Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 21. Deneme Sınavı

1860’lı yıllara kadar oldukça yavaş ilerleyen Osmanlı matbaacılığı, bu tarihten sonra gazete ve dergi yayıncılığında görülen hareketlilikle birlikte nitelik ve nice­ lik bakımından gelişti. 1860’ta ilk özel gazete olan Tercüman­ı Ahval ve 1862’de de Tasvir­i Ef­kâr çıkmaya başladı. 1870’ten sonra ise Ahmed Mithat Efendi, Mihran Efendi ve Ebüzziya Tevfik’in dizi yayıncılığı ve cep kitaplarıyla matbaa alanında hissedilir bir hareketlilik yaşandı.

1831’de yayın hayatına başlayan gazete Takvim-i Vekayi’dir. Doğru cevap C'dir.

Meclis­-i Ahkâm­-ı Adliyye, 5 Mart 1868’de Şûra­-yı Devlet ve Divan-­ı Ahkâm-­ı Adliyye olarak ikiye ayrıldı.

Tanzimat döneminin sonu ise başlangıcına göre daha tartışmalıdır. Dönemin, Sadrazam Âli Paşa’nın öldüğü tarih olan 1871’le, Midhat Paşa’nın sürgüne gönderildiği tarih olan 1877’yle, Osmanlı parlamentosunun kapatıldığı tarih olan 1878’leveya Duyun-ı Umumiyye İdaresi’nin kurulduğu tarih olan 1881’le sona erdiği yönünde görüşler mevcut ise de, genelde kabul edilen görüş, 1878’de parlamentonun kapatılmasıyla birlikte bu dönemin sona erdiği yönündedir. 

Albayrak.

Yukarıdaki bilgilerin tümü Adaletname’yle ilgili geçerli tanımlardır. 

Osmanlı Devleti’nde İlk örgütlü işçi ey.emi olarak 1863’te Zonguldak kömür madeni işçilerinin iş bırakması görülüyor. Doğru cevap D dir

Doğru cevap B olacaktır. Sayfa 169 Gündelik Yaşamda Yeni Mekânlar ve Alışkanlıklar konu başlığında  " Beyoğlu semti, iktisadi ve siyasi gücün sembolü olarak 19. yüzyıl boyunca gelişti. 1858’de Altıncı Daire-i Belediyye ismiyle Paris belediyesi model alınarak oluşturulan ilk modern belediye teşkilâtı burada kuruldu ve Beyoğlu yüzyılın sonlarına doğru Avrupa kentlerinin görüntüsüne büründü." Şeklinde açıklamalar yer almaktadır.

Farklı din ve mezheplerdeki tebaanın çocuklarının beraberce okuyacakları bir okul projesine yönelik olarak 1868'de Mekteb-i Sultani açılmıştır. 

Abdülhamid döneminde Topkapı Sarayı’ndaki Hünkâr Sofası “mabeyn” adını almıştır; ayrıca I. Selim dairesi bazı eklerle “yeni mabeyn” adıyla düzenlenmiştir. 

1847

Başlangıçta Yeni Osmanlılarla aynı saf­ta yer alıp sonra yollarını ayıran Meslekçiler’den Mehmed Bey, Nuri Bey ve Reşad Bey ise Hüseyin Vasfi Paşa’yla birlikte İttihad ve İnkılâb adlı gazeteleri çıkardılar. Meşveret usulünün, yani İslâmî esaslara dayalı anayasal parlamenter bir rejimin kurulması, toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde özgürlük sınırlarının genişletilmesi, sadrazamların ve yüksek rütbeli devlet adamlarının icraatlarından ötürü sorumlu tutulup gerektiğinde yargılanması, lüks ve israfın engellenmesi, ülkenin kalkınmasını sağlayacak iktisadi önlemlerin alınması, eğitim seferberliğinin başlatılarak halkın cehaletten kurtarılması, misyonerlerin faaliyetlerine karşı Müslümanların dinlerine sahip çıkması, İslâmî prensiplerden taviz verilmemesi ve Batı taklitçiliğinin terk edilmesi gibi konuları gazetelerinde işlediler. Doğru cevap E'dir.

Meclis-i Vâlâ ile başlayıp Meclis-i Tanzimat ve Meclis-i Ahkâm-ı Adliyye ile devam eden gelenek üzerine oturan şûra-yı Devlet, Danıştay’ın temelini oluşturur. 

Osmanlı’da 16. yüzyıl sonlarında merkeziyetçi devlet yapısında başlayan çözülme, savaşlarda alınan yenilgiler, özellikle 17. yüzyılda Anadolu’da siyasi, ekonomik ve sosyal düzeni alt üst eden ve Celâlî isyanları denilen kargaşa dönemi, üretim ve tüketim ilişkilerini ciddi bir biçimde etkiledi. 

18.ve 19. yüzyıllar, Osmanlı Devleti’nde reform çabalarının ivme kazandığı dönemlerdi. Ancak Lâle Devri (1718­1730) olarak nitelenen döneme, Patrona Halil; Nizam­ı Cedid reformlarına ise Kabakçı (1807) diye sonradan meşhur olan isyanlarla son verilmiş olması, bu tür girişimlerin ne denli riskli olduğunu göster­ mişti. Bu nedenle 19. yüzyılın neredeyse tamamında, II. Mahmud (1808­1839), Abdülmecid (1839­1861), Abdülaziz (1861­1876) ve özellikle de II. Abdülhamid devirlerinde (1876­1909) iktidarlar, kamuoyunun düşüncelerini öğrenmek ko­ nusunda hayli istekli ve tedbirli davrandı. Bu istek hafiye teşkilatı ve jurnalcilik yoluyla bazen toplumu sindirmeye ve basın­yayın organlarını sansür yoluyla sı­ nırlamaya kadar vardı.

Özellikle 1826­1856 arasında gerçekleştirilen kapsamlı reformlarla, klasik Os­ manlı düzeni zihniyet ve kurumlarıyla birlikte dönüştürüldü. Devlet, bu süreçte uygulamaya koyduğu yeniliklerin kamuoyunda ne tür etki ve tepkiler yarattığını belirlemek amacıyla ve hafiyeler aracılığıyla havadis jurnalleri adı verilen istihba­ rat raporları hazırlattı. Dolayısıyla kamuoyunun bakışının doğrudan ve kontrollü bir biçimde idari birimlere ulaştırıldığını söylemek mümkündür.

Osmanlı İmparatorluğu, Batıda iki yüzyıl önce örnekleri görülen ve iç ve dış kamuoyunu yönlendirmekte etkin bir araç olan gazeteyi, ancak 19. yüzyılın ilk yarısında gündemine alabildi. 1 Kasım 1831’den itibaren Takvim-i Vekayi adlı resmi gazete yayınlanmaya başlandı. Doğru cevap C dir.

Babasının yolundan giden Sultan Abdülmecid de hükümdarla halk arasındaki mesafeyi olabildiğince azaltmak ve sorunları yerinde görmek amacıyla 1844 ve 1846’da İzmit, Bursa, Çanakkale, Adalar vb. yerleri kapsayan yurt gezilerine çıktı; idari ve askeri birimleri sık sık teftiş etti. Haberleşme ve ulaşımın yanında, örgün eğitim ve özellikle kızların eğitimi alanlarında padişahın yakın ilgi ve takibiyle önemli mesafeler alındı. Sivil­askeri okulların sınav ve mezuniyet törenlerinde hazır bulunması, önceki dönemlerle kıyaslanmayacak derecede yönetenle yöneti­ lenler arasındaki mesafeyi azalttı.

Doğru cevap C olacaktır. Sayfa 121  de DEMİRYOLLARI VE ULAŞIMDA MODERNLEŞME konu başlığındaki açıklamalara  tekrar bakılması durumunda”  C seçeneğinin 23 Eylül 1856’da İzmir-Aydın arasında demiryolu inşa imtiyazının İngilizlere verildi. “şeklinde açıklanmakta olduğu görülür.

1874’te de yetim mallarını muhafaza ve işletmek üzere şeyhülislâmın nezaretinde Meclis-i İdare-i Emval-ı Eytam kuruldu. 

Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Esasen yukarıda sıralanan makamat-ı mübareke gibi görünür nedenler Kırım Savaşı’nın (1853-1856) gerekçesi olamaz; gerçek ne- den Osmanlı coğrafyası üzerindeki uluslararası rekabetti. Bilindiği gibi, İngiltere ile Fransa, bu savaşta Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’nin yanında yer almıştı.