Ünite 1: Spor Yönetimine Giriş: Temel Konular

Spor Kavramı

Spor, çoğu zaman günlük hayattaki sağlık ve eğlenceli aktiviteleri akla getirse de tanım olarak bir rekreasyon, bir yarışma, bedensel ve fiziksel bir aktivite ve dansı ifade etmektedir. Spora ilişkin faaliyetler daha önceleri temel ihtiyaçlar için kullanılmış olsa da günümüzde bir sosyal katılım, sağlık kazanma aracı, bir iş veya bir eğlence olarak yer bulmuştur. Tarihteki ilk sporlar araçlı veya araçsız ancak savunma ve saldırı kökenli olmuştur. Bunun en açık örneklerinden biri M.Ö. 3000 yıllarına kadar geçmişte izleri bulunan okçuluk sporudur.

Antik çağda spor beceri ve eğitim amaçlı kullanılmıştır. Bu en yaygın olarak Roma ve Yunan uygarlıklarında mevcuttur. 19. Yy. Sonrasında Hümanizm ile birlikte insanın tanınmaya başlaması ve keşfedilmesiyle birlikte spor istenen insan tipini yaratmak bakımından önemli bir güce sahip olmuştur.

Sporun modern dönemde insan hayatına girişiyle birlikte okullarda ve günlük yaşamda spor vazgeçilmez aktivitelerden biri haline gelmiştir. Özellikle 1960’lardan sonra spor, çok hızlı bir şekilde değişmiştir.

Yönetim Kavramı

Yönetim, ortak bir uzlaşıyla tanımlanabilen bir kavram değildir. Bazen idare bazen sevk ve idare bazen ise kurum ya da örgüt anlamında kullanılmaktadır. Yönetim başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, hammaddeleri, yardımı malzemeleri ve zamanı birbiri ile uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamı olarak tanımlanabilir.

Yönetim kavramını bazıları bir süreç, bir sanat ya da bilim olarak ele almaktadır. Ancak hepsinin temelinde insan ve insana hizmet eden çeşitli madde ve parasal kaynaklar söz konusudur.

Spora ilişkin yönetim tanımları, sporun bir bilim dalı olarak ortaya çıkmasıyla birlikte gündeme gelmiştir. Sporda yönetim , spor ile ilgili kurulmuş örgüt veya organizasyonların en verimli ve iyi bir şekilde yürüyebilmesi için insan ve madde kaynaklarını etkin ve uyumlu kullanma süreci olarak tanımlanabilir.

Yönetici Kavramı

Yönetim için olduğu gibi yönetici kavramı da çok eskiden beri var olan bir kavramdır.

Spor yönetimi bakımından yönetici kavramı, spor örgüt ve organizasyonunun belirlenmiş amaçlara ulaşması için insan ve hammadde kaynaklarını en verimli ve uygun bir şekilde kullanan, olaylara ve kişilere yön veren kişi olarak tanımlanabilir.

Organizasyon Kavramı

Bir örgütün fonksiyonlarını yerine getiren her parçası o örgütün organı olarak düşünülebilir. Bu bağlamda organizasyon, bu fonksiyonların oluşturulması sürecini kapsayan bir sistem olarak tanımlanabilir. Organizasyonun soyut ve somut unsurları bulunur.

Organizasyonlar birer tasarım ürün olduklarından kendilerini oluşturan birtakım değerler de bulunmaktadır. Bu değerler;

• Stratejik amaçlar
• Vizyon
• Yapı
• Kültür
• Bilgi
• Beceri

Olmak üzere 6 başlıkta toplanabilir. Bu değerler, organizasyonun sağlık bir biçimde işlemesi için korunması gereken varlıklardır.

Büyük spor organizasyonlarının ciddi bir organizasyonel beceri ve organizasyonel değerler bütünü gerektirmesinden ötürü bu tür oluşumlarda planlama, koordinasyon, görev sorumluluklarının dağıtımı ve denetlenmesi gibi konular üst düzeyde bilgi, beceri ve özveri gerektirir.

Spor Yönetimi

Spor yönetimi, spor örgütü ya da kuruluşunun amaçlarına ulaşabilmesi için gerekli madde ve insan kaynaklarını kullanması olarak tanımlanabilir.

Profesyonel bir çalışma alanı olarak spor yönetimi, pek çok yazar bakımından spor ve fiziksel aktivite alanı ile ilgili ürün ve hizmetler üreten kuruluşların planlama, organizasyon, yöneltme, kontrol, bütçeleme, liderlik etme ve değerlendirme becerilerinin birleşimi olarak tanımlanmıştır.

Profesyonel bir alan olarak spor yönetimi ilk kez ABD’de ortaya çıkmıştır. Buna ilişkin ilk müfredat 1957’de Los Angeles Dodgers takımının sahibi W. O’Malley in Ohio Üniversitesinden J. Mason’a spor yönetimine ilişkin bir soru sorması ile gündeme gelmiştir. Profesyonel ve çağdaş spor yönetimi kavramı organizasyon yapısı, bilgi akışı, personel ve gönüllüler arasındaki iletişim, teknoloji kullanımı, halkla ilişkiler, medya, bütçeleme, tesisler, denetim ve kontrol, tanıtım, duyurular ve spor çevreleriyle ilişkileri kapsayan geniş kapsamlı bir değerler bütününü ifade etmektedir.

Spor yönetiminde görev grupları;

• Organizasyon yönetimi
• Bilgi yönetimi
• Egzersiz ve Spor Bilimleri

Olmak üzere 3 grupta toplanabilir. Ayrıca bu üç grup tarafından ortak olarak bağlı bulunulan;

• Pazarlama ve satış
• Yazışmalar
• Halkla ilişkiler
• Toplum ilişkisi
• Kayıt tutma

Gibi genel spor yönetim görevleri de bulunmaktadır.

Çağdaş spor yönetiminde yöneticilerin birtakım teknolojik becerilere sahip olması beklenmektedir. Bunların en tipi örnekleri bilgisayar kullanımı veri işleme ve kullanma becerileridir.

Spor yönetimi kavramı giderek daha tanınır hale gelmekte, toplum tarafından bilinirliği artmakta ve üniversitelerde bilimsel çalışma alanları olarak kendine yer bulmaktadır.

Sporun fiziksel, zihinsel, duygusal ve ruhsal etkilerinin gücü, spor örgütlerinin ve organizasyonlarının, sporun dinamik doğasına uyum gösterecek nitelikte olmasını zorunlu kılmaktadır.

Spor yönetiminin felsefesi, spor endüstrisi içerisinde yer alan spor ile ilişkili ana ve yan ürünlerin sevk ve idaresi ile organizasyonların ve işletmelerin amaca uygun bir şekilde varlıklarını sürdürmesi için gerekli yönetimsel becerilerin uygulanması olarak belirtilmektedir.

Spor yönetimi bilimsel olarak ilk kez ABD de işlenmeye başladıktan sonra başka ülkelerde de lisans ve yüksek lisans düzeylerinde çalışılmıştır.

Spor günümüzde stoklanma özelliği olmayan, hizmetin ve tüketimin müşteri memnuniyetine doğrudan bağlı olduğu bir endüstri olarak var olmaktadır.

Spor yönetiminin ayırt edici özellikleri spor pazarlaması, sporun kurumsal, mali yapısı ve spor endüstrisinin kariyer yolları olarak belirtilmiştir.

Stratejik yönetim açısından spor yönetimi, hem teorik hem de uygulamaya dayalı bilgilerin harmanlandığı bir yönetim olmalıdır.

Organizasyonel yapı bakımından spor yönetimi, gönüllü ve ücretli çalışanların iyi motive edildiği, dengeli ve eşit bir kontrol sürecini geliştirmeyi kapsamalıdır.

İnsan kaynakları yönetimi bakımından spor yönetimi, temelde etkili ve tatminkâr işgücünün sağlanması bakımından büyük öneme sahiptir.

Liderlik bakımından spor yönetimi, liderliğin iyi anlaşıldığı ve lidere inancın kuvvetli olduğu bir yönetimi ifade etmektedir. Spor yönetimi bakımından başarılı bir lider olmak için;

• Verimliliği sağlamak ve sürdürmek
• Olumlu ve etkin iletişim kurabilmek
• Örgütsel ve bireysel amaçları birleştirebilmek
• Sporcular ve çalışanların motivasyonunu yüksek düzeyde tutabilmek
• Çalışma ortamını en iyi şekilde hazırlamak
• İyi bir rol model

Şeklinde 6 başlık bakımından özverili olmak gerekir.

Organizasyon kültürü bakımından spor yönetimi, spor örgütlerinin temelinin insan olduğunu unutmamak ve sporun toplumsal boyutunu içselleştirmeyi akla getirmektedir.

Spor Organizasyon Tipleri

Spor organizasyonları küçük ya da büyük, profesyonel ya da amatör şekilde çok geniş bir çeşitlilikte görülmektedir.

Özel organizasyonlar, kar amacı güden ve kar amacı gütmeyen olmak üzere 2 türde mevcuttur. Kar amaçlı organizasyonlarda bireysel veya grupsal yatırımcıların dâhil olduğu ve bunlar tarafından yönetilen yapılardır. Sahipliğine göre bu yapılar;

• Tek sahipli
• Ortaklık
• Kolektif

Olmak üzere 3 sınıfta toplanabilir.

Özel ve kar gütmeyen organizasyonlar ise üyelerinin sahip olduğu, kazanç amacı ile faaliyet göstermeyen organizasyonlardır. Örneğin kamu kurumları bünyesindeki spor takımlar özel olmakla birlikte kar amacı gütmemektedir.

Halk organizasyonlarında ise spor organizasyonları pek çok amaç için var olabilir. Bunlar sosyal etkileşim, kültürel aktivite, yardım ve başka birtakım açalar için kurulabilirler.

Halk organizasyonları;

• Resmi
• Gönüllü
• Yarı halk

Olarak üçe ayrılabilir.

Spor Yönetim Çevresi

Spor örgütlerinin etrafında ekonomik, politik, sosyokültürel, demografik, ekolojik ve benzeri pek çok çevresel kurum bulunmaktadır.

Spor yöneticilerinin, firmalarının hangi tip olması gerektiğine çevrelerinin boyutu ve niteliğine bakarak karar vermeleri gerekmektedir.

Küreselleşme ile birlikte sporun üretim ve tüketim yolları önemli ölçüde değişmiştir. İletişim alanındaki gelişmelerle birlikte sporun da değişim hızı ve çeşitliliği artmıştır. Dolayısıyla sporun tüketim alanı genişlemiş ve sporu tüketen tüketici tipi de farklılaşmıştır.

Son 30-40 yıl içerisinde spor alanında görülen değişim oldukça büyüktür. Bu değişimle birlikte spor, daha profesyonelce ele alınan bir oluşum haline gelmiştir. Bu ise bu alanda yetiştirilmiş kalifiye eleman gereksinimini ortaya çıkarmıştır.

Günümüzde spor yönetiminin çevreleri arasında sanayi, sağlık, eğlence, medya, eğitim ve teknoloji gibi pek çok alandan kişi, kurum ve oluşumlar bulunmaktadır.

Spor Endüstrisindeki Bölümler

Spor endüstrisinde bölümler;

• Spor performans
• Spor üretim
• Spor promosyon

Olmak üzere 3 tanedir.

Spor performans bölümü, tüketiciler için katılımcı ve seyirci olarak ürün sunumunu gerçekleştiren bölümdür.

Spor üretim bölümü, ihtiyaç duyulan ve talep edilen ürünlerin yer aldığı bölümdür. Bu, aynı zamanda performansı etkileyen her türlü malzemenin üretildiği ortamdır.

Spor promosyon bölümü, en popüler alanlardan biridir. Spor organizasyonlarının içerisinde bulunan kişiler, iş bulma güçlüğü çekmedikleri gibi spora ilişkin pek çok farklı iş alanında da çalışabilirler.

Günümüzde pek çok spor türü olmakla birlikte bu spor türlerinin de beraberinde getirdiği oldukça çok çeşite sahip ürün grupları da mevcuttur. Bu ürün gruplarındaki çeşitlilik aynı zamanda spor endüstrisinin ilişki içerisinde bulunduğu başka endüstrilerin sayısının çokluğunu ortaya koymaktadır.

Günümüzde spor, büyük kitlelerin erişimine açık hale geldiğinden sportif faaliyetlerin yayınlanması ve pazarlanması da önemli bir konu olarak ortada durmaktadır.