Konar-Göçerlerin Boş Alanlara Yerleştirilmeleri bu döneme ait değildir

“Yörük”, kelimesi “yürümek” fiilinden gelip o dönemde hala yerleşmeyip konargöçer hayatlarını devam ettiren Türkmenler için kullanılan bir kelimedir. Doğru cevap D şıkkıdır. 

İskân kelime manası dışında Osmanlı
Devleti’nde yoğun bir şekilde uygulanmış ve çeşitli maksatları ihtiva eden geniş bir kavramdır.
1071 Malazgirt zaferi ile birlikte Türklerin fetih
sahası içine giren Anadolu, bu siyaset sayesinde
Türkleşmiş ve İslamlaşmıştır. Osmanlıların fetihlerinin kalıcı bir hale gelmesi, devletin uzun
süre devamı ve bugün Balkanlarda Türk varlığı
yine bu siyasetin sistemli bir tarzda uygulanması
neticesinde olduğu görülecektir.

Kanuni Sultan Süleyman devrinden itibaren Yörüklerin
devlet tarafından aşağıdaki işlerle görevlendirildikleri anlaşılmaktadır.
a. Sahil bölgelerinde yaşayanlar gemi yapım malzemesi temini ve gemi yapı
mında,
b. Yolların emniyeti ve tamiri, köprü yapımı ve tamiri, derbendçilik, suyolu
yapımı ve tamirinde,
c. Madenlerde,
d. Seferler sırasında menzillere zahire indirmekte,
e. Seferler sırasında topların naklinde,
f. Kale yapım ve onarımı faaliyetlerinde görevlendirilmişlerdir.

Konar-göçerler, üzerinde yaşadıkları toprağın tasarruf şekillerine göre timâr, zeamet, hâs, efkaf reayası olabilirlerdi. Bu durum onların hukuki durumlarını ve verecekleri vergiler açısından bir değişiklik meydana getirmezdi. Yani vergilerini, toprağı kimden kiraladılarsa ona verirlerdi. Çift-bozan, toprağını terk edenlerden timârlı sipahiler tarafından alınırdı. Bir nevi tazminattır.

Tekke ve zaviyelerin bir kısmı devlet tarafından bilhassa yolculuk için tehlikeli olan yerlere tesis ediliyordu. Bu bakımdan dağlarda, aşılması zor boğaz ve geçitlerde kurulan tekkeler, askerî sevk ve idareyi kolaylaştırmak, ticarete engel olabilecek eşkıya vb. kimselere mani olmak için birer jandarma karakolu vazifesi görüyorlardı. Bu hizmetin yanında tekkeler karlı ve yağmurlu günlerde de yolculuk yapan veya ticari sevkiyatta bulunanlara birer sığınak oluyordu. Tekkeler yolculara hizmet etmek, onlara yemek yedirip gecelemelerini sağlamak karşılığında her türlü vergiden muaf sayılıyorlardı.

Osmanlı tarihlerinde Gaziyân-ı Rum, Abdalân-ı Rum, Ahiyân-ı Rum, Alperen olarak isimlendirilen bu dervişlere araştırmacılar Kolonizatör Türk Dervişleri
adını vermişlerdir.

Menzil: Sözlükte bir günlük yol, yol üzerindeki konak yerleri veya ev manâlarına gelmektedir.

XVII-XVIII. yüzyıllarda uyguladığı iskân siyaseti eşkıyalık hareketleri önlenemez bir boyut kaydeden konar-göçerlerin devlet eliyle iskânı teşebbüsüdür. Bu dönemdeki belli başlı iskân yerleri Kütahya, Aydın, Konya, Karaman, Antalya, İç-il, Ankara, Nevşehir, Çukurova, Diyarbakır, Malatya, Rakka, Halep havalisi ve Kıbrıs Adası olmuştur.

Ebu’l-gazi “ Türk-manend” yani “Türk’e benzeyen” kelimesinin Farslar tarafından verildiğini, fakat halkın telaffuzunda Türkmene dönüştüğünü söyler. Doğru cevap A şıkkıdır. 

Çobanoğulları Beyliği’nin XIII. yüzyılın sonlarında Bizans İmparatorluğu ile barış yaparak, gazâyı terk etmeleri üzerine bu görevi onlara bağlı olarak, Söğüt-Domaniç havalisinde yaşayan Osmanlılar devralmıştır. Böylece gazâ ve yeni fethedilen yerlere yaptığı sistemli iskân politikası sayesinde büyük bir devletin temelleri atılmaya başlanmıştır.

Osmanlı Devleti XVII. yüzyılda harap ve sahipsiz yerlere konar-göçer aşiretleri
yerleştirerek, buraları ziraata açmak ve bu yolla devlet gelirlerini yükseltmek yönünde bir iskân politikası takip etmeye başlamıştır. Bu politika XVIII. yüzyılda
da devam ettirilmiştir. Osmanlıların bu devirde böyle bir politika belirlemesinin
sebeplerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
a. Uzun savaşlar yüzünden meydana gelen ekonomik buhranlar.
b. İç karışıklıklar ve isyanlar.
c. Devlete yeni gelir kaynakları meydana getirebilmek için harap ve boş alanların ziraata açılması.
Toplum yaşantısı içerisinde

Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılın başlarından itibaren doğuda ve batıda yürütülen sürekli savaşlar ve Anadolu’da çıkan Celalî İsyanları yüzünden timâr sistemi bozulmaya başlamıştı.

Osmanlı Devleti’nde diğer bir iskân metodu vakıflar ve temlikler yoluyla yapılmıştır. Fethedilen yeni bölgelerin imar ve iskânını gerçekleştirmek için bizzat kendisinden faydalanılan vakıflar olarak külliye, câmi, mescid, imaret, medrese, köprü vs. hayır eserleri meydana getirmek, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan beri uyguladığı fetih metotlarından birisiydi. Bu şekilde vakıflar yoluyla sosyal imkânları oluşturulmuş bir bölge çevreden gelen halk tarafından iskân olunmaya başlanıyordu. Böylece kısa zamanda o vakıf eserinin etrafında mahalleler oluşuyor ve bir kasaba hâline gelmesi sağlanmış oluyordu. Mesela İznik’in fethinden sonra şehrin en büyük kilisesi câmiye dönüştürülürken, bir manastır da medreseye çevrilmiştir. Ayrıca Yenişehir Kapısı civarında bir imaret de yaptırılmıştır. Böylece yeni fethedilen yerlere iskân edilen Müslüman Türkmenlerin ibadet ve eğitim gibi hizmetlerden kolayca yararlanmaları sağlanmaktaydı. Sultan II. Murad’ın Ergene Suyu’nun üzerine bir köprü yaptırmasından sonra bu köprünün çevresi iskân olunarak, bugünkü Uzunköprü Kasabası meydana gelmiştir. Aynı şekilde II. Selim zamanında Eski-il Kazâsı’nda Sultaniye Mamuresi’nin yapılmasıyla Karapınar bir kasaba olarak ortaya çıkmıştır.

Konar-göçerler sahip oldukları koyun sürülerinin karşılığında timâr, hâs sahiplerine, vakıf görevlilerine ağnam vergisi adı verilen koyun vergisi öderlerdi. Bu verginin tahsili için belirlenen koyun miktarı genellikle 24 olarak belirlenmişti. Bu miktardan az koyunu olanlardan bennak vergisi alınırdı.