |
İngilizce |
Rumca |
Bulgarca |
İspanyolca |
İmparatorluk sınırları esas alındığında basın faaliyetleri 18. yüzyıl sonlarına kadar götürülebilir. 1795’te İstanbul’daki Fransız elçiliği matbaasında basılan ve Bulletin de Nouvelle adıyla yayımlanan ilk gazeteyi, 1796’da Gazette Française de Costantinople adıyla aylık olarak yayınlanan ikincisi izledi. Doğru cevap A’dır.
10.Soru
Devletin sanayi girişimlerinden vazgeçmesinden sonra, sanayii desteklemek ve girişimcilere yol göstermek üzere Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. Bu komisyon aşağıdaki tarihlerden hangisinde kurulmuştur?
1862 |
1863 |
1861 |
1864 |
1865 |
Devletin sanayi girişimlerinden vazgeçmesinden sonra, 1864’te sanayii desteklemek ve girişimcilere yol göstermek üzere Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. Doğru cevap D dir.
11.Soru
Kâğıt Paranın (Kaime) Çıkarılması hangi padişah zamanında olmuştur?
Avrupa devletlerinin Islahat ferman hükümlerinin uygulanmadığı gerekçesiyle Osmanlı Devleti’ne bir memorandum vermeleri hangi yılda olmuştur?
I. Abdülhamid |
II. Mahmud |
III. Selim |
Sultan Abdülmecid |
Sultan Abdülaziz |
Piyasada sikkeyi temsilen tedavül edecek olan kaimeler paraya olan âcil ihtiyaç yüzünden kalıplarının hazırlanması beklenmeden Ocak 1840’ta el yazılı olarak çıkarıldı.
12.Soru
- Yüzyıl başlarında Osmanlıda ki Toplumsal Yapı ve Değişim ile ilgili gelişmeler bakımından aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
17. Yüzyılda Fransız ihtilali denilen kargaşa dönemi, üretim ve tüketim ilişkilerini ciddi bir biçimde etkiledi. |
Panslavizm: Balkan kökenli tüm milletleri Rusya’nın şemsiyesi altında bir araya getirme hedefidir |
1789’da patlak veren Fransız İhtilâli, yaydığı fikirler nedeniyle Balkan coğrafyasında Osmanlı Devleti açısından olumlu fikirler ortaya çıkarttı. |
Panslavizm politikası, Balkan devletleriyle Rusya arasında sömürgecilik yarışının hızlanmasına etken oldu. |
Taşradan merkeze ve büyük kentlere göçün hızlanması daire-i adliyyenin bazı halkalarının kopmasına, dolayısıyla klasik düzenin çözülmesine yol açtı. |
Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 157 de Siyaset-Toplum İlişkisi ve Etkileşimi konu başlığındaki açıklamalarda tekrar bakılması durumunda :“ A seçeneğinin 17. Yüzyıl Celâlî isyanları denilen kargaşa dönemi, üretim ve tüketim ilişkilerini ciddi bir biçimde etkilediği, B seçeneğinin Panslavizm: Slav kökenli tüm milletleri Rusya’nın şemsiyesi altında bir araya getirme hedefidir. C seçeneğinin 1789’da patlak veren Fransız İhtilâli, yaydığı fikirler nedeniyle Balkan coğrafyasında Osmanlı Devleti açısından yeni sorunlar ortaya çıkarttığı, D Panslavizm politikası, Avrupa devletleriyle Rusya arasında sömürgecilik yarışının hızlanması, Balkanlarda bağımsızlık hareketlerinin başlamasında etken olduğu, E 1789’da tahta çıkan III. Selim, bu durum karşısında Avusturya ve Rusya ile imzalanan antlaşmalarla sağlanan barış ortamından da yararlanarak Nizam-ı Cedit adıyla kapsamlı bir reform programını yürürlüğe koyduğu, “ şeklinde açıklanmaktadır.
13.Soru
I. Silahtarlığı ortadan kaldırmak
II. Sarayda ciddi bir sekretarya kurmak
III. Enderun’un düzenini değiştirmek
Hangisi ya da hangileri II. Mahmud’un saray teşkilatındaki düzenlemelerindendir?
Yalnız I
|
Yalnız II
|
I, II
|
II, III
|
I, II, III |
Mahmud, saray teşkilâtını esaslı bir düzenlemeye tâbi tutmuştur. Bunlar; silahtarlığı ortadan kaldırmak, Sırkitabetini’ni Mabeyn Başkitabeti’ne dönüştürerek sarayda ciddi bir sekretarya kurmak ve Mabeyn Müşirliğini oluşturarak Enderun’un düzenini değiştirmektir.
14.Soru
Silahtarların gördüğü işleri hazine kethüdasına aktararak silahtarlığı ortadan kaldıran padişah aşağıdakilerden hangisidir?
III. Selim |
II. Mahmud |
I. Abdülhamid |
I. Selim |
IV. Murad |
II. Mahmud, saray teşkilâtını esaslı bir düzenlemeye tâbi tuttu. Silâhtar Giritli Ali Ağa’nın 1831’de vefatı üzerine gördüğü işleri hazine kethüdasına aktararak silahtarlığı ortadan kaldırmıştır. Doğru cevap B'dir.
15.Soru
" Madeni paranın (sikke) içerisinde bulunan değerli maden miktarını azaltma işlemine denir, Bunun neticesinde elde edilen değerli madenlerle yeni para basılır ve bu şekilde elde edilen miktar hazinenin kârı olurdu. Sıkıntıya girdikçe bu tedbire başvuran hazine, bir finansman aracı olarak kullandığı bu yöntemle bir yerde halkın elindeki paraya el koymuş olurdu. "
Yukarıda verilen bilgiler aşağıda verilen terimlerden hangisine aittir?
Mağşuş sikke |
Sarraflık |
Yed-i Vahid |
Avans |
Tağşiş |
Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 115 de OSMANLI PARA DÜZENİ VE BANKACILIK konu başlığındaki açıklamalarda " Tağşiş: Madeni paranın (sikke) içerisinde bulunan değerli maden miktarını azaltma işlemine tağşiş denirdi. Bu operasyon neticesinde elde edilen değerli madenlerle yeni para basılır ve bu şekilde elde edilen miktar hazinenin kârı olurdu. Sıkıntıya girdikçe bu tedbire başvuran hazine, bir finansman aracı olarak kullandığı bu yöntemle bir yerde halkın elindeki paraya el koymuş olurdu. " şeklinde açıklanmaktadır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi II. Mahmud zamanında kurulan nezaretlerden birisi değildir?
Bahriye Nezareti |
Dahiliye Nezareti |
Evkaf-ı Hümayun Nezareti |
Divan-ı Deavi |
Maliye Nezareti |
II. Mahmud, Evkafı Hümayun, Divanı Deavi, Dahiliye, Hariciye, Maliye ve Ticaret Nezaretlerini kurarak sadrazamın yetkilerini bunlar arasında paylaştırdı. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.
17.Soru
1846 yılında tamamlanan Zeytinburnu Demir Fabrikası için gerekli alet, makine ve ustalar hangi ülkeden getirtilmiştir?
Belçika |
Hollanda |
İngiltere |
Fransa |
Almanya |
1843 yılında Zeytinburnu’nda boru, ray, pulluk, top, kılıç, süngü, vapur ve fabrika aksamı gibi her türlü demir alet ve eşyayı üretmek üzere bir demir fabrikasının kurulması kararlaştırıldı ve gerekli alet, makine ve ustalar Belçika’dan getirtildi. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.
18.Soru
Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaacılık alt yapısına Türkçe harfli ilk matbaayı kazandıran aşağıdakilerden hangisidir?
Yirmisekiz Mehmed Çelebi |
İbrahim Müteferrika |
II. Beyazıd |
III. Selim |
Humbaracı Ahmed Paşa |
Yirmisekiz Mehmed Çelebi’yle beraber Paris’te bulunan oğlu Said Efendi’nin burada matbaa ile ilgili gözlemleri ve İstanbul’a döndüğünde
bu konuda Müteferrika’ya yaptığı yardımlar sayesinde matbaanın hayat bulduğu iddia edilir. Bu bakış açısının, İstanbul, Selanik, İzmir ve Halep’te Yahudiler, Ermeniler ve Rumlar tarafından öteden beri işletilmekte olan matbaacılık altyapısını inkâr ettiği açıktır. Müteferrika, 1493’ten, II. Bayezid devrinden (1481-1512) beri imparatorlukta zaten var olan matbaacılık alt yapısına Türkçe harfli ilk matbaayı kazandırmıştır. Doğru cevap B'dir.
19.Soru
Osmanlı da İbrahim Mütteferika tarafından kurulan ilk Türk matbaasında, 1729-1829 arasında, yani yüzyıllık zaman diliminde basılan kitap sayısı kaç adettir?
300 adet, |
550 adet, |
1080 adet, |
770 adet, |
180 adet, |
Osmanlı da 17291829 arasında, yani yüzyıl lık zaman diliminde basılan kitap sayısının sadece 180 adet olması bu ilgisizliği ortaya koyar. Satın alanların, sade ve zevksiz buldukları basılı kitapları süsletmek üzere tezhip ustalarına götürmeleri, dönemin kitap algısını ve basma kitaba olan bakışı göstermesi açısından ilginçtir.
20.Soru
" 1846’da inşasına başlandı ve 1850’de üretime geçti. Ürünleri askeri birimler tarafından satın alındı ve finansal kötü yönetim ve yabancı mallarla rekabet yüzünden kapanma tehlikesi atlattı ve sonrasında da başka kuruluşlara devredildi"
Yukarıda anlatılan Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri kapsamında kurulan fabrika aşağıdakilerden hangisidir?
Veliefendi Basma Fabrikası |
İzmit Çuha Fabrikası |
Feshane |
İslimye Çuha Fabrikası |
Hereke Kumaş Fabrikası |
Doğru cevap A olacaktır. Sayfa 110 da DEVLET ELİYLE SANAYİLEŞME konu başlığında " 1846’da inşasına başlanan ve basma, çorap, iç çamaşırı, çadır bezi ve pamuk ipliği üreten Veliefendi Basma Fabrikası 1850’de üretime geçti. Ürünleri askeri birimler tarafından satın alınan ve finansal sorunlar, kötü yönetim ve yabancı mallarla rekabet yüzünden 1860’lı yıllarda kapanma tehlikesi atlatan bu fabrika önce Hazine-i Hassa’ya ve daha sonra da Harbiye Nezareti’ne devredildi. " şeklinde açıklanmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ