Ürün ve Marka Franchising’inde, franchisör bir başka firmaya (aracı) bir ürün dizisini, ana firmanın ismini ve ticaret ünvanını kullanarak satma yetkisi vermektedir. Franchisee de, franchisörden satın almayı, sistem ve prosedürlerine uymayı kabul etmektedir. Görüleceği gibi ürün/markanın dağıtımı esastır, odak noktası “satılan şey”dir. Otomobil, benzin istasyonları, alkolsüz içecek üreticileri bu tür franchising’i sıklıkla kullanırlar.A,B,D ve E seçeneğinde verilenler İşletme Sistemi Franchising’e girer. Doğru Cevap C’dir.

Metro (Alman) 1988’de, Carrefour (Fransız) 1991’de, fast food pazarına McDonald’s, Kentucky Fried Chicken ve Pizza Hut (A.B.D.) 1980’lerin sonunda, Burger King 1990’larda girmiştir. Marks&Spencer (İngiliz) 1995, Benetton (İtalyan) 1986, Sısley (İtalyan) 1991, Levis (Amerikan) 1989, Mothercare (1988) Türkiye pazarına giren giyim firmalarından bazılarıdır. Bir de doğrudan satış uygulamalarıyla pazara giren iki Amerikan şirketi Rainbow (1991) ve Amway’i (1993) unutmamak gerekir. Türk tüketicisini “do it yourself” yani “kendin yap” kavramı ve ürünleriyle tanıştıran Mr Bricolage (Fransız) 1994’de ve büyük ölçekli oyuncak perakendeciliğini Türkiye’ye getiren Amerikan Toy.’R’US 1996’da pazara girmiştir.

Perakendecilerin uluslararasılaşmasını etkileyen itici faktörler;

• Yerel pazarın doyuma ulaşması
• Riski Yayma
• Satın alma gücünün-kaynaklarının birleştirilmesi
• Ekonomik koşullar
• Olgunluk aşamasına gelmiş mağaza formatı
• Kamu politikası sınırlamaları
• Güçlü rekabet
• Demografik çevredeki değişmeler

Doğru cevap B'dir. 

Türkiye’de ACNielsen Zet Araştırma şirketi tarafından yapılmış olan araştırma ile gıda ağırlıklı perakendeci kurumlar satış alanlarının büyüklüğüne göre değerlendirilmiştir. Bu sınıflamaya göre alanları 2500 m2 ve üstü olanlar hipermarket, 1000-2499 m2 olanlar büyük süpermarket, 400-999 m2 olanlar süpermarket, 100-399 m2 olanlar küçük süpermarket, 50-100 m2 olanlar market ve 50 m2’den düşük olanlar bakkal olarak tanımlanabilmektedir.

Mağazasız perakendecilik uygulamalarının hızla gelişme gösteren formatı elektronik perakendecilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Artık işletmeler hem gerçek hem de sanal ortamda müşterileriyle buluşmaktadırlar. İnternette kendi mağazalarını açmış birçok marka hem kurumsal amaçlı hem de satış amaçlı Web’ de yerini almıştır. Bu markaların yanı sıra, özel alışveriş siteleri de internette oldukça rağbet görmektedir. Türkiye’de online alışveriş yapan kullanıcıların yaklaşık yüzde 20’si özel davet sistemiyle üye olunan “private shopping” Türkçe kavramsallaştırmasıyla da özel alışveriş ya da özel alışveriş kulübü sitelerinden faydalanmaktadır. Sistemin temel mantığı sezon sonu, sınırlı sayıdaki ürünlerin belirli bir süre içinde üyelik sistemi aracılığıyla satışa sunulmasına dayanmaktadır.

İmtiyaz Hakkı: Bir diğer riski ve maliyeti düşük pazara giriş şeklidir. Dış pazarda geniş bir mağaza içinde alan kiralamaya dayalı bir uygulamadır. Doğru cebvap D'dir. 

Soruda geçen perakendecilik faaliyetlerin gerçekleşmesi, franchising anlaşması yapıldığını ifade etmektedir. 

Franchising sistemi bazen bayilik ve acentelik kavramıyla karıştırılmaktadır. Bayi, üreticiden ya da toptancıdan kendi adına aldığı malı müşteriye satar, tamamen bağımsız bir aracıdır. Franchisee, bayilikten farklı olarak isim hakkı alır, sözleşme yapar ve isim hakkı karşılığında bedel öder. Reklam ve tanıtım kampanyalarına mali olarak katılır. Dekorasyondan, işyeri ilkelerine kadar belirli standartlara uyar. İsim hakkına ek olarak, bilgi-deneyim birikimi, teknik destek, mağaza iç-dış mimarisi, ekipman ve ürün standartları, eleman seçimi ve eğitimi vb. konularda franchisörden destek alır. Acentelikte ise marka ve isim birliği bulunmaz, destek sadece ürün ve bölge ile sınırlı kalır. Satış veya cirodan bedel ödenmez. Ticari aracılık ve ilgili muamelelerin takibi görevi ağır basar.

Marks & Spencer Kanada’ya 1970’lerin başında girmiştir. Doğru cevap C'dir. 

Hizmetlerin farklı özelliklerinin bir sonucu olarak, hizmet perakendeciliği ürün perakendeciliğine nazaran daha zordur denilebilir. Bu farklı özelliklerin yaratacağı sonuçlar ya da sorunlar şu başlıklar altında incelenebilir:

Hizmetler, Hizmet Perakendecileri ve Satış Ortamı-Çevresi Birbiriyle Etkileşim İçindedir, İç İçe Geçmiştir: Hizmet perakendeciliğinde bir tüketici hizmeti, hizmeti sunanı ve hizmetin sunulduğu ortamı ayrı ayrı değerlendirmez. Oysa somut bir ürün aldığında (örneğin bir diş macunu), memnun kalmadıysa üretici firmayı suçlar ve satın almaktan vazgeçer. Hizmetlerde tüketici hizmeti sunan perakendeci il hizmeti özdeşleştirir, satış ortamını da hizmetle bir bütün olarak görür. Oysa diş macununu herhangi bir yerden alabilir ve mekânı değerlendirmek zorunda değildir. Ancak bir restoranda hizmeti sunanları, ortamı hatta hizmetten yararlanan diğer kişileri dikkatle değerlendirir. Bu nedenle hizmeti sunanlar satış ortamına, mağaza atmosferine çok dikkat etmelidir. Unutulmamalı ki bu ortam ve hizmeti sunanlar ilk etapta müşterilerin hizmet hakkındaki beklentilerini şekillendirmekte, hizmetten yararlanma konusunda müşterileri cesaretlendirmekte ve hizmet kalitesine ilişkin değerlendirmelerine zemin hazırlamaktadırlar.

Hizmetler Kolaylıkla Algılanamaz: Bir tüketici bir ürünü aldığında elde edecekleri konusunda belli algılara sahiptir. Ancak hizmetlerde, hizmetin bütününü kapsamlı bir şekilde algılayamaz. Bu nedenle perakendeci hizmetlerin özellikleri, kapsamı ve potansiyel yararları konusunda somut bazı ipuçları verebilmelidir. Bu nedenle bankalar, turizm acenteleri gibi perakendeci kurumlar tüketiciyle hizmet personelini yüz yüze iletişime yönlendirerek hizmetler hakkında bilgi vermeye çalışır.

Bir Hizmeti Bir Diğerinden Kolaylıkla Ayırıp, Değerlendirmek Kolay Değildir: Hizmetlerin soyut olmaları değerlendirilmelerini zorlaştırır. Hizmeti sunanın özellikleri de değerlendirmenin içine girer. Hele bir de sağlık hizmetleri gibi uzmanlık gerektiren hizmetlerde bu değerlendirme daha zordur. Bir meyve suyuna ilişkin değerlendirmeye göre bir konsere ilişkin değerlendirme çok daha farklıdır. Bu nedenle hizmet işletmeleri özgün özellikler ya da yararlarla kendilerini rakiplerinden ayırmaya çalışırlar. Burada da somut bazı unsurlarla hizmet farklılaştırılmaya çalışılır. Örneğin; bankalar için öğle saatlerinde açık olmak gibi.

Hizmet Alışverişleri Daha Zordur: Çoğu zaman kendileri hakkında gerekli bilgiyi ürünler verebilmektedir. Örneğin; bir margarinin ambalajını okuyarak içeriği hakkında bilgi sahibi oluruz ya da bir meyveyi elimizle yoklayarak olgun olup olmadığını anlayabiliriz. Ancak bir hizmet işletmesine ilk kez gittiğimizde oturup beklememiz yoksa başka bir şey mi yapmamız gerektiğini pek bilemeyiz. Örneğin vergi dairesindeki bir işinizi halletmeye ilk kez gidiyorsanız bocalamanız mümkündür. Bu gibi alışveriş zorluklarının üstesinden gelebilmek için perakendeciler mağaza içinde (ya da kamu kurumundaysanız kurum içinde) işaretler, levhalar, danışma masaları ile sunulan hizmetlere ilişkin bilgi verecek çözümler üretmeye çalışırlar.

Hizmet Sunumu Genellikle Müşterilerin Beklemesini Gerektirir: Dayanıksızlık ve ayrılmazlık (üretim ve tüketimin eş zamanlı olması) özellikleri nedeniyle bilindiği gibi hizmetler önceden üretilip stoklanamaz. Bir ürün raflardadır ve tüketici ihtiyacı olduğunda onu gider ve satın alır. Ancak hizmet için çoğunlukla önceden ödemede bulunur ve hizmetten yararlanmak için bekler. Bir konser, sinema ya da maç deneyiminizi düşünün. Müşterin beklemesi gereken durumlar perakendecilere fırsat ve tehditleri beraberinde getirebilir. Bu bekleme süresi müşteriye perakendeci, hizmetleri vb. ile ilgili mesajlar aktarmak için bir fırsat olabilir, broşür vb. aracılığıyla bu mesajlar aktarılabilir. Müzik yayını ya da tanıtım amaçlı bir televizyon yayını, beklerken oturulabilecek koltuklar, küçük ikramlar da beklemeyi daha zevkli bir hale getirebilir. Aksi takdirde müşteri sıkılıp hizmeti almaktan vazgeçebilir.

Doğrudan tek başına pazara giriş “organik büyüme” olarak da tanımlanır. Perakendeci kurum dış pazara herhangi bir ortaklık, satın alma vb. olmaksızın kendi girişimiyle örneğin; mağaza açarak dahil olmaktadır. Dolayısıyla girilen pazarda perakendecilik karar ve uygulamalarında tüm kontrol perakendecide olmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir. 

Perakendeci kurumlar;

• Genel özelliklerine göre (ürünler, hizmetler, mülkiyet, yerleşim )
• Örgütsel yapıları ve pazarlama yöntemlerine göre,
• Ölçek büyüklüklerine göre,
• Hizmet düzeylerine göre ve
• Yerleşim yerine göre sınıflanabilir.

Doğru cevap A'dır.

Farklılaştırıcı Bir Üstünlük Sunma: Perakendeciler rakipleri karşısında üstünlük yaratacak farklı yönleri olsun isterler. Örneğin; mağazalarda kasa önlerinde beklemeden hızla ödeme yapma olanağı, kolay ulaşılır mağaza yeri, geniş park yeri olanakları, uygun açılış-kapanış saatleri, danışmanlık hizmetleri sunma gibi farklılaştırıcı uygulamalara gidilebilir. Örneğin, geçmişte Tansaş kasa önündeki kuyrukları ortadan kaldıran, müşteriye talebi halinde kapalı bir kasayı açma olanağı sunan girişimi ile kendine farklılaştırıcı bir üstünlük sağlamıştı. Kimi bankalar da müşterilerine portföy yönetimi konusunda danışmanlık hizmeti sunarak farklılaşmaya çalışmaktadır.

Girişimci bir vizyon; perakendecilerin uluslararasılaşmasını etkileyen kolaylaştırıcı faktörlerden birisidir. Doğru cevap B'dir.

Perakendecilikte risk paylaşımı, finans sağlanması, malların depolanması ve çeşitlik sağlanması, dağıtım kanalı fonksiyonları içerisinde hem üreticilerin satış temsilcisi hem de tüketicilerin satın alma temsilcisinin fonksiyonları arasında yer almaktadır. Malların tutundurulmasının sağlanması sadece üreticilerin satış temsilcisinin fonksiyonları arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

İşletmeleri yabancı pazarlara yönelten bazı temel yönlendiricilerden bahsedilebilir:

• Büyüme ve gelişme fırsatını değerlendirmek,

• İç pazarın dezavantajlarından kurtulmak,

• Bağımlılıktan kurtulmak,

• İç pazarda denenmiş, test edilmiş ürün, hizmet, mağaza formatı vb. ile bu deneyimleri en azından yakın, benzer özellikler gösteren pazarlarda değerlendirmek ve ek olarak yeni deneyimler, bilgiler edinmek, 

• Yurtiçi pazardaki yoğun rekabet ,

• Üreticilik ve perakendecilik uygulamalarını bir arada yürüten firmalara yani kendi ürünlerinin üretim ve perakende satışını gerçekleştiren firmalara, eğer iç pazarda kapasitenin tamamı kullanılmıyorsa bu atıl kısmı kullanma, stokları eritme, ürün yaşam eğrisinin sonuna gelen ürünleri başka pazarlarda değerlendirme olanağı sunabilir.

C seçeneği dışındaki sebepler itici, çekici ve kolaylaştırıcı faktörler altında değerlendirilmektedir. 

Özgün bir perakendecilik uygulamasına sahip olmak: Perakendecilikle ilgili yenilikleri patent vb. uygulamalarla koruma altına almak zordur. Yeni bir perakendecilik uygulaması hemen taklit edilebilir. Bu durumda benzersizliğin avantajlarını sürdürmek isteyen firma aktif bir şekilde dış pazarlara açılabilir.

Mağazasız perakendeciliğin üstün yönleri şöyle sıralanabilir:

• Mağazasız perakendecilik uygulamaları perakendeci ile müşteri arasında kişisel ve karşılıklı bir iletişime dayalıdır.
• Herhangi bir mekânda ve zamanda iletişim ve pazarlama olanağı vardır. Müşterinin mağazaya gitmesini gerektirmez.
• Çoğu mağazasız perakendecilik uygulamasında (doğrudan posta, vb.) gerçekleştirilen pazarlama eylemlerine gösterilen tepki ölçülebilir. Gerçekleştirilen eylemler, maliyetleri ve elde edilen sonuç daha kolay değerlendirilebilir. 
• Bir perakendeci, perakendeciliği mağaza ortamında yapsa dahi, bu işini desteklemek, pazar hacmini arttırmak için yeni satış yerleri açmaksızın mağazasız perakendecilik uygulamalarına gidebilir.
• Perakendeci kuruma kendi ürünlerine karşı ilginin yoğun olduğu pazar bölümlerini belirleme ve bu bölüme doğrudan ulaşma olanağı taşır, yani seçicilik olanağı vardır.
• Yatırım maliyetleri düşüktür. Mağaza donanımı gerektirmemesi, hizmet saati kısıtı olmaması, personel gerektirmemesi gibi nedenler maliyetlerde tasarrufa neden olur, bu da düşük fiyat olarak tüketiciye yansıtılabilir.
• Çoğu uygulamada müşteriye ilişkin kapsamlı bilgi edinme olanağı vardır ki bu da müşterileri daha yakından tanıma olanağı yaratır.
• Mağazasız perakendeciliğin tüketicilere sağlayacağı en büyük avantaj nedir diye sorulduğunda kuşkusuz bunun tek yanıtı “kolaylık” olur. Tüketicinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere alışverişe çıktığında bir ya da birkaç mağazaya gitmesi, bunun için zaman ayırması gerekmektedir. Otomobili olan tüketicilerin otopark bulma ve trafik yoğunluğuyla mücadele etme gibi sorunları daha alışverişe başlamadan ortaya çıkar. Mağazayı ya mağazaları dolaşma, mağaza trafiği içinde ürünlere ulaşmaya çalışma ya da yazar kasa önlerinde bekleme gibi sıkıntılara katlanmak istemeyenler için mağazasız perakendecilik alışverişi kolaylaştıracaktır. Mağazalara gidip alışveriş yapmayı sevseler dahi bu konuda bazı sıkıntıları olan insanlar için de cazip olabilir. 

Doğru cevap B'dir; o ifadenin doğrusu "Yatırım maliyetleri düşüktür," olmalıdır.

Sınırlayıcı/Engelleyici Faktörler:

• Başlangıç maliyetleri (mağaza alma vb.)
• Deneyim eksiklikleri
• Fiziksel uzaklık
• Hissedarların olumsuz tepkileri
• Kültür ve dil faktörü
• Tarifeler, kotalar, yasal düzenlemeler
• Lojistik ve iletişim ile ilgili maliyetler
• Yerel rakiplerin tepkileri
• Yabancı düşmanlığ