Yanıt Açıklaması:

Bağlama uygun olmayan ifadeler kullanmak, anlamsız ifadeler ya da yalnızca kendisi için anlam taşıyan ifadeler kullanmak sıra dışı ve yinelenen konuşma ile ilgili olup iletişimle ilgili sorunlara örnektir.

Yanıt Açıklaması: Otistik özellikler gösteren bireyler duyusal uyaranların bazılarına karşı aşırı duyarlı ya da duyarsız davranabilirler. Örneğin, kendisine ismiyle seslenildiğinde duymuyormuş gibi görünen bir çocuk evin dışından ve uzaktan gelen motosiklet sesine hıçkırıklarla ağlayarak tepki verebilir.

Yanıt Açıklaması: Özel eğitimde öğretim sürecini genel eğitimden ayıran dört önemli özellik: a) özel eğitimin kapsamı, b) özel eğitimin içeriği, c) içeriğin nasıl ve nerede öğretileceğinin planlanamsı ve d) öğretimin değerlendirilmesidir.

Yanıt Açıklaması:

Sosyal hizmet uzmanlarının sorumlulukları arasında; özel gereksinimli çocuğa sahip ailelere yararlanabilecekleri özel eğitim ve diğer hizmetlere ilişkin seçenekler sunma, aileyi yasal hakları ve ilgili toplumsal kaynaklar konularında bilgilendirme, ailede özel gereksinimli bireyin kabul edilmesini sağlama ve ailenin yaşam kalitesini artırmaya yönelik bireysel ve grup çalışmaları yapma, toplumsal bilinçlenmeyi sağlamak amacıyla özel gereksinimli bireyler ve ailelerin katılımının sağlandığı toplumsal boyuttaki çalışmaları planlama olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması:

Ülkemizde, bünyesinde tıp fakültesi bulunduran bazı üniversitelerde erken eğitim döneminde özel gereksinimli çocukların eğitim gereksinimlerini belirlemek için formal değerlendirmeler yapılmaktadır. Erken çocukluk döneminde, değerlendirmeye yönelik kullanılan testler, gelişmiş ülkelerdeki testler ile benzerlik göstermektedir. En sık kullanılan testler arasında, Bailey Bebek Gelişim Envanteri, Denver II Gelişimsel Tarama Testi, Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE), Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı Gelişim Becerileri Envanteri (KAEEP) ve Portage Kontrol Listesi yer almaktadır. Ayrıca, erken çocukluk gelişimini değerlendirmek için son yıllarda Gazi Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracı (GEÇDA)’nın kullanıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Otizm spektrum bozukluğu tanısı koyulmuş bireylerin yaklaşık %70-80’inde zihinsel yetersizlik gözlenmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Görme yetersizliğinin belirtileri fark edildiğinde, bireyin en kısa sürede bir göz doktoruna giderek tıbbi değerlendirmeden geçmesi sağlanmalıdır. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir: • Gözlerini sıklıkla ovuşturma ve kaşıma • Gözlerde sulanma ve kızarma • Işıktan rahatsız olma • Sık sık göz kırpma • Çevredeki nesneleri fark edememe • Çevredeki nesnelere çarpma • Çevredeki nesnelerin hareketini takip edememe • Renkleri ayırt edememe • Odaklanmada sorun yaşama vb.

Yanıt Açıklaması:

Günümüzde otizm spektrum bozukluğuna neden olan faktörlerin neler olduğu henüz tam olarak belirlenebilmiş değildir. Otizm spektrum bozukluğunun olası nedenlerine ilişkin ortaya konan iddiaların bir bölümü bilimsel yaklaşımdan uzak bir anlayışla üretilirken özellikle genetik ve nöroloji alanında yapılan bilimsel nitelikli çalışmalarla otizm spektrum bozukluğunun nedenleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Bugüne değin otizm spektrum bozukluğuna neden olduğu düşünülen faktörleri kalıtsal faktörler ve çevresel faktörler olmak üzere iki başlık altında toplamak mümkündür. Çevresel faktörler ise fiziksel ve sosyal faktörler olarak iki ayrı başlık altında ele alınabilir. Ancak daha önce de belirtildiği gibi otizm spektrum bozukluğunun ortaya çıkışında kalıtım ve çevrenin ne düzeyde katkısı olduğu henüz tam olarak bilinmemektedir. Nedenleri tam olarak bilinmemesine rağmen, bilim dünyasında otizm spektrum bozukluğunun kalıtsal temellerinin olduğu üzerinde uzlaşılmaktadır. Otizm spektrum bozukluğunun genetik temellerinin nörolojik bozukluklara neden olduğu düşünülmektedir. Genetik bağlantılarının olduğunun düşünülmesinin temel nedeni, otizm spektrum bozukluğuna bazı ailelerde daha sık rastlanmasıdır. Ayrıca, bir kardeşte otizm spektrum bozukluğunun görülmesi diğer kardeşte de aynı sorunun ortaya çıkma olasılığını artırmaktadır. Ancak otizm spektrum bozukluğunu aktaran gen henüz belirlenemediği için bu nörolojik sorunun kalıtsal olarak aktarıldığı henüz kesin olarak iddia edilememektedir. Otizm spektrum bozukluğu alanında yer alan alt gruplar içerisinde genetik temeli belirlenmiş olan tek kategori rett sendromudur. İkizler üzerinde yürütülen çalışmalarda tek yumurta ikizlerinden birinde otizm spektrum bozukluğu görülürken diğer ikizde görülmediği durumlarla karşılaşılmıştır. Bu durum, genetik nedenler dışında başka faktörlerin de otizm spektrum bozukluğunun ortaya çıkmasına katkı sağlayabileceği düşüncesini ortaya çıkarmaktadır. Sosyal çevreye ilişkin özellikler anne-babaların çocuk yetiştirme yaklaşımları, kişilik özellikleri, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi gibi faktörlerle örneklendirilebilir. Ancak bugüne değin sosyal çevreye ilişkin herhangi bir faktörle otizm spektrum bozukluğu arasında bir ilişki bulunamamıştır. Geçmişten bugüne değin fiziksel çevreye ilişkin bazı etmenlerin otizm spektrum bozukluğuna neden olma olasılığı üzerinde durulmuştur. Otizm spektrum bozukluğu alanında sıkça gündeme getirilen olası fiziksel etmenler arasında çevresel toksinler (örn. ağır metaller), civa bulunduran aşılar ve buğday, yulaf, çavdar gibi besinlerde bulunan glüten ve sütte bulunan kasein proteinleri bulunmaktadır. Ancak burada sıralanan çevresel faktörlerin hiç biri ile otizm spektrum bozukluğu arasında ilişki bulunamamıştır.

Yanıt Açıklaması:

Uzman ve aile arasında etkili iletişimin kurulabilmesi için öncelikle aralarında güvene dayalı bir iletişimin kurulması gerekir. Bu güvenin kurulmasının birinci koşulu, ailenin uzmana güven duymasıdır. Örneğin anne babalar çocuklarıyla ya da aileleriyle ilgili bilgileri, uzmana izin vermedikçe diğer ailelerle ya da çalışanlarla paylaşmayacağından emin olmalıdır. Bu güven ortamının kurulması, aynı zamanda aileye her bakımdan saygı duyulduğunun ifade edilmesi anlamına da gelir. Görüldüğü gibi her bir husus uzmanların, anne babalarla yaptıkları çalışmalarda önemlidir. Uzmanların kişiler arası iletişim becerilerine sahip olması ve aileden gelen dönütlere duyarlı olması anne babalarla çocukları hakkında yapacakları çalışmaları planlamada bir önkoşuldur. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi maddeler arasında yer alan “aile ile sürekli ve yoğun iletişim kurulması” etkili iletişim için dikkate alınması gereken bir ilke değildir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) tıbbi değerlendirme sürecinin hemen ardından özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin eğitim boyutunda ilk hizmet alacakları yerlerdir. RAM’larda, çocuğun durumu çok yönlü standart ölçme araçlarıyla değerlendirilmektedir. RAM’larda “Eğitsel Değerlendirme ve İzleme Ekibi” tarafından yapılan ayrıntılı değerlendirme ile öğrencinin özel eğitim hizmetlerinden yararlanmayı gerektirecek bir yetersizliğe sahip olup olmadığı belirlenir. Ayrıntılı değerlendirme, sınıflama ve bir eğitim ortamına (özel eğitim okuluna/sınıfına ya da kaynaştırmaya yerleştirilmesi gibi) yerleştirme ile sonuçlanan bir süreçtir ve öğrencinin eğitim yaşantısı açısından geleceği hakkında son derece önemli kararlar alınır.

Yanıt Açıklaması:

Bebeğin başındaki büyümenin yavaşladığı; ellerini amaca uygun biçimde kullanan çocuğun ellerini kullanmakta güçlük çektiği; elleri birbirine vurmak, sürtmek gibi kendini uyarıcı davranışlar sergilemeye başladığı; yürüme
ve dengeyle ilgili güçlükler yaşadığı bozukluk Rett sendromudur. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Rett sendromu neredeyse yalnızca kızlarda görülen; genellikle çocukların 5-30 aylık dönemi içinde ortaya çıkan ve giderek ilerleyen bir gelişimsel yetersizlik türüdür.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki şıklara bakıldığında A şıkkında ifade edilen zihinsel yetersizliğin hem fizyolojik (genetik faktörler vb.) ve çevresel faktörler (yoksulluk vb.) etkisiyle oluşabildiği çıkarımı yapılabilir. Ancak diğer şıklarda yer alan bilgiler her ne kadar doğru olsalar da soruda verilen bilgiler ile çıkarım yapılamayacak bilgilerdir. Bu nedenle doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Genellikle ağlama, tepkisiz kalma ve kendini çaresiz hissetme şeklinde ortaya çıkan aile tepkisi Şok’tur. Doğru yanıt E seçeneğidir.